Kako je građevinarstvo složena privredna delatnost koja obuhvata izgradnju, dogradnju, rekonstrukciju, adaptaciju i sanaciju objekata, kao i druge različite građevinske usluge, u praksi se javljaju brojni problemi i nedoumice u vezi sa tumačenjem i primenom PDV propisa u građevinskoj delatnosti. Ovaj tekst ima za cilj da odgovori na neka od najčešćih i najznačajnijih pitanja koja se tim povodom javljaju u praksi
U tekstu koji sledi biće reči o opštem PDV tretmanu prometa u građevinskoj delatnosti, sa posebnim osvrtom na PDV tretman prometa dobara i usluga u zavisnosti od toga da li je izdata građevinska dozvola ili ne, te da li se učesnici u prometu imaju smatrati investitorom i izvođačem radova za potrebe PDV-a. Biće obrađen i PDV tretman prometa u zavisnosti od toga da li je u pitanju izgradnja, odnosno dogradnja objekta, ili su posredi neki drugi građevinski radovi (adaptacija, sanacija, rekonstrukcija i sl.), kao i PDV tretman prometa dobara i usluga od strane podizvođača (glavnom) izvođaču radova.
Pored toga, kao zasebna tema biće razmotrena i situacija kada građevinska dozvola glasi na više suvlasnika/suinvestitora, a samo jedan od suvlasnika/suinvestitora gradi, odnosno finansira izgradnju građevinskog objekta.
OPŠTI PDV TRETMAN PROMETA U GRAĐEVINSKOJ INDUSTRIJI
Promet dobara, u skladu sa odredbom člana 4. st. 1. Zakona o porezu na dodatu vrednost („Sl. glasnik RS”, br. 84/2004, 86/2004 – ispr., 61/2005, 61/2007, 93/2012, 108/2013, 6/2014 – usklađeni din. izn. 68/2014 – dr. zakon, 142/2014 i 5/2015 – usklađeni din. izn., u daljem tekstu: Zakon o PDV-u) je prenos prava raspolaganja na telesnim stvarima licu koje tim dobrima može raspolagati kao vlasnik, ako Zakonom o PDV-u nije drukčije određeno.
U skladu sa odredbom st. 3. tač. 6) istog člana Zakona o PDV-u, prometom dobara smatra se i isporuka dobara proizvedenih ili sastavljenih po nalogu naručioca, od materijala isporučioca, ako se ne radi samo o dodacima ili drugim sporednim materijalima. Nadalje, prometom dobara smatra se i prenos prava raspolaganja na građevinskim objektima ili ekonomski deljivim celinama u okviru tih objekata, kao i prenos vlasničkog udela na građevinskim objektima ili ekonomski deljivim celinama u okviru tih objekata (član 4. st. 3. tač. 7) i 7a) Zakona o PDV-u).
S druge strane, članom 5. st. 1. Zakona o PDV-u propisano je da su promet usluga svi poslovi i radnje u okviru obavljanja delatnosti koji nisu promet dobara iz člana 4. Zakona o PDV-u, a u skladu sa st. 3. tač. 3) istog člana prometom usluga smatra se i predaja dobara proizvedenih ili sastavljenih po nalogu naručioca, od materijala naručioca.
Odredbama člana 10. st. 2. tač. 2) i 3) Zakona o PDV-u propisano da je da su poreski dužnici, u slučaju kada se promet dobara i usluga vrši između PDV obveznika, primaoci dobara i usluga, i to za:
– promet građevinskih objekata i ekonomski deljivih celina u okviru tih objekata, uključujući i vlasničke udele na tim dobrima,u slučaju kada je ugovorom na osnovu kojeg se vrši promet tih dobara predviđeno da će se na taj promet obračunati PDV;
– promet dobara ili usluga iz oblasti građevinarstva, ako je primalac dobara ili usluga investitor i ako je isporučilac dobara ili usluga izvođač radova, u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji („Sl. glasnik RSˮ, br. 72/2009, 81/2009 – ispr., 64/2010 – odluka Ustavnog suda, 24/2011, 121/2012, 42/2013 – odluka Ustavnog suda, 50/2013 – odluka Ustavnog suda, 98/2013 – odluka Ustavnog suda, 132/2014 i 145/2014 – u daljem tekstu: Zakon).
Ističemo da je u navedenim slučajevima primalac dobara ili usluga PDV obveznik kao poreski dužnik (primenjuje se mehanizam obrnute naplate), što znači da su primaoci dobara ili usluga iz oblasti građevinarstva ili investitori dužni da obračunaju izlazni PDV, a ne obveznik PDV-a koji je građevinski objekat, dobra ili usluge isporučio.
Shodno prethodno navedenom, u građevinskoj delatnosti načelno su moguće tri vrste prometa tj. može postojati:
1) promet usluga;
2) promet dobara, i
3) promet građevinskog objekta.
U potonjem slučaju, treba razlikovati situaciju kada se prometuje novoizgrađeni građevinski objekat koji je oporeziv PDV-om (opštom stopom od 20%, odnosno posebnom stopom od 10% ukoliko je u pitanju prenos stambenog objekta), odnosno kada nije u pitanju prvi prenos na novoizgrađenom objektu, u kom slučaju je taj promet oslobođen PDV-a na osnovu člana 25. Zakona o PDV-u, s tim da u ovoj situaciji postoji mogućnost ugovaranja obračuna PDV-a, u skladu sa članom 10. st. 2. tač. 2) Zakona o PDV-u.
Kako je situacija sa prometom građevinskog objekta nešto jednostavnija, tj. u načelu je potrebno ustanoviti da li je u pitanju prvi prenos raspolaganja, te da li se shodno tome PDV obračunava (i po kojoj stopi), kao i da li postoji mogućnost ugovaranja obračuna PDV-a na konkretni promet ukoliko bi isti inače bio oslobođen od PDV-a (u kom slučaju bi se primenjivala obrnuta naplata u skladu sa članom 10. st. 2. tač. 2) Zakona o PDV-u), u daljem tekstu pažnju posvećujemo prometu dobara i usluga u građevinskoj delatnosti, koji je nešto složeniji.
PROMET DOBARA I USLUGA IZ OBLASTI GRAĐEVINARSTVA
Pre svega, radi ustanovljavanja ispravnog PDV tretmana, potrebno je utvrditi da li je za konkretni projekat obezbeđena građevinska dozvola ili ne. Naime, ukoliko građevinska dozvola nije izdata, u tom slučaju se ne može primeniti član 10. st. 2. tač. 3) Zakona o PDV-u, pa je shodno tome potrebno primeniti opšta pravila u vezi sa obračunom PDV-a (lice koje vrši promet obračunava PDV), imajući u vidu da bi za potrebe navedene odredbe promet trebalo izvršiti između investitora i izvođača radova, koji su tako određeni u skladu sa Zakonom.
Naime, u skladu sa članom 2. st. 1. tač. 21) Zakona, investitor je lice za čije potrebe se gradi objekat i na čije ime glasi građevinska dozvola, dok u skladu sa članom 133. Zakona, građenje objekata, odnosno izvođenje radova može da vrši privredno društvo, odnosno drugo pravno lice ili preduzetnik – izvođač radova.
Nadalje, građenje objekta, odnosno izvođenje radova može da vrši privredno društvo, odnosno drugo pravno lice koje je upisano u odgovarajući registar za građenje te vrste objekata, odnosno za izvođenje te vrste radova, koje ima zaposlena lica sa licencom za odgovornog izvođača radova i odgovarajuće stručne rezultate. Odgovarajuće stručne rezultate ima privredno društvo, odnosno drugo pravno lice koje je izgradilo ili učestvovalo u građenju te vrste i namene objekata, odnosno te vrste radova.
Navedene odredbe Zakona jako su bitne, budući da se samo u prometu između lica koja ispunjavaju uslove propisane Zakonom za dobijanje statusa investitora/izvođača radova može primeniti član 10. st. 2. tač. 3) Zakona o PDV-u. S tim u vezi, ističemo da nije uvek jednostavno ustanoviti ko se smatra izvođačem radova, imajući u vidu određenu nedorečenost norme, kao i različitu poresku praksu tim povodom, koja se još uvek razvija.
Iz tog razloga, Ministarstvo finansija je izdalo i Objašnjenje povodom primene predmetne odredbe u Mišljenju (tadašnjeg) Ministarstva finansija i privrede br. 011-00-77/2012-04 od 18. 1. 2013. godine, u kome je navedeno da se:
Izvođačem radova, u smislu Zakona, smatra lice koje je sa investitorom zaključilo ugovor o građenju građevinskog objekta, uključujući i dograđivanje, sa pravima i obavezama koji su Zakonom propisani za izvođača radova. S tim u vezi, reč je o licu čiji je naziv, u svojstvu izvođača radova, istaknut na tabli kojom se obeležava gradilište obezbeđenoj od strane investitora, čije ovlašćeno lice pre početka radova potpisuje glavni projekat za izvođača radova, koje rešenjem određuje odgovornog izvođača radova na gradilištu i dr.
Međutim, ovde bi trebalo skrenuti pažnju na činjenicu da samo isticanje, odnosno neisticanje naziva lica u praksi ipak nije uvek bilo relevantno za određivanje statusa PDV obveznika koji vrši promet dobara ili usluga, kao izvođača radova, tj. iako bi poreski inspektori trebalo da prate navedeno Mišljenje (Objašnjenje), praksa još uvek nije potpuno jednoznačna. S tim u vezi, naglašavamo i da još uvek nije do kraja iskristalisana praksa u smislu da li status izvođača radova može imati samo jedno lice ili se član 10. st. 2. tač. 3) Zakona o PDV-u može primeniti na više lica koja se mogu smatrati izvođačem radova, što je u praksi bio slučaj, mada bi u skladu sa stavom Ministarstva finansija to bilo izvodljivo samo ukoliko više lica ispunjava sve prethodno navedene uslove.
Shodno tome, u slučaju postojanja građevinske dozvole koja glasi na ime PDV obveznika – naručioca radova i angažovanja lica koje se može smatrati izvođačem radova, primenjivao bi se mehanizam obrnute naplate, što to znači da bi u tom slučaju naručilac radova trebalo da obračuna PDV kao poreski dužnik, a imajući u vidu da ima status investitora u skladu sa Zakonom. Navedeni PDV, naručilac radova – investitor može istovremeno koristiti i kao odbitni, ukoliko poseduje odgovarajući i formalno ispravan račun i ukoliko će predmetna dobra i usluge koristiti za obavljanje oporezivog prometa, prometa koji je oslobođen od PDV-a sa pravom na odbitak, odnosno prometa koji je izvršen u inostranstvu, a za koji bi postojalo pravo na odbitak da je izvršen u Republici Srbiji.
Nadalje, uz račun bi trebalo da bude priložena i privremena situacija, na kojoj se nalazi i pečat ovlašćenog nadzornog organa, uz navedeni datum overe pored pečata i zajedno sa potpisom nadzornog organa, a kako bi investitor mogao da koristi prethodni porez kao odbitni, s tim da treba istaći da privremena situacija koja sadrži sve elemente propisane članom 42. st. 4. Zakona o PDV može biti ujedno korišćena i kao račun, tj. u ovom slučaju nije potrebno izdavati i privremenu situaciju i račun. Međutim, ukoliko nadzorni organ nije overio privremenu situaciju, investitor nema pravo da predmetni PDV iskoristi kao odbitni, budući da nedostaje „potvrdaˮ da je investitoru zaista izvršen promet.
Skrećemo pažnju i na to da se mehanizam obrnute naplate primenjuje i u slučaju kada je naknada naplaćena pre nego što je izvršen promet, tj. u slučaju avansne uplate. Međutim, u praksi su moguće i specifične situacije kada je avans uplaćen od strane investitora pre nego što je izdata građevinska dozvola. U tom slučaju, PDV na avansnu uplatu bi trebalo da bude obračunat od strane izvođača radova, dok bi za promet izvršen nakon dobijanja građevinske dozvole PDV trebalo da obračuna investitor kao poreski dužnik, s tim da bi osnovica za obračun PDV-a trebalo da bude umanjena za iznos avansa na koji je izvođač radova već obračunao PDV.
U skladu sa navedenim, PDV obveznik – izvođač radova u polju 003 PDV prijave iskazuje iznos osnovice za izvršeni promet (izvođač radova izdaje račun bez PDV-a s obrazloženjem da PDV nije obračunat u skladu sa članom 10. st. 2. Zakona o PDV-u), dok PDV obveznik – investitor u polju 103 PDV prijave iskazuje iznos PDV obaveze po ovom osnovu, a istovremeno u poljima 008 i 108 PDV prijave iskazuje osnovicu za predmetni promet, odnosno iznos prethodnog poreza koji se po ovom osnovu može iskoristiti kao odbitni.
Ovom prilikom ističemo i da je poslednjim izmenama Zakona uveden i pojam finansijera, definisanog članom 2. st. 1. tač. 43) kao lica koje po osnovu zaključenog i overenog ugovora sa investitorom finansira, odnosno sufinansira izgradnju, dogradnju, rekonstrukciju, adaptaciju, sanaciju ili izvođenje drugih građevinskih, odnosno investicionih radova predviđenih Zakonom i na osnovu tog ugovora stiče određena prava i obaveze koje su Zakonom propisane za investitora u skladu sa tim ugovorom, osim sticanja prava svojine na objektu koji je predmet izgradnje.
Iako Zakon o PDV-u i mišljenja Ministarstva finansija još uvek nisu obradila pojam finansijera građevinskih radova, u ovom trenutku smatramo da finansijer ne bi trebalo da bude poistovećen sa investitorom za potrebe Zakona o PDV-u. Međutim, u narednom periodu bi, svakako, trebalo pratiti praksu Poreske uprave i tumačenja izdata od strane Ministarstva finansija, odnosno dalji razvoj poreske prakse u ovom pogledu.
TIP GRAĐEVINSKIH RADOVA
Treba istaći da, u skladu sa članom 2. st. 1. tač. 31) Zakona, građenje predstavlja izvođenje građevinskih i građevinsko-zanatskih radova, ugradnju instalacija, postrojenja i opreme. Na osnovu tač. 33) istog stava, dogradnjom se smatra izvođenje građevinskih i drugih radova kojima se izgrađuje novi prostor van postojećeg gabarita objekta, kao i nadziđivanje objekta, i sa njim čini građevinsku, funkcionalnu ili tehničku celinu.
Shodno tome, obavezu obračunavanja i plaćanja PDV-a ima obveznik koji vrši promet dobara i usluga (izvođač radova) ne samo, kao što je već ukazano, ukoliko ne postoji građevinska dozvola, već i ako je građevinska dozvola izdata za, na primer, rekonstrukciju, adaptaciju ili sanaciju postojećih objekata. Drugim rečima, i u ovom slučaju se primenjuju opšta pravila za obračun i plaćanje PDV-a, a investitor bi trebalo da obračuna PDV kao poreski dužnik samo ukoliko su u pitanju izgradnja novog objekta, odnosno dogradnja postojećeg.
OBRAČUN PDV-A KADA GRAĐEVINSKA DOZVOLA GLASI NA VIŠE SUVLASNIKA, ODNOSNO SUINVESTITORA
U praksi se sreću i specifične situacije kada se, na osnovu ugovora zaključenog između više lica na koje glasi građevinska dozvola (suvlasnika sa opredeljenim vlasničkim udelima na zemljištu/objektu koji se ruši radi izgradnje novog), izgradi građevinski objekat tako što jedno od tih lica – obveznik PDV-a gradi, odnosno finansira izgradnju predmetnog objekta. Kako u konkretnom slučaju postoji više prometa, potrebno je analizirati PDV aspekat svakog od njih, a tim povodom je izdato i Mišljenje Ministarstva finansija, br. 413-00-2773/2010-04 od 28. 5. 2012. godine, u kome je navedeno sledeće:
Shodno navedenom, kada se, na osnovu ugovora zaključenog između više lica na koje glasi građevinska dozvola (suvlasnika starog objekta sa opredeljenim vlasničkim udelima na tom objektu, a koji se ruši u cilju izgradnje novog objekta), izgradi građevinski objekat tako što jedan od suvlasnika – obveznik PDV-a gradi, odnosno finansira izgradnju predmetnog objekta, u tom slučaju:
– obveznik PDV-a – suvlasnik koji je gradio, odnosno finansirao izgradnju objekta ima obavezu da za promet iz člana 4. st. 3. tač. 6) Zakona o PDV-u, odnosno za isporuku delova objekta drugim suinvestitorima srazmernih njihovim vlasničkim, odnosno korisničkim udelima na zemljištu na kojem se nalazio stari objekat, obračuna PDV po poreskoj stopi od 18% i da obračunati PDV plati u skladu sa Zakonom o PDV-u, kao i pravo da po osnovu ovog prometa ostvari odbitak prethodnog poreza u skladu Zakonom o PDV-u;
– opredeljivanje ekonomski deljivih celina u okviru novoizgrađenog građevinskog objekta između suinvestitora u srazmeri sa vlasničkim, odnosno korisničkim udelima na zemljištu na kojem se nalazio stari objekat (odnosno u srazmeri sa prvobitno opredeljenim udelima), ne smatra se prometom i ne podleže porezu;
– na prvi prenos prava raspolaganja na ekonomski deljivim celinama u okviru novoizgrađenog građevinskog objekta iz člana 4. st. 3. tač. 7) Zakona o PDV-u, koji vrši obveznik PDV-a koji je gradio objekat, a koje je ovaj obveznik PDV-a originarno stekao (u srazmeri sa svojim vlasničkim, odnosno korisničkim udelom na zemljištu na kojem se nalazio stari objekat) obračunava se PDV po propisanoj poreskoj stopi i plaća u skladu sa Zakonom o PDV-u, a obveznik PDV-a ima pravo na odbitak prethodnog poreza po osnovu tog prometa u skladu sa Zakonom o PDV-u;
– na prenos prava svojine na ekonomski deljivim celinama u okviru novoizgrađenog građevinskog objekta koji vrši obveznik PDV-a koji je gradio, odnosno finansirao izgradnju građevinskog objekta, a koje su stečene od drugih suinvestitora kao naknada za promet iz člana 4. st. 3. tač. 6) Zakona o PDV-u, PDV se ne obračunava i ne plaća, s obzirom na to da se radi o drugom prenosu prava svojine na predmetnim ekonomski deljivim celinama. Na predmetni promet plaća se porez na prenos apsolutnih prava u skladu sa propisima kojima se uređuju porezi na imovinu…
U skladu sa gore navedenim, a pod pretpostavkom da postoje dva suinvestitora, od kojih jedan gradi, odnosno finansira izgradnju, oba suinvestitora bi stekla izvorno pravo svojine srazmerno vlasništvu. Međutim, suinvestitor koji je gradio, odnosno finansirao izgradnju trebalo bi da obračuna PDV na promet dobara ka drugom suvlasniku, odnosno suvlasnik – primalac dobara bi trebalo da obračuna PDV kao poreski dužnik, ukoliko su ispunjeni uslovi propisani članom 10. st. 2. tač. 3) Zakona o PDV-u.
S druge strane, na promet građevinskog objekta koji drugi suinvestitor vrši suinvestitoru koji je izgradio, odnosno finansirao izgradnju objekta, PDV bi trebalo da bude obračunat od strane prenosioca, budući da je u pitanju prvi prenos na novoizgrađenom objektu, a PDV bi trebalo obračunati primenom opšte, odnosno posebne stope PDV-a ukoliko je u pitanju stambeni objekat.
Ukoliko bi suinvestitor koji je izgradio, odnosno finansirao izgradnju rešio da dalje prometuje celokupan objekat, PDV bi trebalo obračunati na deo objekta na kome je izvorno stekao pravo svojine, primenom opšte ili posebne stope PDV-a, budući da je u pitanju prvi prenos novoizgrađenog objekta. Međutim, na deo objekta koji je stečen od drugog suinvestitora PDV ne bi trebalo da bude obračunat (drugi prenos), osim ukoliko se može primeniti član 10. st. 2. tač. 2) Zakona o PDV-u (ugovaranje obračuna PDV-a između PDV obveznika, prenosioca i sticaoca građevinskog objekta). Ukoliko PDV ne bi bio obračunat na taj prenos, suinvestitor koji vrši promet ne bi imao pravo na odbitak prethodnog poreza, odnosno trebalo bi da vrši srazmerno umanjenje odbitka ukoliko je objekat koristio manje od 10 godina. Nadalje, na taj prenos bi trebalo obračunati i porez na prenos apsolutnih prava u iznosu od 2,5%.
KOMENTAR AUTORA #1
Kada dolazi do prometa objekta koji je oslobođen PDV-a u skladu sa članom 25. Zakona o PDV-u, trebalo bi razmotriti mogućnost ugovaranja obračuna PDV-a budući da u tom slučaju neće biti obračunat porez na prenos apsolutnih prava od 2,5%, a i prenosilac u tom slučaju ne bi morao da vrši srazmerno umanjenje korišćenog prethodnog poreza (ukoliko je isti korišćen) na ime nabavke, odnosno ulaganja u predmetni objekat.
KOMENTAR AUTORA #2
Na promet dobara i usluga u oblasti građevinarstva za koji nije izdata građevinska dozvola, PDV se obračunava u skladu sa opštim pravilima, tj. PDV obračunava lice koje je i izvršilo promet na računu, odnosno na privremenoj/konačnoj situaciji.
KOMENTAR AUTORA #3
Iako je Zakonom predviđeno postojanje posebnog registra za izvođače radova već nekoliko godina unazad, on još uvek nije uspostavljen, a to je jedan od razloga zašto u praksi postoje poteškoće, a samim tim i sporenja sa Poreskom upravom, prilikom određivanja ko se ima smatrati izvođačem radova za potrebe primene člana 10. st. 2. tač. 3) Zakona o PDV-u.
KOMENTAR AUTORA #4
Ako je naknada za promet dobara i usluga izražena u stranoj valuti, za obračun te vrednosti u domaćoj valuti primenjuje se srednji kurs centralne banke, odnosno ugovoreni kurs koji važi na dan nastanka poreske obaveze. Shodno tome, a imajući u vidu da poreska obaveza nastaje na dan kada je izvršen promet, odnosno na dan kad je izvršeno plaćanje (ukoliko je plaćanje izvršeno pre prometa), za obračun osnovice u domaćoj valuti trebalo bi primeniti kurs koji je važio na dan kada je izvršena uplata, dok bi za preostali deo naknade osnovicu u domaćoj valuti trebalo obračunati primenom kursa koji je važio na dan kada je promet izvršen.
KOMENTAR AUTORA #5
Ukoliko je dogovoreno zadržavanje određenog iznosa naknade na ime garancije za dobro izvršene radove, predmetni iznos, takođe, ulazi u osnovicu za obračun PDV-a, bez obzira na to što će isti biti naplaćen u nekom kasnijem trenutku. Ukoliko, pak, taj iznos ne bude naplaćen budući da kvalitet radova nije odgovarao dogovorenim, u momentu kada je nastupio slučaj zbog kog iznos garancije neće biti vraćen, osnovica za obračun PDV-a može biti umanjena u periodu u kome je (pod)izvođač radova izdao knjižno odobrenje tim povodom.
PRIMER
Investitor A – PDV obveznik angažuje izvođača radova B – PDV obveznika radi dogradnje i rekonstrukcije postojećeg objekta, za šta je izdata i odgovarajuća građevinska dozvola. Za te potrebe, izvođač radova angažuje podizvođače V i G, obveznike PDV-a.
U konkretnom slučaju, podizvođači V i G bi trebalo da obračunaju PDV na promet dobara i usluga koji vrše izvođaču radova B. S druge strane, na deo naknade za dogradnju objekta koji izvođač radova B fakturiše investitoru A, PDV bi trebalo da bude obračunat od strane investitora kao poreskog dužnika, dok bi na deo naknade za rekonstrukciju objekta, PDV trebalo da bude obračunat od strane izvođača radova.
KOMENTAR AUTORA #6
Kroz mišljenja Ministarstva finansija još uvek nije zauzet konačan stav o primeni člana 10. st. 2. tač. 3) Zakona o PDV-u za promet ka investitoru, u situaciji kada su investitor i izvođač radova jedno te isto lice. Međutim, načelan stav je da se na taj promet, od strane drugih (pod)izvođača ka investitoru/izvođaču radova, ne bi primenjivao mehanizam obrnute naplate, tj. PDV bi trebalo da obračuna lice koje je izvršilo promet investitoru/izvođaču radova.
PROMET DOBARA I USLUGA KOJI PODIZVOĐAČ VRŠI (GLAVNOM) IZVOĐAČU RADOVA
Ukoliko se promet vrši između glavnog izvođača radova i podizvođača, PDV će biti obračunat i plaćen od strane podizvođača, dok će izvođač radova predmetni PDV moći da koristi samo ukoliko poseduje privremenu situaciju koju je overio nadzorni organ i ukoliko se pored pečata nalazi datum overe i potpis nadzornog organa. Drugim rečima, obrnuta naplata primenjuje se samo na promet između izvođača radova i investitora.