Novčane pomoći, nagrade i druge isplate licima koja nisu zaposlena kod isplatioca

Inoviranim odredbama Zakona o porezu na dohodak građana („Sl. glasnik RS”, broj 25/2001… i 113/2017 – u daljem tekstu: Zakon) poslodavci su dobili mogućnost da licima koja nisu zaposlena kod njih vrše isplate:

1) novčane pomoći koja ne predstavlja ekvivalent za neki njihov rad (iz člana 9. stav 1. tačka 30) Zakona) i

2) nagrada i drugih sličnih davanja koja proizlaze iz rada ili druge vrste doprinosa delatnosti isplatioca.

Uslovi ovih isplata i njihov poreski tretman obrazloženi su u nastavku teksta.

1. Novčane pomoći fizičkim licima koja nisu zaposlena kod davaoca, koje ne predstavljaju ekvivalent za neki njihov rad

U praksi su česti slučajevi da pravna lica imaju zahteve za razne vrste pomoći i isplate fizičkim licima koja kod njih nisu zaposlena, bilo da se radi o bivšim zaposlenima, deci zaposlenih ili poslovnim partnerima, bilo o drugim licima koja imaju određene potrebe za materijalnom pomoći. Te pomoći mogu da budu za: školovanje, razna sportska takmičenja, saniranje šteta od elementarnih nepogoda, lečenje, nabavku lekova i pomagala, štampanje knjige, kao i za razne druge namene koje mogu da se jave u svakodnevnom životu. Svakako da pravna lica nemaju obaveze da vrše ovakve isplate fizičkim licima koja kod njih nisu u radnom odnosu, ali u mnogim slučajevima radi se o humanitarnim, socijalnim, solidarnim, naučnim, interesnim i drugim razlozima da pravna lica ipak preduzimaju ovakve isplate. Poslodavci ovakve isplate mogu da izvrše sa pozivom na član 9. stav 1. tačka 30) Zakona, u kome stoji da se ne plaća porez na dohodak građana na primanja ostvarena po osnovu novčane pomoći fizičkim licima koja nisu zaposlena kod davaoca, koja ne predstavlja ekvivalent za neki njihov rad, odnosno protivuslugu ili protivčinidbu za neku njihovu aktivnost u odnosu na davaoca – u iznosu do 12.746 dinara godišnje, ostvarene od jednog isplatioca. Navedeni neoporezivi iznos primenjuje se do 31. 1. 2019. godine.

Da bi obavljali ovakve isplate, pravna lica moraju da ih predvide svojim aktima, a odluku o isplati (rešenje) donosi nadležni organ poslodavca. Pri tome treba imati u vidu da ova isplata fizičkom licu koje nije zaposleno kod poslodavca ima karakter troškova koji nisu nastali u svrhu obavljanja poslovne delatnosti, pa se stoga ti troškovi ne priznaju na teret rashoda u poreskom bilansu poslodavca – isplatioca (saglasno članu 7a tačka 8) Zakona o porezu na dobit pravnih lica).

Prema tome, novčane pomoći licima koja nisu zaposlena kod poslodavca mogu se isplaćivati (po odluci nadležnog organa poslodavca i uz podnošenje određene dokumentacije od fizičkog lica kao opravdanja za zahtev) bez plaćanja ikakvih poreskih obaveza do isplate od 12.746 dinara godišnje od jednog isplatioca, što znači i bez podnošenja ikakve dokumentacije poreskim organima.

Međutim, kada se ova novčana pomoć licima koja nisu zaposlena kod poslodavca isplaćuje iznad iznosa od 12.746 dinara godišnje od jednog isplatioca, ova isplata iznad neoporezive granice dobija karakter drugih – ostalih prihoda, koji po svojoj prirodi čine dohodak pravnog lica. Konkretno, na iznos isplate preko 12.746 dinara godišnje od jednog isplatioca plaća se porez po stopi od 20% na osnovicu koju čini razlika između ostvarenog prihoda i neoporezivog iznosa, a osnovica za obračun poreza dobija se iz formule:

Osnovica poreza = (Iznos isplate – 12.746) : 0,80

Na ovako dobijenu osnovicu poreza obračunava se porez po stopi od 20%, a obveznik ovog poreza je fizičko lice koje je ostvarilo ovaj prihod.

Porez se na ovu isplatu obračunava i plaća po odbitku, što znači da je poslodavac – isplatilac, kao poreski platac, dužan da za svakog obveznika i za svaki pojedinačno isplaćeni prihod porez obračuna, obustavi i uplati na propisani jedinstveni uplatni račun u momentu isplate prihoda (840-4848-37, šifra plaćanja 254). Prilikom isplate poslodavac, uz uplatu poreza, Poreskoj upravi podnosi i Obrazac PPP-PD, a ovi prihodi se u obrascu prijavljuju pod OVP 633.

U narednoj tabeli daju se dva primera obračuna novčane pomoći licu koje nije zaposleno kod poslodavca – isplatioca. U prvom primeru isplaćena pomoć iznosi 30.000 dinara, a u drugom 12.000 dinara.

Knjiženje po ovim primerima je sledeće:

2. Nagrade i druga slična davanja fizičkim licima koja nisu zaposlena kod isplatioca, koja proizlaze iz rada ili druge vrste doprinosa delatnosti isplatioca

Prema odredbi člana 85. stav 1. tačka 11) Zakona, ostalim prihodima smatraju se i drugi prihodi koji po svojoj prirodi čine dohodak fizičkog lica, a između njih, i nagrade i druga slična davanja fizičkim licima koja nisu zaposlena kod isplatioca, koja proizlaze iz rada ili druge vrste doprinosa delatnosti isplatioca, u iznosu preko 12.746 dinara godišnje, ostvarena od jednog isplatioca.

Ova odredba Zakona upotrebljava se kada poslodavci angažuju fizička lica „sa strane” za obavljanje različitih poslova u okviru svoje delatnosti. Na primer, kada poslodavac – isplatilac upućuje lice koje nije kod njega zaposleno na službeni put u zemlji ili inostranstvu i kad tom licu nadoknađuje troškove za vreme provedeno na službenom putu (dnevnica, putni troškovi i troškovi prenoćišta). Ovakve naknade mogu da se isplaćuju kako fizičkim licima – poslovnim partnerima tako i licima koja kod poslodavca obavljaju poslove po ugovoru van radnog odnosa (ugovor o delu, po privremeno-povremenim poslovima i sl.) ili licima koja su članovi uprave tog poslodavca kod koga nisu u radnom odnosu.

Na nagrade i druga slična davanja fizičkim licima koja nisu zaposlena kod isplatioca, koja proizlaze iz rada ili druge vrste doprinosa delatnosti isplatioca, u iznosu do 12.375 dinara godišnje, ostvarena od jednog isplatioca, ne plaća se nikakav porez, odnosno ova isplata obavlja se bez podnošenja ikakve dokumentacije poreskim organima.

Međutim, kada se nagrade i druga slična davanja fizičkim licima koja nisu zaposlena kod isplatioca, koja proizlaze iz rada ili druge vrste doprinosa delatnosti isplatioca, isplaćuju iznad iznosa od 12.746 dinara godišnje od jednog isplatioca, ova isplata iznad neoporezive granice dobija karakter drugih – ostalih prihoda, koji po svojoj prirodi čine dohodak pravnog lica. Konkretno, na iznos isplate preko 12.746 dinara godišnje od jednog isplatioca, plaća se porez po stopi od 20% na osnovicu koju čini razlika između ostvarenog prihoda i neoporezivog iznosa, a osnovica za obračun poreza dobija se iz formule:

Osnovica poreza = (Iznos isplate – 12.746) : 0,80

Na ovako dobijenu osnovicu poreza obračunava se porez po stopi od 20%, a poreski obveznik je fizičko lice koje je ostvarilo ovaj prihod iznad neoporezive granice od 12.746 dinara od jednog isplatioca godišnje.

Porez se na ovu isplatu obračunava i plaća po odbitku, što znači da je poslodavac – isplatilac, kao poreski platac, dužan da za svakog obveznika i za svaki pojedinačno isplaćeni prihod porez obračuna, obustavi i uplati na propisani jedinstveni uplatni račun u momentu isplate prihoda (840-4848-37, šifra plaćanja 254). Prilikom isplate poslodavac, uz uplatu poreza, Poreskoj upravi podnosi i Obrazac PPP-PD, a ovi prihodi se u obrascu prijavljuju pod OVP 633.

Dakle, imajući u vidu da oporezivi prihod predstavlja razliku između ostvarenog prihoda i neoporezivog iznosa, prihod koji fizičko lice ostvari po osnovu nagrade i drugog sličnog davanja fizičkim licima koja nisu zaposlena kod isplatioca, koji po svojoj prirodi čini dohodak fizičkih lica, ne umanjuje se za normirane troškove. Navedeni prihod umanjuje se za neoporezivi iznos od 12.746 dinara, bez prava na umanjenje za normirane troškove.

Porez se na ovu isplatu obračunava i plaća po odbitku, što znači da je poslodavac – isplatilac, kao poreski platac, dužan da za svakog obveznika i za svaki pojedinačno isplaćeni prihod porez obračuna, obustavi i uplati na propisani jedinstveni uplatni račun u momentu isplate prihoda (840-4848-37, šifra plaćanja 254). Prilikom isplate poslodavac, uz uplatu poreza, Poreskoj upravi podnosi Obrazac PPP-PD, a ovi prihodi se u obrascu prijavljuju pod OVP 633.

U narednoj tabeli daju se dva primera obračuna novčane nagrade, odnosno drugog sličnog davanja licu koje nije zaposleno kod poslodavca – isplatioca, iz člana 85. tačka 11) Zakona. U prvom primeru isplaćena nagrada iznosi 40.000 dinara a u drugom 10.000 dinara.

Knjiženje po ovim primerima je sledeće: