ISPLATA I OPOREZIVANJE PRIMANJA ZAPOSLENIH I ČLANOVA UPRAVE PRIVREDNOG DRUŠTVA PO OSNOVU UČEŠĆA U DOBITI

U članu 14. Zakona o radu („Sl. glasnik RS”, br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013 i 75/2014) predviđeno je da se ugovorom o radu ili odlukom poslodavca može utvrditi učešće zaposlenog u dobiti ostvarenoj u poslovnoj godini, u skladu sa zakonom i opštim aktom. Ovom odredbom Zakona o radu se ne utvrđuje pravo zaposlenih na učešće u dobiti, ali se kaže da zaposleni mogu da učestvuju u dobiti samo ako je to predviđeno zakonom i opštim aktom, kojima se propisuju i uslovi i slučajevi u kojima zaposleni mogu da ostvare učešće u dobiti.

Pri tome ipak treba imati u vidu sledeće ograničenje: „Kako se radi o dobiti poslodavca ostvarenoj u poslovnoj godini, pravo na učešće u dobiti mogu da ostvare samo zaposleni koji su bili u radnom odnosu u kalendarskoj godini za koju se vrši isplata dobiti.” (Mišljenje Ministarstva rada, zapošljavanja i socijalne politike broj 011-00-149/2006-02 od 6. aprila 2006. godine).

Navedenu kategoriju isplate predviđa i Zakon o porezu na dohodak građana („Sl. glasnik RS”, br. 24/2001… i 112/2015 – u daljem tekstu: Zakon) koji u članu 85. stav 1. tačka 13) propisuje da se porez na druge prihode plaća na primanja koja, saglasno zakonu koji uređuje rad, ostvari zaposleni po osnovu učešća u dobiti ostvarenoj u poslovnoj godini.

Mogućnost isplate

Iako u Zakonu o privrednim društvima nije predviđena raspodela ostvarenog dobitka za namene isplate članovima društva ili zaposlenima iz dobitka, smatramo da akcionarsko društvo može da vrši ovu isplatu ako je predvidi i uredi svojim opštim aktom. Pritom imamo u vidu i mišljenje Ministarstva privrede broj 011-00-30/2007-02 od 13. marta 2007. godine, u kome se ističe: „Mišljenja smo da nije protivno Zakonu o privrednim društvima da osnivački akt akcionarskog društva sadrži odredbe o raspodeli dobiti zaposlenima i članovima uprave”.

Kao što se vidi, primanje po osnovu učešća u dobitku je poseban oblik primanja fizičkih lica iz dobitka koje ima karakter drugih prihoda, ali koji mogu isplaćivati samo privredna društva (po Zakonu to su: ortačko društvo, komanditno društvo, akcionarsko društvo i društvo sa ograničenom odgovornošću – u daljem tekstu: d.o.o.).

Ono što je posebno karakteristično za primanje po osnovu učešća u dobitku je činjenica da se ovo primanje može isplatiti ne samo akcionarima i članovima u privrednim društvima nego i zaposlenima u njima. Isplata po osnovu učešća zaposlenih u dobitku može se vršiti u vidu novčane isplate, slično dividendama. O svemu ovome odlučuje skupština privrednog društva na osnovu statuta, pri čemu posebno kod akcionarskih društava sa ograničenom odgovornošću treba obratiti pažnju na pitanje da li se učešća u dobitku mogu isplatiti pre isplate dividendi, odnosno da li ova društva mogu doći u situaciju da isplatom učešća u dobitku zaposlenima, potroše sredstva iz dobitka za dividende akcionarima odnosno članovima. Očigledno da ovakva praktična pitanja moraju biti razjašnjena aktima društva, a zatim i odlukama organa društva.

Obračun i isplata učešća u dobiti

Prilikom odlučivanja o isplati učešća u dobitku treba se opredeliti za:

1) utvrđivanje mase sredstava za ukupnu isplatu;

2) raspodelu sredstava na pojedince (pošto je u pitanju učešće zaposlenih u dobitku, osnov za individualnu raspodelu može biti učešće zaposlenih u ostvarenim bruto zaradama u toku godine ili neko drugo merilo koje se utvrdi aktima poslodavca).

Predmet raspodele dobiti je iznos koji je posle sastavljanja finansijskih izveštaja za prethodnu godinu, u poslovnim knjigama iskazan na računu 340 – Neraspoređeni dobitak ranijih godina. Iznos po osnovu učešća u dobitku može se uplatiti na žiro račun, tekući račun ili u gotovom.

U pogledu poreskog tretmana isplate po osnovu učešća u dobiti, poslodavac ima obavezu da obračuna i plati:

– akontacioni porez na lična primanja po stopi od 20% na osnovicu koju čini bruto ugovoren prihod umanjen za 20% normiranih troškova;

– doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje na teret izvršioca poslova po stopi od 26% na osnovicu na koju se plaća porez na dohodak građana (ne primenjuje se najniža osnovica).

U slučaju da član uprave nije osiguran po drugom osnovu, na njegovu naknadu obračunava se i doprinos za zdravstveno osiguranje po stopi od 10,3%.

Ukoliko je primanje po osnovu učešća u dobiti najpre utvrđeno u neto iznosu, bruto iznos se dobija primenom koeficijenta 0,632 (neto iznos se deli ovim koeficijentom).

U primeru je utvrđeno pravo zaposlenog po osnovu učešća u dobiti u neto iznosu od 60.000 dinara. Obračun ove isplate je sledeći:

Isplatilac prihoda je dužan da porez i doprinose obračuna, obustavi i uplati na propisani račun u momentu isplate prihoda, da Poreskoj upravi dostavi poresku prijavu PPP-PD, a Fondu PIO Obrazac M-UN. Kao šifra vrste prihoda za navedene prihode u Obrascu PPP-PD, kada primanje ostvaruju članovi organa uprave pravnog lica, unosi se oznaka vrste prihoda 601 odnosno 602, u zavisnosti od toga da li je primalac prihoda osiguran po drugom osnovu ili nije osiguran po drugom osnovu. Za primanja koja saglasno zakonu koji uređuje rad, zaposleni ostvari po osnovu učešća u dobiti ostvarenoj u poslovnoj godini, unosi se oznaka vrste prihoda 616.

Knjiženje isplate iz našeg primera po osnovu učešća u dobiti je sledeće:

Pošto primanja po osnovu učešća u dobiti imaju karakter drugih prihoda, uključuju se u godišnje oporezivanje prihoda fizičkih lica.

Treba još dodati da se međunarodni ugovori o izbegavanju dvostrukog oporezivanja ne odnose na učešće u dobiti, pa je stoga poreski tretman takve isplate, ako se učešće u dobiti odredi stranom fizičkom licu (zaposlenom ili članu uprave), isti kao i za rezidente. Isplata takvog primanja nerezidentu vrši se preko nerezidentnog dinarskog računa, a transfer sa tog računa u inostranstvo je mogućan samo uz potvrdu Poreske uprave o plaćenom porezu.

U drugom primeru je doneta odluka o isplati učešća u dobiti članu nadzornog odbora u neto iznosu od 60.000 dinara. Član nadzornog odbora nije osiguran po drugom osnovu, pa se neto iznos njegovog primanja prevodi u bruto deljenjem koeficijentom 0,5496. Obračun je dat u narednoj tabeli:

Knjiženje:

Po osnovu ove isplate isplatilac prihoda dužan je da nadležnom poreskom organu podnese poresku prijavu na Obrascu PPP-PD, kao i Obrazac M-UN – Prijava o uplati doprinosa po osnovu ugovorene naknade.