Likvidacija društva predstavlja oblik prestanka privrednog društva koja se sprovodi kada privredno društvo ima dovoljno finansijskih sredstava za pokriće svih svojih obaveza. Likvidacija ima niz aspekata, od kojih su najznačajniji privrednopravni, poreski, računovodstveni i bankarski. Sam postupak likvidacije veoma je složen, dugotrajan i uslovljen donošenjem velikog broja različitih dokumenata, kao i poštovanjem brojnih rokova.
View Fullscreen84 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
dipl. ekon. Tanja Đelkapić, mlađi savetnik u Ministarstvu finansija
Likvidacija i stečaj sa aspekta
primene propisa kojima se
uređuje PDV
Likvidacija društva predstavlja oblik prestanka privrednog društva koja
se sprovodi kada privredno društvo ima dovoljno finansijskih sredstava za
pokriće svih svojih obaveza. Likvidacija ima niz aspekata, od kojih su najzna-
čajniji privrednopravni, poreski, računovodstveni i bankarski. Sam postu-
pak likvidacije veoma je složen, dugotrajan i uslovljen donošenjem velikog
broja različitih dokumenata, kao i poštovanjem brojnih rokova.
Uvod
Kada se radi o obvezniku poreza na dodatu
vrednost (PDV) koji je u postupku likvidacije, sa
aspekta primene propisa kojima se uređuje PDV
otvaranje postupka likvidacije ne dovodi ni do
brisanja obveznika iz evidencije za PDV ni do
obaveze podnošenja nove evidencione prijave
tog lica. Naime, otvaranje ovog postupka nema
za posledicu prekid pravnog subjektiviteta ob-
veznika – privrednog društva. Međutim, obve-
znik koji je u postupku likvidacije dužan je da
nadležnom poreskom organu dostavi pismeno
obaveštenje o izmenama podataka iz evidenci-
one prijave i to podataka o nazivu, tj. poslovnom
imenu obveznika – privrednog društva, u roku
od 5 dana od dana nastanka izmene, s obzirom
na to da u ovom slučaju, a prema odredbi člana
22. stav 5. Zakona o privrednim društvima („Sl.
glasnik RS”, br. 36/11, 99/11, 83/14 – dr. zakon, 5/15,
44/18 i 95/18), kojom je propisano da poslovno
ime privrednog društva u postupku likvidacije
sadrži i oznaku „u likvidaciji”, dolazi do iz-
mene poslovnog imena obveznika – privrednog
društva, a samim tim i do izmene podataka iz
evidencione prijave.
Pored toga, odredom člana 26. Zakona o pore-
skom postupku i poreskoj administraciji („Sl.
glasnik RS”, br. 80/02… i 95/18) propisano je da
je PIB jedinstveni i jedini broj fizičkog lica,
preduzetnika i pravnog lica za sve javne pri-
hode i da se zadržava do prestanka postojanja,
odnosno smrti tog lica. To znači da obvezniku
– privrednom društvu koji je u postupku likvi-
dacije ne treba dodeljivati novi PIB, kao i da
u slučaju dodeljivanja novog PIB-a, navedeni ob-
veznik zadržava sva prava i obaveze koje je imao
do otvaranja postupka likvidacije.
Takođe, prenos novčanih sredstva osniva-
ču od strane obveznika PDV-a – privrednog
subjekta koji prestaje likvidacijom, na ime
vlasništva u kapitalu, nije predmet opore-
zivanja PDV-om.
Kada je u pitanju poreski tretman prenosa ce-
lokupne, kao i dela imovine, koji vrši obveznik
PDV-a u postupku likvidacije, PDV se ne obra-
čunava i ne plaća, pod uslovima da je sticalac
celokupne ili dela imovine obveznik PDV-a ili
da tim prenosom postaje obveznik PDV-a i pro-
dužava da obavlja istu delatnost koju je obavljao
prenosilac.
Primer: Prenosilac imovine koji obavlja
delatnost trgovine na malo u toku trajanja
postupka likvidacije bez naknade izvrši
prenos celokupnih zaliha robe
Prenos celokupne ili dela imovine od stra-
ne obveznika PDV-a − prenosioca imovine pri-
vrednom društvu sticaocu, bez naknade, nije
predmet oporezivanja PDV-om, pod uslovima:
da je društvo sticalac obveznik PDV-a ili da
je tim prenosom postalo obveznik PDV-a, kao i
da društvo sticalac produžava da obavlja istu
delatnost koju je obavljalo društvo prenosilac
imovine. Delom imovine smatra se poslovna ce-
lina kojom se omogućava samostalno obavljanje
OKTOBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 85
POREZI
delatnosti od strane sticaoca, čijim je preno-
som u momentu prenosa onemogućeno prenosiocu
da obavlja tu delatnost. Smatra se da prilikom
prenosa dela imovine besteretnim davanjem
promet dobara i usluga nije izvršen, nezavisno
od toga da li se imovina ili njen deo prenosi
u redovnom prometu ili u postupku likvidaci-
je, odnosno stečaja poreskog obveznika. S tim u
vezi, kada obveznik PDV-a − prenosilac imovine
koji obavlja delatnost trgovine na malo u toku
trajanja postupka likvidacije bez naknade izvr-
ši prenos celokupnih zaliha robe, što znači da
mu je u momentu prenosa onemogućeno da obavlja
tu delatnost, PDV se ne obračunava i ne plaća,
pod uslovom da obveznik PDV-a − sticalac imo-
vine produžava da obavlja istu delatnost koju
je obavljao prenosilac imovine.
Brisanje obveznika PDV-a – društva
iz Registra privrednih subjekata i iz
evidencije obveznika PDV-a
Likvidacija se okončava donošenjem odluke
o okončanju postupka likvidacije. Po okončanju
likvidacije društvo se briše iz Registra pri-
vrednih subjekata, a imovina koja ostane nakon
izmirenja svih obaveza prema poveriocima (li-
kvidacioni ostatak) raspodeljuje se članovima
društva.
Nakon sprovedenog postupka likvidacije, tj. na-
kon isteka roka od 120 dana od dana objave oglasa
i registracije početnog likvidacionog izvešta-
ja, da bi privredno društvo prestalo da postoji,
potrebno je da se podnese registraciona prijava
brisanja iz Registra privrednih subjekata.
U tom smislu, Agenciji za privredne registre
neophodno je dostaviti sledeću dokumentaciju:
1. registracionu prijavu za brisanje iz registra
nakon okončanja postupka likvidacije;
2. odluku Skupštine društva o okončanju postup-
ka likvidacije;
3. izveštaj likvidacionog upravnika o sprove-
denoj likvidaciji;
4. izjavu likvidacionog upravnika da su sve
obaveze društva po osnovu prijavljenih potra-
živanja izmirene u potpunosti i da se protiv
društva ne vode drugi postupci;
5. odluku o raspodeli likvidacionog ostatka
društva;
6. odluku društva o licu kome se poslovne knjige
i dokumenta poveravaju na čuvanje;
7. uverenje o prestanku poreskih obaveza izda-
to od strane nadležne Poreske uprave, koje nije
starije od 5 dana u momentu podnošenja zahteva
za brisanje iz registra;
8. uverenje Gradske uprave Grada Beograda (Se-
kretarijat za finansije) da su izmirene obaveze
po osnovu javnih prihoda, koje nije starije od 5
dana u momentu podnošenja zahteva za brisanje
iz registra;
9. potvrdu da je društvo brisano iz registra
PDV-a ili izjavu likvidacionog upravnika da
društvo nije registrovani obveznik PDV-a;
10. dokaz o uplati naknade za brisanje društva
iz Registra privrednih subjekata (naknada se
plaća u iznosu od 3.000,00 dinara).
Prema tome, ako je poreski obveznik (pri-
vredno društvo) evidentiran u sistemu
PDV-a, potrebno je da izvrši sve aktivnosti
propisane Zakonom o porezu na dodatu vred-
nost („Sl. glasnik PC”, br. 84/04… i 30/18 –
dalje: Zakon o PDV-u) pre brisanja iz registra
PDV-a.
Nadležni poreski organ sprovodi postupak
po zahtevu za brisanje iz evidencije obveznika
PDV-a, koji je propisan čl. 10. i 11. Pravilnika o
obliku i sadržini prijave za evidentiranje ob-
veznika PDV, postupku evidentiranja i brisanja
iz evidencije i o obliku i sadržini poreske
prijave PDV („Sl. glasnik PC”, br. 123/12, 115/13,
66/14, 86/15, 11/16, 60/18, 47/19 i 50/19). S tim u
vezi, ukoliko obveznik PDV-a ima zalihe robe
na stanju, pre brisanja iz evidencije obveznika
PDV-a na te zalihe treba da obračuna PDV i is-
kaže obračunati PDV u poslednjoj podnetoj pore-
skoj prijavi za PDV.
Izmena poreske osnovice na osnovu
odluke nadležnog suda o zaključenom
stečajnom postupku
Odredbama člana 21. Zakona o PDV-u propi-
san je postupak izmene poreske osnovice, koji
podrazumeva izmenu PDV-a koji je obračunat u
momentu prometa. Osnovica za promet dobara
i usluga koja podleže oporezivanju može nak-
nadno da se umanji ili uveća zbog umanjenja ili
uvećanja naknade za izvršeni promet dobara
ili usluga. U skladu sa Zakonom o PDV-u, ako se
izmeni osnovica za promet dobara i usluga koji
86 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
je oporeziv PDV-om, obveznik koji je isporučio
dobra ili izvršio usluge dužan je da ispravi
iznos PDV-a koji duguje po tom osnovu, u skladu
sa izmenom.
Osim uobičajenih slučajeva izmene poreske
osnovice po osnovu povećanja ili smanjenja nak-
nade za izvršeni promet, povraćaja dobara i
sl., odredbom člana 21. stav 5. Zakona o PDV-u
propisana je mogućnost izmene poreske osnovi-
ce i za iznos naknade koji nije naplaćen.
Prema tome, ako je obveznik PDV-a izvršio
oporezivi promet dobara ili usluga i obra-
čunao PDV, ali nije naplatio naknadu ili deo
naknade, ima pravo na izmenu poreske osnovi-
ce i korekciju obaveze za PDV (u iznosu PDV-a
koji je sadržan u nenaplaćenoj naknadi), ali
samo u dva slučaja. Naime, prema članu 21. stav
5. Zakona o PDV-u, obveznik PDV-a može da iz-
meni osnovicu za iznos naknade koji nije na-
plaćen samo na osnovu:
● pravosnažne odluke suda o zaključenom ste-
čajnom postupku, odnosno
● overenog prepisa zapisnika o sudskom po-
ravnanju.
Primer: Smanjenje osnovice za
obračunavanje PDV-a na osnovu
pravosnažnog rešenja suda o zaključenju
stečajnog postupka nad primaocem dobara
ili usluga
Obveznik PDV-a koji je izvršio oporezi-
vi promet dobara ili usluga ima pravo da, na
osnovu pravosnažnog rešenja suda o zaključenju
stečajnog postupka nad primaocem dobara ili
usluga, smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a
i iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade ili
dela naknade za isporučena dobra ili usluge
koji nije naplaćen.
ëU svim ostalim slučajevima nenapla-
ćena naknada nije osnov za izmenu po-
reske osnovice. Na primer, obveznik nema
pravo na izmenu poreske osnovice ako nak-
nada nije naplaćena po osnovu vansudskog po-
ravnanja, neuspele naplate u okviru postupka
za izvršenje, u okviru postupka likvidacije,
zastarelosti potraživanja, prestanka rada
preduzetnika i sl.
Primer: Smanjenje osnovice za
obračunavanje PDV-a i iznosa obračunatog
PDV-a za iznos naknade ili dela naknade
koji nije naplaćen, na osnovu usvojenog
plana reorganizacije
Obveznik PDV-a koji je izvršio oporezivi
promet dobara i usluga može da izmeni osnovi-
cu za obračunavanje PDV-a i iznos obračunatog
PDV-a za iznos naknade ili dela naknade za is-
poručena dobra ili pružene usluge koji nije na-
plaćen samo na osnovu pravosnažne odluke suda
o zaključenom stečajnom postupku ili na osnovu
overenog prepisa zapisnika o sudskom poravna-
nju. Prema tome, na osnovu usvojenog plana reor-
ganizacije, u skladu sa zakonom kojim se uređuje
stečaj, obveznik PDV-a − poverilac ne može da
smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a i iznos
obračunatog PDV-a za iznos naknade ili dela
naknade koji nije naplaćen.
Napominjemo da, u skladu sa Zakonom o PDV-u,
obveznik može da izmeni osnovicu za iznos
naknade koji nije naplaćen samo na osnovu pra-
vosnažne odluke suda o zaključenom stečajnom
postupku, odnosno na osnovu overenog prepisa
zapisnika o sudskom poravnanju. Prema tome,
na osnovu odluke suda kojom se usvaja unapred
pripremljeni plan reorganizacije u skladu sa
zakonom kojim se uređuje stečaj (rešenje kojim
se istovremeno otvara stečajni postupak, po-
tvrđuje usvajanje unapred pripremljenog plana
reorganizacije i obustavlja stečajni postupak)
obveznik PDV-a – poverilac ne može da smanji
osnovicu za obračunavanje PDV-a i iznos obra-
čunatog PDV-a za iznos naknade koji nije napla-
ćen.
Ministarstvo finansija objavilo je Mišlje-
nje, broj 413-00-00059 od 8. maja 2017. godine, u
vezi sa tim da li obveznik PDV-a – poverilac
ima pravo na smanjenje poreske osnovice i ob-
računatog PDV-a na osnovu odluke suda kojom se
usvaja unapred pripremljeni plan reorganiza-
cije u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj,
prema kome: Na osnovu odluke suda kojom se usvaja
unapred pripremljeni plan reorganizacije u skla-
du sa zakonom kojim se uređuje stečaj (rešenje ko-
jim se istovremeno otvara stečajni postupak,
potvrđuje usvajanje unapred pripremljenog plana
reorganizacije i obustavlja stečajni postupak)
obveznik PDV − poverilac ne može da smanji
osnovicu za obračunavanje PDV i iznos obračuna-
tog PDV za iznos naknade koji nije naplaćen.
OKTOBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 87
POREZI
Stečajni postupak sprovodi se u skladu sa Za-
konom o stečaju („Sl. glasnik RS”, br. 104/09… i
95/18), dok je sudsko poravnanje uređeno Zakonom
o parničnom postupku („Sl. glasnik RS”, br. 72/11,
49/13 – odluka US, 74/13 – odluka US, 55/14 i 87/18).
Odredbama Zakona o stečaju uređuju se uslo-
vi i način pokretanja i sprovođenja stečaja nad
pravnim licima. Stečaj se, u smislu ovog zakona,
sprovodi bankrotstvom ili reorganizacijom.
Pod bankrotstvom se podrazumeva namirenje po-
verilaca prodajom celokupne imovine stečajnog
dužnika, odnosno stečajnog dužnika kao pravnog
lica, dok se pod reorganizacijom podrazumeva
namirenje poverilaca prema usvojenom planu
reorganizacije i to redefinisanjem dužničko-
-poverilačkih odnosa, statusnim promenama
dužnika ili na drugi način koji je predviđen
planom reorganizacije.
Odluka nadležnog suda o zaključenom stečaj-
nom postupku donosi se u vidu rešenja o zaklju-
čenju stečajnog postupka. Pod pravosnažnošću se
podrazumeva svojstvo sudske odluke po kome ona
više ne može da se pobija redovnim pravnim
lekom (formalna pravosnažnost). Ovo svojstvo
stiče se istekom roka za pravni lek, odricanjem
(odustankom) od pravnog leka i donošenjem
odluke u drugom stepenu. Pravosnažnost sudske
odluke dokazuje se klauzulom o pravosnažnosti
koju na tu odluku stavlja nadležni sud.
Cilj stečaja je najpovoljnije kolektivno nami-
renje stečajnih poverilaca ostvarivanjem najve-
će moguće vrednosti stečajnog dužnika, odnosno
njegove imovine. Stečaj omogućava kolektivno i
srazmerno namirenje stečajnih poverilaca, u
skladu sa Zakonom o stečaju. U stečajnom postupku
svim poveriocima obezbeđuje se jednak tretman
i ravnopravni položaj poverilaca istog isplat-
nog reda, odnosno iste klase u postupku reorga-
nizacije. Stečajni postupak se sprovodi tako da
omogući ostvarivanje najveće moguće vrednosti
imovine stečajnog dužnika i najvećeg mogućeg
stepena namirenja poverilaca u što kraćem vre-
menu i sa što manje troškova.
Prema članu 336. Zakona o parničnom postup-
ku, u toku celog postupka pred parničnim sudom
prvog stepena stranke mogu da zaključe sudsko
poravnanje, koje može da se odnosi na ceo tu-
žbeni zahtev ili na jedan njegov deo. Sporazum
stranaka o poravnanju unosi se u zapisnik. Po-
ravnanje je zaključeno kada stranke posle proči-
tanog zapisnika o poravnanju potpišu zapisnik.
Strankama se izdaje overeni prepis zapisnika
u kome je sadržano poravnanje, koje ima isto
pravno dejstvo kao i sudska presuda. Posedova-
nje overenog prepisa zapisnika smatra se upravo
osnovom za izmenu poreske osnovice, u smislu
člana 21. stav 5. Zakona o PDV-u.
Primer: Da li obveznik PDV-a na osnovu
ugovora o vansudskom poravnanju može da
smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a i
iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade
ili dela naknade koji nije naplaćen
Obveznik PDV-a koji je izvršio oporezivi
promet dobara i usluga može da smanji osnovi-
cu za obračunavanje PDV-a i iznos obračunatog
PDV-a za iznos naknade ili dela naknade za is-
poručena dobra ili pružene usluge koji nije na-
plaćen samo na osnovu pravosnažne odluke suda
o zaključenom stečajnom postupku ili na osnovu
overenog prepisa zapisnika o sudskom poravna-
nju. Prema tome, na osnovu ugovora o vansudskom
poravnanju obveznik PDV-a ne može da smanji
osnovicu za obračunavanje PDV-a i iznos obra-
čunatog PDV-a za iznos naknade ili dela naknade
koji nije naplaćen.
Na osnovu zaključenog poravnanja u obli-
ku javnobeležničkog zapisa nakon okončanog
parničnog i izvršnog postupka ili u slučaju
vansudskog poravnanja obveznik PDV-a − po-
verilac ne može da smanji osnovicu za ob-
računavanje PDV-a i iznos obračunatog PDV-a
za iznos naknade ili dela naknade koji nije
naplaćen, jer se poravnanja u obliku javnobe-
ležničkog zapisa nakon okončanog parničnog
i izvršnog postupka, kao i vansudsko poravna-
nje ne mogu poistovećivati sa overenim pre-
pisom zapisnika o sudskom poravnanju.
Primer: Da li obveznik PDV-a – poverilac
na osnovu zaključenog poravnanja u obliku
javnobeležničkog zapisa nakon okončanog
parničnog i izvršnog postupka može da
smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a i
iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade
ili dela naknade koji nije naplaćen
U skladu sa Zakonom o PDV-u, obveznik PDV-a
koji je izvršio oporezivi promet dobara i
usluga može da izmeni osnovicu za obračuna-
vanje PDV-a i iznos obračunatog PDV-a za iznos
naknade ili dela naknade za isporučena dobra
88 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
ili pružene usluge koji nije naplaćen samo na
osnovu pravosnažne odluke suda o zaključenom
stečajnom postupku ili na osnovu overenog pre-
pisa zapisnika o sudskom poravnanju. Međutim,
na osnovu zaključenog poravnanja u obliku javno-
beležničkog zapisa nakon okončanog parničnog
i izvršnog postupka obveznik PDV-a − poveri-
lac ne može da smanji osnovicu za obračunavanje
PDV-a i iznos obračunatog PDV-a za iznos nakna-
de ili dela naknade koji nije naplaćen. Naime,
prema Zakonu o javnom beležništvu („Sl. gla-
snik PC”, br. 31/11, 85/12, 19/13, 55/14 − dr. zakon,
93/14 − dr. zakon, 121/14, 6/15 i 106/15) u obliku
javnobeležničkog zapisa javni beležnik može
da zaključi poravnanje pre pokretanja parničnog,
vanparničnog ili upravnog postupka po pravi-
lima zakona kojim se uređuju parnični, vanpar-
nični, izvršni i opšti upravni postupak, sa
dejstvom sudskog poravnanja, odnosno poravna-
nja zaključenog pred organom uprave. U skladu
sa Zakonom o parničnom postupku, stranke pred
sudom mogu da zaključe sudsko poravnanje u toku
celog postupka do njegovog pravosnažnog okon-
čanja.
Sudsko poravnanje može da bude zaključe-
no i u postupku medijacije. Naime, prema čla-
nu 340. Zakona o parničnom postupku, kad sud
proceni ili stranke saglasno predlože da bi
spor mogao uspešno da se reši posredovanjem
(medijacijom), stranke se upućuju na postupak
posredovanja i zastaju sa postupkom. Postignu-
ti sporazum predstavlja vansudsko poravnanje
koje posrednik (medijator) dostavlja sudu. Pre-
ma članu 16. Zakona o posredovanju – medijaciji
(„Sl. glasnik RS”, broj 18/2005), sporazum koji
strane postignu u postupku posredovanja ima
snagu sudskog poravnanja ako ga na zapisnik
uzme sudija nakon ocene da je saglasan sa javnim
poretkom. Napominjemo da je posrednik dužan
da o sporazumu postignutom u postupku posre-
dovanja bez odlaganja obavesti sud pred kojim
je pokrenut parnični postupak. Ako se ne postig-
ne sporazum u postupku posredovanja zbog ne-
saglasnosti o pravnim pitanjima, strane mogu
da postignu pismenu saglasnost o činjeničnim
pitanjima. Ta saglasnost ih obavezuje u daljem
postupku ako je istu overio posrednik ili dru-
gi ovlašćeni organ i ako su se strane odrekle
tajnosti podataka iz nje.
Posrednik je treća neutralna osoba koja
posreduje između dve strane u cilju rešavanja
njihovog spornog odnosa, u skladu sa načelima
posredovanja.
Posredovanje mogu da obavljaju sudije, advo-
kati i drugi istaknuti stručnjaci iz različitih
oblasti, u zavisnosti od vrste spornog odnosa u
kome posreduju.
Sporazum postignut u postupku posredovanja,
uz uzajamno popuštanje strana, zaključen pre za-
snivanja parničnog postupka ili u toku istog,
ima snagu vansudskog poravnanja ukoliko je sa-
stavljen u pisanoj formi i nije protivan javnom
poretku.
Prema članu 21. stav 6. Zakona o PDV-u, pro-
pisano je da, ukoliko obveznik PDV-a koji je
izmenio osnovicu po osnovu pravosnažne
odluke suda o zaključenom stečajnom postup-
ku, odnosno overenog prepisa zapisnika o
sudskom poravnanju, kasnije primi naknadu
ili deo naknade za isporučena dobra i uslu-
ge u vezi sa kojima je dozvoljena izmena osno-
vice, dužan je da na primljeni iznos naknade
obračuna PDV.
Primer: Naplata naknade nakon smanjenja
osnovice na osnovu pravosnažnog rešenja
suda o zaključenju stečajnog postupka
Šta se dešava kada obveznik PDV-a koji je
na osnovu pravosnažnog rešenja suda o zaklju-
čenju stečajnog postupka smanjio osnovicu za ob-
računavanje PDV-a i iznos obračunatog PDV-a za
iznos naknade ili dela naknade za isporučena
dobra ili pružene usluge koji nije naplaćen,
primi naknadu ili deo naknade za taj promet?
U skladu sa Zakonom o PDV-u, obveznik PDV-a
koji je izvršio oporezivi promet dobara ili
usluga ima pravo da, na osnovu pravosnažnog
rešenja suda o zaključenju stečajnog postupka
nad primaocem dobara ili usluga, smanji osno-
vicu za obračunavanje PDV-a i iznos obračuna-
tog PDV-a za iznos naknade ili dela naknade za
isporučena dobra ili usluge koji nije naplaćen.
S tim u vezi ukazujemo na to da, ako u toku stečaj-
nog postupka dođe do osporavanja potraživanja
obveznika PDV-a od strane stečajnog upravnika,
ta okolnost ne umanjuje pravo obveznika PDV-
-a da smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a i
iznos obračunatog PDV-a u poreskom periodu u
kojem je rešenje suda o zaključenju stečajnog po-
stupka postalo pravosnažno, odnosno u nekom
od narednih poreskih perioda. Međutim, ako
OKTOBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 89
POREZI
obveznik PDV-a koji je na osnovu pravosnažnog
rešenja suda o zaključenju stečajnog postup-
ka smanjio osnovicu za obračunavanje PDV-a i
iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade ili
dela naknade za isporučena dobra ili usluge
koji nije naplaćen, primi naknadu ili deo nak-
nade za taj promet, dužan je da po osnovu pri-
mljene naknade obračuna i plati PDV u skladu
sa Zakonom o PDV-u.
Evidentiranje smanjenja osnovice
za obračunavanje PDV-a na osnovu
pravosnažnog rešenja suda o zaklju-
čenju stečajnog postupka u poreskoj
prijavi PDV (Obrazac PP PDV)
Izmena poreske osnovice u smislu člana 21.
stav 5. Zakona o PDV-u vrši se u poreskom peri-
odu u kom je nastala izmena. To znači da pore-
ski obveznik može da izvrši izmenu poreske
osnovice najranije u poreskom periodu u kojem
je odluka suda o zaključenom stečajnom postupku
postala pravosnažna, odnosno u poreskom peri-
odu u kojem je overen prepis zapisnika o sudskom
poravnanju.
U poreskoj prijavi za poreski period u kojem
obveznik vrši korekciju PDV-a smanjuje se iznos
naknade u polju 003 ili 004 poreske prijave (u
zavisnosti od toga da li je promet bio oporeziv
po opštoj ili posebnoj stopi PDV-a), dok se za
iznos PDV-a sadržan u nenaplaćenoj (bruto) nak-
nadi vrši umanjenje dugovanog PDV-a u polju 103,
odnosno 104 obrasca PP PDV.
Primer: Smanjenje osnovice za
obračunavanje PDV-a
Obveznik PDV-a koji je izvršio oporezi-
vi promet dobara ili usluga ima pravo da, na
osnovu pravosnažnog rešenja suda o zaključenju
stečajnog postupka nad primaocem dobara ili
usluga, smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a
i iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade ili
dela naknade za isporučena dobra ili usluge
koji nije naplaćen. U ovom slučaju obveznik PDV-
-a vrši smanjenje osnovice za obračunavanje
PDV-a tako što u poreskoj prijavi PDV (obrazac
PP PDV) koju podnosi za poreski period u kojem
je rešenje suda o zaključenju stečajnog postupka
postalo pravosnažno, odnosno za neki naredni
period, pod rednim brojem 3, odnosno 4 obra-
sca PP PDV – u polju 003, odnosno 004 smanjuje
iznos poreske osnovice za iznos za koji je sma-
njena poreska osnovica, a u polju 103, odnosno
104 smanjuje iznos obračunatog PDV-a za iznos
za koji je smanjen obračunati PDV. Ako iznos ob-
računatog PDV-a iz polja 103, odnosno 104 nije
dovoljan da bi se izvršilo smanjenje iznosa
obračunatog PDV-a, obveznik PDV-a pod rednim
brojem 8 obrasca PP PDV – u polju 108 povećava
iznos PDV-a koji može da se odbije kao prethod-
ni porez. Takođe, u evidenciji koju vodi u skladu
sa odredbama člana 46. Zakona o PDV-u i odred-
bama Pravilnika o obliku, sadržini i načinu
vođenja evidencije o PDV i o obliku i sadrži-
ni pregleda obračuna PDV („Sl. glasnik RS”, br.
90/17, 119/17, 48/18 i 60/18) obveznik PDV-a dužan
je obezbedi podatke od značaja za utvrđivanje
poreske obaveze, a samim tim i podatke koji se
odnose na smanjenje osnovice za obračunavanje
PDV-a i iznosa obračunatog PDV-a, uključujući i
potrebnu dokumentaciju.
Osim posedovanja odluke suda o zaključenom
stečajnom postupku, odnosno overenog prepisa
zapisnika o sudskom poravnanju, izmena po-
reske osnovice u navedenim slučajevima nije
uslovljena posedovanjem drugih dokaza. U skla-
du sa tim obveznik PDV-a može da izvrši iz-
menu poreske osnovice, nezavisno od toga da
li ima pisanu potvrdu druge strane (primaoca
dobara ili usluga) o ispravci odbitka prethod-
nog poreza.
Pravo na odbitak prethodnog poreza
obveznika PDV-a u stečaju
Pravo na odbitak prethodnog poreza ima ob-
veznik PDV-a, uključujući i obveznika PDV-a u ste-
čaju, uz ispunjenje uslova propisanih Zakonom.
Naime, obveznik PDV-a ima pravo da PDV koji
mu je obračunat od strane prethodnog učesnika
u prometu za promet dobara i usluga odbije kao
prethodni porez ako poseduje odgovarajuću doku-
mentaciju (račun ili drugi dokument koji služi
kao račun, izdat u skladu sa propisima kojima
se uređuje oporezivanje potrošnje PDV-om) i
ako predmetna dobra i usluge koristi ili će ih
koristiti za promet dobara i usluga sa pravom
na odbitak prethodnog poreza, tj. za promet koji
je oporeziv PDV-om, promet za koji je propisa-
no poresko oslobođenje sa pravom na odbitak
prethodnog poreza ili za promet koji se smatra
izvršenim u inostranstvu, ako bi za taj promet
90 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
postojalo pravo na odbitak prethodnog poreza
da je izvršen u Republici Srbiji.
Obveznik PDV-a koji nabavljena dobra, od-
nosno primljene usluge ne koristi, odnosno
neće koristiti za promet sa pravom na odbitak
prethodnog poreza, nema pravo da PDV koji mu
je obračunat od strane prethodnog učesnika u
prometu za promet dobara i usluga odbije kao
prethodni porez.
Prema tome, činjenica da je nad obveznikom
PDV-a otvoren postupak stečaja u skladu sa za-
konom kojim se uređuje stečaj nije od uticaja na
ostvarivanje ovog prava. PS
POREZI
dipl. ekon. Tanja Đelkapić, mlađi savetnik u Ministarstvu finansija
Likvidacija i stečaj sa aspekta
primene propisa kojima se
uređuje PDV
Likvidacija društva predstavlja oblik prestanka privrednog društva koja
se sprovodi kada privredno društvo ima dovoljno finansijskih sredstava za
pokriće svih svojih obaveza. Likvidacija ima niz aspekata, od kojih su najzna-
čajniji privrednopravni, poreski, računovodstveni i bankarski. Sam postu-
pak likvidacije veoma je složen, dugotrajan i uslovljen donošenjem velikog
broja različitih dokumenata, kao i poštovanjem brojnih rokova.
Uvod
Kada se radi o obvezniku poreza na dodatu
vrednost (PDV) koji je u postupku likvidacije, sa
aspekta primene propisa kojima se uređuje PDV
otvaranje postupka likvidacije ne dovodi ni do
brisanja obveznika iz evidencije za PDV ni do
obaveze podnošenja nove evidencione prijave
tog lica. Naime, otvaranje ovog postupka nema
za posledicu prekid pravnog subjektiviteta ob-
veznika – privrednog društva. Međutim, obve-
znik koji je u postupku likvidacije dužan je da
nadležnom poreskom organu dostavi pismeno
obaveštenje o izmenama podataka iz evidenci-
one prijave i to podataka o nazivu, tj. poslovnom
imenu obveznika – privrednog društva, u roku
od 5 dana od dana nastanka izmene, s obzirom
na to da u ovom slučaju, a prema odredbi člana
22. stav 5. Zakona o privrednim društvima („Sl.
glasnik RS”, br. 36/11, 99/11, 83/14 – dr. zakon, 5/15,
44/18 i 95/18), kojom je propisano da poslovno
ime privrednog društva u postupku likvidacije
sadrži i oznaku „u likvidaciji”, dolazi do iz-
mene poslovnog imena obveznika – privrednog
društva, a samim tim i do izmene podataka iz
evidencione prijave.
Pored toga, odredom člana 26. Zakona o pore-
skom postupku i poreskoj administraciji („Sl.
glasnik RS”, br. 80/02… i 95/18) propisano je da
je PIB jedinstveni i jedini broj fizičkog lica,
preduzetnika i pravnog lica za sve javne pri-
hode i da se zadržava do prestanka postojanja,
odnosno smrti tog lica. To znači da obvezniku
– privrednom društvu koji je u postupku likvi-
dacije ne treba dodeljivati novi PIB, kao i da
u slučaju dodeljivanja novog PIB-a, navedeni ob-
veznik zadržava sva prava i obaveze koje je imao
do otvaranja postupka likvidacije.
Takođe, prenos novčanih sredstva osniva-
ču od strane obveznika PDV-a – privrednog
subjekta koji prestaje likvidacijom, na ime
vlasništva u kapitalu, nije predmet opore-
zivanja PDV-om.
Kada je u pitanju poreski tretman prenosa ce-
lokupne, kao i dela imovine, koji vrši obveznik
PDV-a u postupku likvidacije, PDV se ne obra-
čunava i ne plaća, pod uslovima da je sticalac
celokupne ili dela imovine obveznik PDV-a ili
da tim prenosom postaje obveznik PDV-a i pro-
dužava da obavlja istu delatnost koju je obavljao
prenosilac.
Primer: Prenosilac imovine koji obavlja
delatnost trgovine na malo u toku trajanja
postupka likvidacije bez naknade izvrši
prenos celokupnih zaliha robe
Prenos celokupne ili dela imovine od stra-
ne obveznika PDV-a − prenosioca imovine pri-
vrednom društvu sticaocu, bez naknade, nije
predmet oporezivanja PDV-om, pod uslovima:
da je društvo sticalac obveznik PDV-a ili da
je tim prenosom postalo obveznik PDV-a, kao i
da društvo sticalac produžava da obavlja istu
delatnost koju je obavljalo društvo prenosilac
imovine. Delom imovine smatra se poslovna ce-
lina kojom se omogućava samostalno obavljanje
OKTOBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 85
POREZI
delatnosti od strane sticaoca, čijim je preno-
som u momentu prenosa onemogućeno prenosiocu
da obavlja tu delatnost. Smatra se da prilikom
prenosa dela imovine besteretnim davanjem
promet dobara i usluga nije izvršen, nezavisno
od toga da li se imovina ili njen deo prenosi
u redovnom prometu ili u postupku likvidaci-
je, odnosno stečaja poreskog obveznika. S tim u
vezi, kada obveznik PDV-a − prenosilac imovine
koji obavlja delatnost trgovine na malo u toku
trajanja postupka likvidacije bez naknade izvr-
ši prenos celokupnih zaliha robe, što znači da
mu je u momentu prenosa onemogućeno da obavlja
tu delatnost, PDV se ne obračunava i ne plaća,
pod uslovom da obveznik PDV-a − sticalac imo-
vine produžava da obavlja istu delatnost koju
je obavljao prenosilac imovine.
Brisanje obveznika PDV-a – društva
iz Registra privrednih subjekata i iz
evidencije obveznika PDV-a
Likvidacija se okončava donošenjem odluke
o okončanju postupka likvidacije. Po okončanju
likvidacije društvo se briše iz Registra pri-
vrednih subjekata, a imovina koja ostane nakon
izmirenja svih obaveza prema poveriocima (li-
kvidacioni ostatak) raspodeljuje se članovima
društva.
Nakon sprovedenog postupka likvidacije, tj. na-
kon isteka roka od 120 dana od dana objave oglasa
i registracije početnog likvidacionog izvešta-
ja, da bi privredno društvo prestalo da postoji,
potrebno je da se podnese registraciona prijava
brisanja iz Registra privrednih subjekata.
U tom smislu, Agenciji za privredne registre
neophodno je dostaviti sledeću dokumentaciju:
1. registracionu prijavu za brisanje iz registra
nakon okončanja postupka likvidacije;
2. odluku Skupštine društva o okončanju postup-
ka likvidacije;
3. izveštaj likvidacionog upravnika o sprove-
denoj likvidaciji;
4. izjavu likvidacionog upravnika da su sve
obaveze društva po osnovu prijavljenih potra-
živanja izmirene u potpunosti i da se protiv
društva ne vode drugi postupci;
5. odluku o raspodeli likvidacionog ostatka
društva;
6. odluku društva o licu kome se poslovne knjige
i dokumenta poveravaju na čuvanje;
7. uverenje o prestanku poreskih obaveza izda-
to od strane nadležne Poreske uprave, koje nije
starije od 5 dana u momentu podnošenja zahteva
za brisanje iz registra;
8. uverenje Gradske uprave Grada Beograda (Se-
kretarijat za finansije) da su izmirene obaveze
po osnovu javnih prihoda, koje nije starije od 5
dana u momentu podnošenja zahteva za brisanje
iz registra;
9. potvrdu da je društvo brisano iz registra
PDV-a ili izjavu likvidacionog upravnika da
društvo nije registrovani obveznik PDV-a;
10. dokaz o uplati naknade za brisanje društva
iz Registra privrednih subjekata (naknada se
plaća u iznosu od 3.000,00 dinara).
Prema tome, ako je poreski obveznik (pri-
vredno društvo) evidentiran u sistemu
PDV-a, potrebno je da izvrši sve aktivnosti
propisane Zakonom o porezu na dodatu vred-
nost („Sl. glasnik PC”, br. 84/04… i 30/18 –
dalje: Zakon o PDV-u) pre brisanja iz registra
PDV-a.
Nadležni poreski organ sprovodi postupak
po zahtevu za brisanje iz evidencije obveznika
PDV-a, koji je propisan čl. 10. i 11. Pravilnika o
obliku i sadržini prijave za evidentiranje ob-
veznika PDV, postupku evidentiranja i brisanja
iz evidencije i o obliku i sadržini poreske
prijave PDV („Sl. glasnik PC”, br. 123/12, 115/13,
66/14, 86/15, 11/16, 60/18, 47/19 i 50/19). S tim u
vezi, ukoliko obveznik PDV-a ima zalihe robe
na stanju, pre brisanja iz evidencije obveznika
PDV-a na te zalihe treba da obračuna PDV i is-
kaže obračunati PDV u poslednjoj podnetoj pore-
skoj prijavi za PDV.
Izmena poreske osnovice na osnovu
odluke nadležnog suda o zaključenom
stečajnom postupku
Odredbama člana 21. Zakona o PDV-u propi-
san je postupak izmene poreske osnovice, koji
podrazumeva izmenu PDV-a koji je obračunat u
momentu prometa. Osnovica za promet dobara
i usluga koja podleže oporezivanju može nak-
nadno da se umanji ili uveća zbog umanjenja ili
uvećanja naknade za izvršeni promet dobara
ili usluga. U skladu sa Zakonom o PDV-u, ako se
izmeni osnovica za promet dobara i usluga koji
86 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
je oporeziv PDV-om, obveznik koji je isporučio
dobra ili izvršio usluge dužan je da ispravi
iznos PDV-a koji duguje po tom osnovu, u skladu
sa izmenom.
Osim uobičajenih slučajeva izmene poreske
osnovice po osnovu povećanja ili smanjenja nak-
nade za izvršeni promet, povraćaja dobara i
sl., odredbom člana 21. stav 5. Zakona o PDV-u
propisana je mogućnost izmene poreske osnovi-
ce i za iznos naknade koji nije naplaćen.
Prema tome, ako je obveznik PDV-a izvršio
oporezivi promet dobara ili usluga i obra-
čunao PDV, ali nije naplatio naknadu ili deo
naknade, ima pravo na izmenu poreske osnovi-
ce i korekciju obaveze za PDV (u iznosu PDV-a
koji je sadržan u nenaplaćenoj naknadi), ali
samo u dva slučaja. Naime, prema članu 21. stav
5. Zakona o PDV-u, obveznik PDV-a može da iz-
meni osnovicu za iznos naknade koji nije na-
plaćen samo na osnovu:
● pravosnažne odluke suda o zaključenom ste-
čajnom postupku, odnosno
● overenog prepisa zapisnika o sudskom po-
ravnanju.
Primer: Smanjenje osnovice za
obračunavanje PDV-a na osnovu
pravosnažnog rešenja suda o zaključenju
stečajnog postupka nad primaocem dobara
ili usluga
Obveznik PDV-a koji je izvršio oporezi-
vi promet dobara ili usluga ima pravo da, na
osnovu pravosnažnog rešenja suda o zaključenju
stečajnog postupka nad primaocem dobara ili
usluga, smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a
i iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade ili
dela naknade za isporučena dobra ili usluge
koji nije naplaćen.
ëU svim ostalim slučajevima nenapla-
ćena naknada nije osnov za izmenu po-
reske osnovice. Na primer, obveznik nema
pravo na izmenu poreske osnovice ako nak-
nada nije naplaćena po osnovu vansudskog po-
ravnanja, neuspele naplate u okviru postupka
za izvršenje, u okviru postupka likvidacije,
zastarelosti potraživanja, prestanka rada
preduzetnika i sl.
Primer: Smanjenje osnovice za
obračunavanje PDV-a i iznosa obračunatog
PDV-a za iznos naknade ili dela naknade
koji nije naplaćen, na osnovu usvojenog
plana reorganizacije
Obveznik PDV-a koji je izvršio oporezivi
promet dobara i usluga može da izmeni osnovi-
cu za obračunavanje PDV-a i iznos obračunatog
PDV-a za iznos naknade ili dela naknade za is-
poručena dobra ili pružene usluge koji nije na-
plaćen samo na osnovu pravosnažne odluke suda
o zaključenom stečajnom postupku ili na osnovu
overenog prepisa zapisnika o sudskom poravna-
nju. Prema tome, na osnovu usvojenog plana reor-
ganizacije, u skladu sa zakonom kojim se uređuje
stečaj, obveznik PDV-a − poverilac ne može da
smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a i iznos
obračunatog PDV-a za iznos naknade ili dela
naknade koji nije naplaćen.
Napominjemo da, u skladu sa Zakonom o PDV-u,
obveznik može da izmeni osnovicu za iznos
naknade koji nije naplaćen samo na osnovu pra-
vosnažne odluke suda o zaključenom stečajnom
postupku, odnosno na osnovu overenog prepisa
zapisnika o sudskom poravnanju. Prema tome,
na osnovu odluke suda kojom se usvaja unapred
pripremljeni plan reorganizacije u skladu sa
zakonom kojim se uređuje stečaj (rešenje kojim
se istovremeno otvara stečajni postupak, po-
tvrđuje usvajanje unapred pripremljenog plana
reorganizacije i obustavlja stečajni postupak)
obveznik PDV-a – poverilac ne može da smanji
osnovicu za obračunavanje PDV-a i iznos obra-
čunatog PDV-a za iznos naknade koji nije napla-
ćen.
Ministarstvo finansija objavilo je Mišlje-
nje, broj 413-00-00059 od 8. maja 2017. godine, u
vezi sa tim da li obveznik PDV-a – poverilac
ima pravo na smanjenje poreske osnovice i ob-
računatog PDV-a na osnovu odluke suda kojom se
usvaja unapred pripremljeni plan reorganiza-
cije u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj,
prema kome: Na osnovu odluke suda kojom se usvaja
unapred pripremljeni plan reorganizacije u skla-
du sa zakonom kojim se uređuje stečaj (rešenje ko-
jim se istovremeno otvara stečajni postupak,
potvrđuje usvajanje unapred pripremljenog plana
reorganizacije i obustavlja stečajni postupak)
obveznik PDV − poverilac ne može da smanji
osnovicu za obračunavanje PDV i iznos obračuna-
tog PDV za iznos naknade koji nije naplaćen.
OKTOBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 87
POREZI
Stečajni postupak sprovodi se u skladu sa Za-
konom o stečaju („Sl. glasnik RS”, br. 104/09… i
95/18), dok je sudsko poravnanje uređeno Zakonom
o parničnom postupku („Sl. glasnik RS”, br. 72/11,
49/13 – odluka US, 74/13 – odluka US, 55/14 i 87/18).
Odredbama Zakona o stečaju uređuju se uslo-
vi i način pokretanja i sprovođenja stečaja nad
pravnim licima. Stečaj se, u smislu ovog zakona,
sprovodi bankrotstvom ili reorganizacijom.
Pod bankrotstvom se podrazumeva namirenje po-
verilaca prodajom celokupne imovine stečajnog
dužnika, odnosno stečajnog dužnika kao pravnog
lica, dok se pod reorganizacijom podrazumeva
namirenje poverilaca prema usvojenom planu
reorganizacije i to redefinisanjem dužničko-
-poverilačkih odnosa, statusnim promenama
dužnika ili na drugi način koji je predviđen
planom reorganizacije.
Odluka nadležnog suda o zaključenom stečaj-
nom postupku donosi se u vidu rešenja o zaklju-
čenju stečajnog postupka. Pod pravosnažnošću se
podrazumeva svojstvo sudske odluke po kome ona
više ne može da se pobija redovnim pravnim
lekom (formalna pravosnažnost). Ovo svojstvo
stiče se istekom roka za pravni lek, odricanjem
(odustankom) od pravnog leka i donošenjem
odluke u drugom stepenu. Pravosnažnost sudske
odluke dokazuje se klauzulom o pravosnažnosti
koju na tu odluku stavlja nadležni sud.
Cilj stečaja je najpovoljnije kolektivno nami-
renje stečajnih poverilaca ostvarivanjem najve-
će moguće vrednosti stečajnog dužnika, odnosno
njegove imovine. Stečaj omogućava kolektivno i
srazmerno namirenje stečajnih poverilaca, u
skladu sa Zakonom o stečaju. U stečajnom postupku
svim poveriocima obezbeđuje se jednak tretman
i ravnopravni položaj poverilaca istog isplat-
nog reda, odnosno iste klase u postupku reorga-
nizacije. Stečajni postupak se sprovodi tako da
omogući ostvarivanje najveće moguće vrednosti
imovine stečajnog dužnika i najvećeg mogućeg
stepena namirenja poverilaca u što kraćem vre-
menu i sa što manje troškova.
Prema članu 336. Zakona o parničnom postup-
ku, u toku celog postupka pred parničnim sudom
prvog stepena stranke mogu da zaključe sudsko
poravnanje, koje može da se odnosi na ceo tu-
žbeni zahtev ili na jedan njegov deo. Sporazum
stranaka o poravnanju unosi se u zapisnik. Po-
ravnanje je zaključeno kada stranke posle proči-
tanog zapisnika o poravnanju potpišu zapisnik.
Strankama se izdaje overeni prepis zapisnika
u kome je sadržano poravnanje, koje ima isto
pravno dejstvo kao i sudska presuda. Posedova-
nje overenog prepisa zapisnika smatra se upravo
osnovom za izmenu poreske osnovice, u smislu
člana 21. stav 5. Zakona o PDV-u.
Primer: Da li obveznik PDV-a na osnovu
ugovora o vansudskom poravnanju može da
smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a i
iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade
ili dela naknade koji nije naplaćen
Obveznik PDV-a koji je izvršio oporezivi
promet dobara i usluga može da smanji osnovi-
cu za obračunavanje PDV-a i iznos obračunatog
PDV-a za iznos naknade ili dela naknade za is-
poručena dobra ili pružene usluge koji nije na-
plaćen samo na osnovu pravosnažne odluke suda
o zaključenom stečajnom postupku ili na osnovu
overenog prepisa zapisnika o sudskom poravna-
nju. Prema tome, na osnovu ugovora o vansudskom
poravnanju obveznik PDV-a ne može da smanji
osnovicu za obračunavanje PDV-a i iznos obra-
čunatog PDV-a za iznos naknade ili dela naknade
koji nije naplaćen.
Na osnovu zaključenog poravnanja u obli-
ku javnobeležničkog zapisa nakon okončanog
parničnog i izvršnog postupka ili u slučaju
vansudskog poravnanja obveznik PDV-a − po-
verilac ne može da smanji osnovicu za ob-
računavanje PDV-a i iznos obračunatog PDV-a
za iznos naknade ili dela naknade koji nije
naplaćen, jer se poravnanja u obliku javnobe-
ležničkog zapisa nakon okončanog parničnog
i izvršnog postupka, kao i vansudsko poravna-
nje ne mogu poistovećivati sa overenim pre-
pisom zapisnika o sudskom poravnanju.
Primer: Da li obveznik PDV-a – poverilac
na osnovu zaključenog poravnanja u obliku
javnobeležničkog zapisa nakon okončanog
parničnog i izvršnog postupka može da
smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a i
iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade
ili dela naknade koji nije naplaćen
U skladu sa Zakonom o PDV-u, obveznik PDV-a
koji je izvršio oporezivi promet dobara i
usluga može da izmeni osnovicu za obračuna-
vanje PDV-a i iznos obračunatog PDV-a za iznos
naknade ili dela naknade za isporučena dobra
88 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
ili pružene usluge koji nije naplaćen samo na
osnovu pravosnažne odluke suda o zaključenom
stečajnom postupku ili na osnovu overenog pre-
pisa zapisnika o sudskom poravnanju. Međutim,
na osnovu zaključenog poravnanja u obliku javno-
beležničkog zapisa nakon okončanog parničnog
i izvršnog postupka obveznik PDV-a − poveri-
lac ne može da smanji osnovicu za obračunavanje
PDV-a i iznos obračunatog PDV-a za iznos nakna-
de ili dela naknade koji nije naplaćen. Naime,
prema Zakonu o javnom beležništvu („Sl. gla-
snik PC”, br. 31/11, 85/12, 19/13, 55/14 − dr. zakon,
93/14 − dr. zakon, 121/14, 6/15 i 106/15) u obliku
javnobeležničkog zapisa javni beležnik može
da zaključi poravnanje pre pokretanja parničnog,
vanparničnog ili upravnog postupka po pravi-
lima zakona kojim se uređuju parnični, vanpar-
nični, izvršni i opšti upravni postupak, sa
dejstvom sudskog poravnanja, odnosno poravna-
nja zaključenog pred organom uprave. U skladu
sa Zakonom o parničnom postupku, stranke pred
sudom mogu da zaključe sudsko poravnanje u toku
celog postupka do njegovog pravosnažnog okon-
čanja.
Sudsko poravnanje može da bude zaključe-
no i u postupku medijacije. Naime, prema čla-
nu 340. Zakona o parničnom postupku, kad sud
proceni ili stranke saglasno predlože da bi
spor mogao uspešno da se reši posredovanjem
(medijacijom), stranke se upućuju na postupak
posredovanja i zastaju sa postupkom. Postignu-
ti sporazum predstavlja vansudsko poravnanje
koje posrednik (medijator) dostavlja sudu. Pre-
ma članu 16. Zakona o posredovanju – medijaciji
(„Sl. glasnik RS”, broj 18/2005), sporazum koji
strane postignu u postupku posredovanja ima
snagu sudskog poravnanja ako ga na zapisnik
uzme sudija nakon ocene da je saglasan sa javnim
poretkom. Napominjemo da je posrednik dužan
da o sporazumu postignutom u postupku posre-
dovanja bez odlaganja obavesti sud pred kojim
je pokrenut parnični postupak. Ako se ne postig-
ne sporazum u postupku posredovanja zbog ne-
saglasnosti o pravnim pitanjima, strane mogu
da postignu pismenu saglasnost o činjeničnim
pitanjima. Ta saglasnost ih obavezuje u daljem
postupku ako je istu overio posrednik ili dru-
gi ovlašćeni organ i ako su se strane odrekle
tajnosti podataka iz nje.
Posrednik je treća neutralna osoba koja
posreduje između dve strane u cilju rešavanja
njihovog spornog odnosa, u skladu sa načelima
posredovanja.
Posredovanje mogu da obavljaju sudije, advo-
kati i drugi istaknuti stručnjaci iz različitih
oblasti, u zavisnosti od vrste spornog odnosa u
kome posreduju.
Sporazum postignut u postupku posredovanja,
uz uzajamno popuštanje strana, zaključen pre za-
snivanja parničnog postupka ili u toku istog,
ima snagu vansudskog poravnanja ukoliko je sa-
stavljen u pisanoj formi i nije protivan javnom
poretku.
Prema članu 21. stav 6. Zakona o PDV-u, pro-
pisano je da, ukoliko obveznik PDV-a koji je
izmenio osnovicu po osnovu pravosnažne
odluke suda o zaključenom stečajnom postup-
ku, odnosno overenog prepisa zapisnika o
sudskom poravnanju, kasnije primi naknadu
ili deo naknade za isporučena dobra i uslu-
ge u vezi sa kojima je dozvoljena izmena osno-
vice, dužan je da na primljeni iznos naknade
obračuna PDV.
Primer: Naplata naknade nakon smanjenja
osnovice na osnovu pravosnažnog rešenja
suda o zaključenju stečajnog postupka
Šta se dešava kada obveznik PDV-a koji je
na osnovu pravosnažnog rešenja suda o zaklju-
čenju stečajnog postupka smanjio osnovicu za ob-
računavanje PDV-a i iznos obračunatog PDV-a za
iznos naknade ili dela naknade za isporučena
dobra ili pružene usluge koji nije naplaćen,
primi naknadu ili deo naknade za taj promet?
U skladu sa Zakonom o PDV-u, obveznik PDV-a
koji je izvršio oporezivi promet dobara ili
usluga ima pravo da, na osnovu pravosnažnog
rešenja suda o zaključenju stečajnog postupka
nad primaocem dobara ili usluga, smanji osno-
vicu za obračunavanje PDV-a i iznos obračuna-
tog PDV-a za iznos naknade ili dela naknade za
isporučena dobra ili usluge koji nije naplaćen.
S tim u vezi ukazujemo na to da, ako u toku stečaj-
nog postupka dođe do osporavanja potraživanja
obveznika PDV-a od strane stečajnog upravnika,
ta okolnost ne umanjuje pravo obveznika PDV-
-a da smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a i
iznos obračunatog PDV-a u poreskom periodu u
kojem je rešenje suda o zaključenju stečajnog po-
stupka postalo pravosnažno, odnosno u nekom
od narednih poreskih perioda. Međutim, ako
OKTOBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 89
POREZI
obveznik PDV-a koji je na osnovu pravosnažnog
rešenja suda o zaključenju stečajnog postup-
ka smanjio osnovicu za obračunavanje PDV-a i
iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade ili
dela naknade za isporučena dobra ili usluge
koji nije naplaćen, primi naknadu ili deo nak-
nade za taj promet, dužan je da po osnovu pri-
mljene naknade obračuna i plati PDV u skladu
sa Zakonom o PDV-u.
Evidentiranje smanjenja osnovice
za obračunavanje PDV-a na osnovu
pravosnažnog rešenja suda o zaklju-
čenju stečajnog postupka u poreskoj
prijavi PDV (Obrazac PP PDV)
Izmena poreske osnovice u smislu člana 21.
stav 5. Zakona o PDV-u vrši se u poreskom peri-
odu u kom je nastala izmena. To znači da pore-
ski obveznik može da izvrši izmenu poreske
osnovice najranije u poreskom periodu u kojem
je odluka suda o zaključenom stečajnom postupku
postala pravosnažna, odnosno u poreskom peri-
odu u kojem je overen prepis zapisnika o sudskom
poravnanju.
U poreskoj prijavi za poreski period u kojem
obveznik vrši korekciju PDV-a smanjuje se iznos
naknade u polju 003 ili 004 poreske prijave (u
zavisnosti od toga da li je promet bio oporeziv
po opštoj ili posebnoj stopi PDV-a), dok se za
iznos PDV-a sadržan u nenaplaćenoj (bruto) nak-
nadi vrši umanjenje dugovanog PDV-a u polju 103,
odnosno 104 obrasca PP PDV.
Primer: Smanjenje osnovice za
obračunavanje PDV-a
Obveznik PDV-a koji je izvršio oporezi-
vi promet dobara ili usluga ima pravo da, na
osnovu pravosnažnog rešenja suda o zaključenju
stečajnog postupka nad primaocem dobara ili
usluga, smanji osnovicu za obračunavanje PDV-a
i iznos obračunatog PDV-a za iznos naknade ili
dela naknade za isporučena dobra ili usluge
koji nije naplaćen. U ovom slučaju obveznik PDV-
-a vrši smanjenje osnovice za obračunavanje
PDV-a tako što u poreskoj prijavi PDV (obrazac
PP PDV) koju podnosi za poreski period u kojem
je rešenje suda o zaključenju stečajnog postupka
postalo pravosnažno, odnosno za neki naredni
period, pod rednim brojem 3, odnosno 4 obra-
sca PP PDV – u polju 003, odnosno 004 smanjuje
iznos poreske osnovice za iznos za koji je sma-
njena poreska osnovica, a u polju 103, odnosno
104 smanjuje iznos obračunatog PDV-a za iznos
za koji je smanjen obračunati PDV. Ako iznos ob-
računatog PDV-a iz polja 103, odnosno 104 nije
dovoljan da bi se izvršilo smanjenje iznosa
obračunatog PDV-a, obveznik PDV-a pod rednim
brojem 8 obrasca PP PDV – u polju 108 povećava
iznos PDV-a koji može da se odbije kao prethod-
ni porez. Takođe, u evidenciji koju vodi u skladu
sa odredbama člana 46. Zakona o PDV-u i odred-
bama Pravilnika o obliku, sadržini i načinu
vođenja evidencije o PDV i o obliku i sadrži-
ni pregleda obračuna PDV („Sl. glasnik RS”, br.
90/17, 119/17, 48/18 i 60/18) obveznik PDV-a dužan
je obezbedi podatke od značaja za utvrđivanje
poreske obaveze, a samim tim i podatke koji se
odnose na smanjenje osnovice za obračunavanje
PDV-a i iznosa obračunatog PDV-a, uključujući i
potrebnu dokumentaciju.
Osim posedovanja odluke suda o zaključenom
stečajnom postupku, odnosno overenog prepisa
zapisnika o sudskom poravnanju, izmena po-
reske osnovice u navedenim slučajevima nije
uslovljena posedovanjem drugih dokaza. U skla-
du sa tim obveznik PDV-a može da izvrši iz-
menu poreske osnovice, nezavisno od toga da
li ima pisanu potvrdu druge strane (primaoca
dobara ili usluga) o ispravci odbitka prethod-
nog poreza.
Pravo na odbitak prethodnog poreza
obveznika PDV-a u stečaju
Pravo na odbitak prethodnog poreza ima ob-
veznik PDV-a, uključujući i obveznika PDV-a u ste-
čaju, uz ispunjenje uslova propisanih Zakonom.
Naime, obveznik PDV-a ima pravo da PDV koji
mu je obračunat od strane prethodnog učesnika
u prometu za promet dobara i usluga odbije kao
prethodni porez ako poseduje odgovarajuću doku-
mentaciju (račun ili drugi dokument koji služi
kao račun, izdat u skladu sa propisima kojima
se uređuje oporezivanje potrošnje PDV-om) i
ako predmetna dobra i usluge koristi ili će ih
koristiti za promet dobara i usluga sa pravom
na odbitak prethodnog poreza, tj. za promet koji
je oporeziv PDV-om, promet za koji je propisa-
no poresko oslobođenje sa pravom na odbitak
prethodnog poreza ili za promet koji se smatra
izvršenim u inostranstvu, ako bi za taj promet
90 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
postojalo pravo na odbitak prethodnog poreza
da je izvršen u Republici Srbiji.
Obveznik PDV-a koji nabavljena dobra, od-
nosno primljene usluge ne koristi, odnosno
neće koristiti za promet sa pravom na odbitak
prethodnog poreza, nema pravo da PDV koji mu
je obračunat od strane prethodnog učesnika u
prometu za promet dobara i usluga odbije kao
prethodni porez.
Prema tome, činjenica da je nad obveznikom
PDV-a otvoren postupak stečaja u skladu sa za-
konom kojim se uređuje stečaj nije od uticaja na
ostvarivanje ovog prava. PS