Praćenje procesnih zakona veoma je važno, naročito u situacijama sprovođenja inspekcijskog nadzora, kada se poslovanje društva stavi pod lupu kontrole. Važno je poznavati odredbe dva procesna zakona na čijim je osnovama postavljeno vođenje poreskopravnog postupka. Naime, poreskopravni odnos je odnos javnog prava koji obuhvata prava i obaveze u poreskom postupku Poreske uprave, s jedne, i pravnih i fizičkih lica, s druge strane. Shodno tome, u ovom broju sledi upoznavanje sa odredbama Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji (ZPPPA) i to u delu koji se bavi pitanjem osnovnih odredbi Zakona.
Skip to PDF content126 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
Uvod
Inspekcijski organ postupak počinje i zavr-
šava primenom Zakona o poreskom postupku i
poreskoj administraciji („Sl. glasnik RS”, br.
80/2002, 84/2002… 30/2018 i 95/2018 – dalje:
ZPPPA), kao i Zakona o opštem upravnom po-
stupku („Sl. glasnik RS”, br. 18/2016 – dalje: ZUP).
Takođe je važno poznavati odredbe Zakona o
inspekcijskom nadzoru („Sl. glasnik RS”, br.
36/2015 i 44/2018 – drugi zakon i 95/2018), koji se
primenjuje u delu odredbi koje nisu definisane
ZPPPA-om. U tom smislu odnos ZPPPA-a i drugih
zakona biće predmet posebnih pojašnjenja.
U poslednje vreme izvršene su izmene Pra-
vilnika koje su vezane za ZPPPA, a navedene su u
nastavku radi podsećanja:
Od 1. oktobra 2018. godine u primeni su iz-
mene i dopune Pravilnika o dodeli poreskog
identifikacionog broja pravnim licima, pre-
duzetnicima i drugim subjektima za čiju je re-
gistraciju nadležna Agencija za privredne
registre („Sl. glasnik RS”, br. 32/2009, 70/2010,
6/2012, 11/2016, 100/2016 i 44/2018 – dr. zakon).
Prijava za subjekte za čiju je registraciju nadle-
žna Agencija podnosi se na obrascu JRPPS.
Od 1. januara 2019. godine u primeni je Pravil-
nik o načinu i postupku dostavljanja i sadržini
Stojanka Tošić, dipl. ekon.
Primena Zakona o poreskom
postupku i poreskoj
administraciji
Praćenje procesnih zakona veoma je važno, naročito u situacijama sprovo-
đenja inspekcijskog nadzora, kada se poslovanje društva stavi pod lupu kon-
trole. Važno je poznavati odredbe dva procesna zakona na čijim je osnovama
postavljeno vođenje poreskopravnog postupka. Naime, poreskopravni odnos
je odnos javnog prava koji obuhvata prava i obaveze u poreskom postupku Po-
reske uprave, s jedne, i pravnih i fizičkih lica, s druge strane. Shodno tome,
u ovom broju sledi upoznavanje sa odredbama Zakona o poreskom postupku i
poreskoj administraciji (ZPPPA) i to u delu koji se bavi pitanjem osnovnih
odredbi Zakona.
obaveštenja koja poreska uprava dostavlja Agen-
ciji za privredne registre („Sl. glasnik RS”,
br. 104/2018). Ovaj pravilnik je donet na osnovu
člana 29. stav 10. ZPPPA-a, a njim je definisana
obaveza Agencije za privredne registre, sudova,
organa lokalne samouprave, advokatske komore,
profesionalnih udruženja, organa koji su zadu-
ženi za vođenje evidencije o rođenju i smrti
fizičkih lica, da u roku od 5 dana od nastanka
promene dostave Poreskoj upravi elektronskim
putem obaveštenje o svim promenama koje se
vode u njihovim registrima, koje mogu biti bit-
ne za utvrđivanje poreskih obaveza.
Izvršene su izmene i dopune Pravilnika o
podnošenju poreske prijave elektronskim pu-
tem („Sl. glasnik RS”, br. 113/2013 i 104/2018), koje
su stupile na snagu 1. januara 2019. godine. Pod-
nošenje poreskih prijava vrši se elektronskim
putem, upotrebom elektronskog servisa Poreske
uprave. Pravilnik definiše ko ima pravo da
podnese prijavu na osnovu ovlašćenja (poreski
obveznik, zakonski zastupnik, punomoćnik), ko-
rišćenje usluga servisa, davanje i oduzimanje
ovlašćenja na PEP obrascu za upotrebu kvali-
fikovanog elektronskog sertifikata, kao i po-
reske oblike za koje mogu da se podnesu poreske
prijave elektronskim putem (PDV, akcize, pore-
zi i doprinosi po odbitku, dobit).
APRIL 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 127
POREZI
Pravilnik o načinu i postupku ostvarivanja
poreskih oslobođenja kod PDV-a sa pravom na
odbitak prethodnog poreza („Sl. glasnik RS”,
br. 120/12, 40/15, 82/15, 86/15, 11/16, 21/17, 44/18 – dr.
zakon 48/18, 62/18) omogućava podnošenje zahte-
va za overu potvrde o poreskom oslobođenju u
elektronskom obliku, preko portala Poreske
uprave, od 1. januara 2019. godine. Korisnik pod-
nosi zahtev za overu potvrde o poreskom oslo-
bođenju na osnovu ugovora o donaciji, kreditu,
zajmu i drugih međunarodnih ugovora, isključi-
vo u elektronskom obliku, preko portala Pore-
ske uprave.
Izvršene su izmene i dopune Pravilnika o
podnošenju poreske prijave elektronskim pu-
tem za velike poreske obveznike („Sl. glasnik
RS”, br. 18/2012, 113/2013 i 44/2018 – dr. zakon),
koje se primenjuju od 1. oktobra 2018. godine.
Izvršene su izmene i dopune Pravilnika o
obrascu pojedinačne poreske prijave o obra-
čunatom i plaćenom porezu i doprinosima za
obavezno socijalno osiguranje po odbitku na
teret primaoca prihoda („Sl. glasnik RS”, br.
128/2003 i 6/2019), koje su stupile na snagu 2. fe-
bruara 2019. godine. Ovim pravilnikom propisu-
je se obrazac pojedinačne poreske prijave (PPP)
o obračunatom i plaćenom porezu na dohodak
građana i doprinosa za obavezno socijalno osi-
guranje po odbitku na teret primaoca prihoda
– fizičkog lica, odnosno obračunatom i plaće-
nom porezu na dobit preduzeća po odbitku na
teret primaoca prihoda – pravnog lica.
Pravilnik o načinu i uslovima za plaćanje po-
reske obaveze putem kompenzacije („Sl. glasnik
RS”, br. 63/2003 i 44/2018 – dr. zakon) – izmena
izvršena drugim zakonom primenjuje se od 1. ok-
tobra 2018. godine. Ovim pravilnikom bliže
se uređuju način i uslovi pod kojima poreski
dužnik u tekućoj godini može da izmiri pore-
ske obaveze dospele do 31. decembra prethodne
godine putem kompenzacije.
Pravilnik o postupku i načinu izdavanja i iz-
gledu obrazaca potvrda o rezidentnosti („Sl.
glasnik RS”, br. 80/2010 i 44/2018 – dr. zakon)
– izmena izvršena drugim zakonom primenjuje
se od 1. oktobra 2018. godine, koja je definisana
članom 159a ZPPPA-a.
Pravilnik o poreskoj prijavi za porez po
odbitku („Sl. glasnik RS”, br. 74/2013, 118/2013,
66/2014, 71/2014 – ispr., 14/2016, 21/2017, 20/2018 i
104/2018) – izmene i dopune Pravilnika stupile
su na snagu 29. decembra 2018. godine, a odnose
se na poreske prijave PPP-PD i PPP-PO.
Zakon o izmenama i dopunama ZPPPA-a,
koji je u primeni od 1. marta 2019.
godine
Izmenama i dopunama ZPPPA-a uređen je
odnos ovog zakona sa drugim zakonima. Naime,
ako se ne primenjuju odredbe ovog zakona, u
primeni su odredbe Zakona o opštem uprav-
nom postupku ili Zakona o inspekcijskom nad-
zoru.
Utvrđivanje poreza rešenjem Poreske
uprave, bez učešća obveznika u postupku
Predviđa se da u situaciji kada poreski obve-
znik ne podnese poresku prijavu, poreski organ
donosi rešenje o utvrđivanju poreza, bez pret-
hodnog izjašnjenja poreskog obveznika o činjeni-
cama koje su od značaja za odlučivanje, pri čemu
se utvrđivanje poreske obaveze vrši na osnovu
podataka iz evidencija nadležnih organa, odno-
sno dokumentacije izdate od strane nadležnih
organa i javnih beležnika.
Ova odredba imaće široku primenu kada
je u pitanju utvrđivanje poreza na imovinu
i poreza na prenos apsolutnih prava, ali i u
drugim slučajevima utvrđivanja poreza koji ne
predstavljaju izvorni prihod jedinica lokal-
nih samouprava, bez obzira na činjenicu da je
ova zakonska izmena nastala u cilju povećanja
obuhvata obveznika poreza na imovinu i ostva-
renja veće efikasnosti u povećanju priliva od
drugih izvornih prihoda jedinica lokalnih
samouprava.
Ne može da se isključi mogućnost šire
primene budući da se radi o opštoj odredbi,
dakle i u drugim situacijama u kojima Poreska
uprava utvrđuje obavezu rešenjem, kao na pri-
mer u slučaju godišnjeg poreza na dohodak gra-
đana, kada Poreska uprava, bez učešća stranke
u postupku, može da utvrdi poresku obavezu
usled nepodnošenja poreske prijave na osnovu
raspoloživih podataka iz službenih eviden-
cija (banke, NBS, drugi državni organi).
128 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
Dostavljanje podataka od značaja
za utvrđivanje, naplatu i kontrolu
izvornih prihoda jedinica lokalne
samouprave
Zakonska obaveza koja se odnosi na dostavlja-
nje podataka iz poslova svoje nadležnosti na
zahtev organa jedinice lokalne samouprave pro-
širena je na organe teritorijalne autonomije
i lokalne samouprave, javna preduzeća, kao i na
pravna i fizička lica kojima su poverena javna
ovlašćenja (npr. javni beležnici (notari), itd.).
Komentar na primenu Zakon o poreskom
postupku i poreskoj administraciji
Osnovne odredbe i oblici javnih prihoda
ZPPPA uređuje poreskopravni postupak kojim
se utvrđuju javni prihodi, a sprovodi i postupak
naplate i kontrole javnih prihoda. Zakon utvr-
đuje prava i obaveze poreskih obveznika, način
na koji se sprovodi postupak registracije po-
reskih obveznika, postupak utvrđivanja osno-
vanosti postojanja poreskih krivičnih dela i
pokretanje postupka krivice pred nadležnim
sudskim organima, kao i poreske prekršaje koje
pokreće Poreska uprava po okončanju postupka
poreske kontrole kojim su utvrđene poreske
obaveze i nepravilnosti.
Shodno navedenom, Poreska uprava i lokal-
ne uprave javnih prihoda vrše neposrednu pri-
menu ovog zakona. Sva prava i obaveze koje ima
Poreska uprava, imaju i lokalne uprave javnih
prihoda, osim:
● identifikacije i registracije poreskih ob-
veznika,
● procene poreske osnovice metodom parifi-
kacije i metodom unakrsne procene,
● otkrivanja poreskih krivičnih dela,
● ostalih obaveza definisanih nadležnošću
Poreske uprave u čl. 160–171.
Ovlašćenja Poreske uprave, prava i obave-
ze poreskih obveznika, ovlašćenja poreskih
inspektora i poreskih izvršitelja Poreske
uprave, primenjuju se i na jedinice lokalne sa-
mouprave, odnosno na prava i obaveze obveznika
izvornih javnih prihoda, na poreske inspektore
jedinice lokalne samouprave i poreske izvrši-
telje jedinice lokalne samouprave, u postupku
utvrđivanja, naplate i kontrole izvornih priho-
da jedinice lokalne samouprave na koje se pri-
menjuje ovaj zakon. Odredbe koje uređuju prenos
prava svojine pokretnih i nepokretnih stvari
na Republiku Srbiju, koje su predmet prinudne
naplate koje vodi Poreska uprava, u potpunosti
se primenjuju od strane lokalnih samouprava pri
prenosu prava svojine na lokalnu samoupravu.
Poreski postupak se sprovodi na načelima
ZPPPA-a, odnosno prema Zakonu o opštem uprav-
nom postupku i Zakonu o inspekcijskom nadzoru,
ako ovim zakonom nije drugačije propisano. Ako
su neka pitanja koja definiše ovaj zakon druga-
čije definisana drugim zakonima, primenjuju se
odredbe ovog zakona.
Zakon o izmenama i dopunama Zakona o in-
spekcijskom nadzoru objavljen je u „Službenom
glasniku RS” broj 95/2018 od 8. 12. 2018. godine,
a počeo je da se primenjuje nakon osam dana od
dana objavljivanja, odnosno 16. 12. 2018. godine.
Ovaj zakon se ne primenjuje na postupanje i poslo-
ve odbrane Policije i Komunalne policije, kao
i Poreske policije kao posebne organizacione
jedinice Poreske uprave, kao organa u sastavu
ministarstva nadležnog za poslove finansija.
Načela poreskog postupka
U načela poreskog postupka, definisana čla-
novima 4–9, spadaju načelo:
● zakonitosti,
● vremenskog važenja poreskih propisa,
● omogućavanja uvida u poreske činjenice,
● čuvanja službene tajne u poreskom postupku,
● postupanja u dobroj veri i
● fakticiteta.
Načelo zakonitosti podrazumeva obavezu
Poreske uprave da svim bitnim činjenicama za
donošenje zakonite i pravilne odluke posvećuje
jednaku pažnju, bez obzira na to da li one idu u
prilog ili na štetu poreskog obveznika. Drugim
rečima: svaki učesnik u postupku ostvaruje pravo
da zahteva da se sve relevantne činjenice uzima-
ju u razmatranje u toku poreskog postupka, kao i
da opovrgava činjenice koje nisu istinite niti
osnovane shodno odredbama Zakona.
Načelo vremenskog važenja poreskih propi-
sa znači da se poreske obaveze utvrđuju u skladu
sa propisima koji su na snazi u vreme njenog na-
stanka, osim ako je, u skladu sa Ustavom i drugim
zakonima, drugačije predviđeno. Radnje koje se
preduzimaju u poreskom postupku regulisane su
propisima koji su na snazi u vreme pokretanja
tih radnji. Izuzetno od prethodnog, kada su u
APRIL 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 129
POREZI
pitanju obaveze po osnovu poreza na imovinu za
kalendarske godine koje slede nakon godine u ko-
joj je utvrđena poreska obaveza, one se utvrđuju
na osnovu zakona kojim se uređuju porezi na imo-
vinu, koji je na snazi od 1. januara kalendarske
godine za koju se utvrđuje porez na imovinu. Po-
reska uprava je dužna da stavi na uvid sve činje-
nice kojima raspolaže, a bitne su za donošenje
poreskog akta kojim se utvrđuju obaveze i prava
poreskog obveznika, na njegov zahtev.
Poreska uprava je dužna da svakoj stranci
u postupku ili zainteresovanoj strani koja to
dokaže stavi na uvid sve činjenice bitne za
odlučivanje pri donošenju poreskog upravnog
akta. Na osnovu toga stranka u postupku može
da opovrgava postojeće ili da obezbeđuje nove
dokaze i činjenice, koji nisu bili uključeni u
postupak ili su bili nepristupačni licu koje
vodi poreskopravni postupak.
Odredbe o čuvanju podataka kao službene taj-
ne izmenama Zakona definisane su kao „tajni po-
datak” i bitne su i obavezujuće za lica zaposlena
u Poreskoj upravi, kao i za čuvanje podataka o
ličnosti i zbog toga su navedene u celosti. Va-
žno je naglasiti da obaveza čuvanja tajnog podat-
ka ne prestaje za lica koja su napustila Poresku
upravu, a imaju podatke i informacije do kojih
su došla vodeći poreski upravni postupak.
Tajnim podatkom u poreskom postupku smatra
se i čuva kao tajni podatak:
1) svaki dokument, informacija, podatak ili
druga činjenica o poreskom obvezniku do kojih
su službena lica i sva druga lica koja učestvuju
u poreskom postupku došla u poreskom, prekr-
šajnom, predistražnom ili sudskom postupku;
2) podaci o tehničkim pronalascima ili paten-
tima, kao i svi drugi podaci o tehnološkim
postupcima koje primenjuje poreski obveznik,
do kojih su službena lica i sva druga lica koja
učestvuju u poreskom postupku došla u poreskom,
prekršajnom, predistražnom ili sudskom po-
stupku.
Tajni podatak dužna su da čuvaju sva službena
lica i druga lica koja učestvuju u poreskom, pre-
kršajnom, predistražnom i sudskom postupku.
Poreska uprava najmanje jednom godišnje, sa
presekom stanja na poslednji dan kalendarskog
meseca koji prethodi danu objavljivanja, obja-
vljuje na svojoj internet stranici naziv, odnosno
ime i prezime, PIB i iznos poreskog duga pore-
skih dužnika, i to pravnih lica sa poreskim du-
gom u iznosu od 20.000.000 dinara i višem, kao
i preduzetnika sa poreskim dugom u iznosu od
5.000.000 dinara i višem.
Objavom ovih podataka obaveza čuvanja tajnog
podatka nije povređena.
U pogledu zaštite tajnih podataka Poreska
uprava je dužna da postupa u skladu sa zakonom
koji uređuje tajnost podataka, odnosno zakonom
koji uređuje zaštitu podataka o ličnosti.
Ove odredbe o čuvanju podatka kao tajnog ve-
oma su bitne i obavezujuće za lica zaposlena u
Poreskoj upravi, kao i za čuvanje podataka o lič-
nosti.
Ova odredba Zakona uglavnom je usmerena
prema zaposlenim licima u Poreskoj upravi
i drugim licima ispred organa koji učestvu-
ju u vođenju drugih postupaka koji proisteknu
nakon okončanja poreskog postupka. Kao što
može da se zaključi, ova odredba je obavezu-
juća i nakon prekida radnog odnosa u Poreskoj
upravi. Mišljenja smo da poslodavci nisu do-
voljno obezbeđeni navedenom odredbom, kao
i da je čuvanje tajnog podatka potrebno proši-
riti i na lica ovlašćena da učestvuju u pore-
skom postupku ispred poslodavca, kako ne bi
došlo do zloupotrebe. U praksi, naročito kod
nerezidentnih pravnih lica, stalne poslovne
jedinice, ogranka i sl., čuvanje tajnog podatka
regulisano je Ugovorom o radu, što svakako
treba da postane praksa kod svih poreskih ob-
veznika.
Načelo postupanja u dobroj meri podrazumeva
da strane u poreskom postupku moraju da postu-
paju u dobroj veri, upravo kao što i prethodna
načela naglašavaju. Svi dokazi i činjenice mo-
raju da se tretiraju kao da imaju isti stepen va-
žnosti, bez pristrasnosti strana u postupku i
bez loše namere. Takođe, učestalost i dužina
trajanja poreskih postupaka svode se na nužnu
meru, odnosno racionalnost postupka i dužina
trajanja predstavljaju bitne elemente za uspe-
šnost u radu.
Načelo fakticiteta podrazumeva da se sve
radnje sprovode na osnovu fakta – činjenica,
koje mogu biti materijalne ili nematerijalne.
130 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
Poreske činjenice utvrđuju se prema njihovoj
ekonomskoj suštini, odnosno ekonomskoj posle-
dici koju proizvode. Ako se simulovanim prav-
nim poslom prikriva neki drugi pravni posao,
za utvrđivanje poreske obaveze osnovu čini di-
simulovani pravni posao. Kada su na propisima
suprotan način ostvareni prihodi, odnosno ste-
čena imovina, Poreska uprava će utvrditi pore-
sku obavezu u skladu sa zakonom kojim se uređuje
odgovarajuća vrsta poreza. Ovo načelo često se
koristi u poreskopravnim postupcima, kad god
se utvrde poreske obaveze po osnovu bilo kog
prikrivanja činjenica.
Stranke u poreskom postupku
Obaveza fizičkog odnosno pravnog lica jeste
da utvrdi i plati porez, zatim da podnosi pore-
ske prijave, dostavlja Poreskoj upravi traženu
dokumentaciju i podatke i izvrši plaćanje na
propisani način, kao i da dozvoli pregled svog
poslovanja službenom licu Poreske uprave i
druge zakonom utvrđene obaveze činjenja, neči-
njenja ili trpljenja, u cilju blagovremenog i pra-
vilnog plaćanja poreza, a pravo Poreske uprave
je da zahteva ispunjenje ovih obaveza. S druge
strane, Poreska uprava zahteva ispunjenje pore-
ske obaveze na osnovu poreskog računovodstva
koje vodi.
Ako se fizičko odnosno pravno lice oprede-
li za povraćaj više ili pogrešno plaćenog po-
reza, odnosno sporednih poreskih davanja, kao
i za refakciju odnosno refundaciju poreza, od-
nosno za namirenje dospelih obaveza po drugom
osnovu putem preknjižavanja poreza, Poreska
uprava ima obavezu da po zahtevu donese reše-
nje bez odlaganja, a najkasnije u roku od 15 dana
od dana prijema zahteva, ako poreskim zakonom
nije drukčije uređeno. Poreski kredit je iznos
za koji se umanjuje poreska obaveza.
Ova oblast detaljnije je definisana Pra-
vilnikom o postupku ostvarivanja prava na po-
vraćaj PDV-a i o načinu i postupku refakcije i
refundacije PDV-a.
Ako obveznik nakon izmirivanja poreske
obaveze ima neiskorišćeni iznos poreskog
kredita, za taj iznos može da izmiri svoju po-
resku obavezu za naredne poreske periode ili
da zahteva povraćaj neiskorišćenog iznosa po-
reskog kredita.
Poreska uprava samostalno izvršava poslo-
ve na celokupnoj teritoriji Republike Srbije i
obezbeđuje funkcionalno jedinstvo u sprovođe-
nju poreskih propisa.
U cilju obezbeđenja jedinstvenog sprovo-
đenja propisa iz nadležnosti ministarstva
nadležnog za poslove finansija, akti (obja-
šnjenja, mišljenja, instrukcije, uputstva i sl.)
o primeni tih propisa, koje daje ministar na-
dležan za poslove finansija, obavezujući su
za postupanje Poreske uprave.
Poreski obveznik i poreski dužnik,
zastupanje, zastupanje po službenoj
dužnosti, poreski savetnik
Poreski obveznik je poreski dužnik koji je
obavezan da plati porez, odnosno sporedno po-
resko davanje.
Drugi poreski dužnici su:
● poreski jemac, lice koje je garantovalo ispu-
njenje obaveze,
● isplatilac prihoda poreskom obvezniku
(banke),
● poreski posrednik,
● ostala pravna i fizička lica koja duguju kakvu
radnju iz poreskopravnog odnosa.
Shodno navedenom, poreski obveznik je
lice (pravno ili fizičko) kojem je utvrđeno
postojanje poreske obaveze, a poreski dužnik
može da bude i drugo lice, osim poreskog ob-
veznika, koje u ime poreskog obveznika može
da izmiri poresku obavezu.
Poreski obveznik može da učestvuje u pore-
skopravnom odnosu preko svog punomoćnika ili
zakonskog zastupnika.
Poreski obveznik putem punomoćja može da
odredi svog punomoćnika, koji može da bude fi-
zičko ili pravno lice – rezident Republike koji
izvršava poslove u vezi sa poreskim obavezama
poreskog obveznika (prima poreske akte, podno-
si poreske prijave, plaća porez i dr.).
Nerezidentno fizičko ili pravno lice – ne-
rezident Republike, kao poreski obveznik koji
nema stalnu poslovnu jedinicu na teritoriji Re-
publike, a ostvaruje prihode ili stiče imovinu
na teritoriji Republike, dužan je da obavesti
Poresku upravu o licu koje je njegov poreski pu-
APRIL 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 131
POREZI
nomoćnik u roku od deset dana od dana početka
ostvarivanja prihoda, odnosno sticanja imovi-
ne na teritoriji Republike.
Napominjemo da je Poreska uprava formi-
rala poseban registar poreskih punomoćnika
nerezidentnih poreskih obveznika shodno
odredbama čl. 10a Zakona o PDV-u. Shodno
tome, nerezidentni poreski obveznik može
da odredi samo jedno lice koje ispunjava sve
njegove obaveze iz poreskopravnog odnosa. Za-
htev za dodelu poreskog punomoćnika podnosi
se Poreskoj upravi, o čemu se odlučuje dono-
šenjem rešenja na osnovu podnete propisane
dokumentacije. Želimo da naglasimo da pore-
ski punomoćnik nerezidenta solidarno odgo-
vara za sve obaveze stranog lica kao obveznika
PDV-a, kao i za sve posledice koje proisteknu
iz poreskopravnog odnosa (kazne, kamate i sl.).
Zakonski zastupnici fizičkih lica ispunja-
vaju poreske obaveze lica koja zastupaju.
Poreska uprava zaključkom, iz reda poreskih
savetnika ili advokata postavlja zastupnika po
službenoj dužnosti, što objavljuje na internet
stranici i oglasnoj tabli filijale Poreske
uprave u kojoj se vodi postupak.
Poreski savetnik je lice koje obavlja poslove
poreskog savetovanja poreskog obveznika u pore-
skom postupku.
Pojam i nastanak poreske obaveze, ispunjenje
i prestanak poreske obaveze
Obaveza plaćanja poreza predstavlja dužnost
poreskog obveznika da plati utvrđeni porez. Po-
reski obveznik odgovara za ispunjenje poreske
obaveze od momenta kada su nastale činjenice
na osnovu kojih je utvrđeno postojanje poreske
obaveze. Odredbe o poreskoj obavezi primenjuju
se i na obavezu plaćanja sporednih poreskih da-
vanja. Kao što je već pomenuto, poreske obaveze
utvrđuju se u momentu nastanka i poreski se tre-
tiraju prema zakonima koji su važili u momentu
nastanka poreske obaveze.
Važno je napomenuti da se na sve obaveze
koje nisu zastarele, a period zastarelosti je
5 godina od dana kada je zastarelost počela da
teče, obračunava Zakonom propisana kamata,
koja je za kašnjenje plaćanja poreskih obaveza
značajno visoka, a u ovom zakonu definisana je
čl. 75–76. Kamatna stopa je jednaka referentnoj
kamatnoj stopi uvećanoj za deset procentnih
poena primenom prostog interesnog računa od
sto. Takođe napominjemo da se kamata obraču-
nava i plaća, osim na osnovni dug, i na spored-
na poreska davanja.
Ispunjenje poreske obaveze sastoji se u plaća-
nju dugovanog poreza po dospelosti.
Poresku obavezu može da ispuni poreski
obveznik ili drugo lice po osnovu dobijenog
ovlašćenja ili Zakona. Poreski obveznici čiji
su računi u trenutku plaćanja blokirani radi
izvršenja prinudne naplate, međusobne novča-
ne obaveze mogu da izmire i ugovaranjem pro-
mene poverioca, odnosno dužnika u određenom
obligacionom odnosu (asignacija, cesija i dr.),
isključivo radi ispunjenja obaveza po osnovu jav-
nih prihoda na koje se primenjuje ovaj zakon.
Zakon dozvoljava mogućnost da se poreske
obaveze izmire putem asignacije i cesije,
što znači upućivanje poslovnog partnera po
osnovu neizmirene obaveze iz obligacionog
odnosa da, umesto vama, u vaše ime izmiri do-
spelu poresku obavezu. Ovu mogućnost svakako
treba koristiti jer se tako mogu izbeći mnogi
troškovi, kamate na kašnjenje pri plaćanju,
sporedna poreska davanja, postupak prinudne
naplate, prekršajni postupak i prekršajne ka-
zne, angažovanje advokata, poreskih savetnika
itd.
Zakon u čl. 20, 21. i 22. takođe predviđa mo-
gućnost izmirenja obaveza u slučaju likvidacije
ili stečaja, statusnih promena, smrti, gubitka
poslovne sposobnosti ili proglašenja fizičkog
lica za nestalo.
Zakon predviđa da poreska obaveza prestaje
na dan:
● naplate poreza,
● zastarelosti poreza shodno odredbama koje
definišu zastarelost,
● otpisa poreza,
● na drugi način propisan Zakonom.
Prava poreskog obveznika
Poreski obveznik ima širok spektar prava
koja ostvaruje u poreskopravnom odnosu, koja
se odnose na mogućnost da učestvuje u postupku,
zahtev da dobije tumačenje propisa i odgovor
132 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
na pitanja postavljena u pisanoj formi, kao i na
mogućnost da zahteva čuvanje podataka o njegovoj
ličnosti prema Zakonu o zaštiti informacija,
da ostvari pravo na refakciju i refundaciju po-
reza ili povraćaj poreskog kredita, da dobije
tumačenje akata koje je donela Poreska uprava
i sl. Ukoliko su prava poreskog obveznika na
bilo koji način povređena, zaštitu svojih prava
može da ostvari na sudu, a u slučaju pozitivnog
okončanja sudskog postupka, ima pravo na nakna-
du štete, sudskih troškova i sl.
ëPreporuka poreskim obveznicima je
da dobro poznaju svoja prava i da ih
koriste na najbolji mogući način. Takođe,
preporuka je da ostvaruju redovnu saradnju sa
predstavnicima Poreske uprave, bez obzira na
to što sada imaju elektronski pristup i uvid
u stanja poreskog računovodstva, upravo zato
što u vezi sa svakom novonastalom situaci-
jom imaju pravo da dobiju odgovor u Poreskoj
upravi.
Obaveze poreskog obveznika
Obaveze poreskog obveznika definisane su
članom 25. ZPPPA-a.
Ispunjenje poreskih obaveza omogućava le-
žerniji pristup poslu i ostvarenje osnovnog i
najvažnijeg uslova poslovanja – što boljeg pro-
fita, a za takvo poslovno okruženje i ambijent
važan preduslov je redovno praćenje zakonske
regulative i dobra poslovna saradnja sa Pore-
skom upravom.
Važno je napomenuti da je u toku postupak
prijave elektronske adrese (imejl-adresa) za
prijem elektronske pošte za sve oblike orga-
nizovanja za koje se evidencija vodi u Agenciji
za privredne registre, prema odredbama Za-
kona o privrednim društvima. Stupanjem na
snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona
o privrednim društvima 8. juna 2018. godine,
registracija ovog podatka postala je obaveza.
Obaveza registracije imejl-adrese stupila je
na snagu 1. oktobra 2018. godine. Subjekti koji
do sada nisu registrovali adresu za prijem
elektronske pošte, imaju rok od godinu dana
da izvrše registraciju, tj. ovu obavezu treba
da ispune do 1. oktobra 2019. godine. Prijava se
vrši slanjem popunjene registracione prijave
poštom na adresu Agencije za privredne re-
gistre. Registracija može da se izvrši i na
šalterima Agencije za privredne registre
direktno, dostavljanjem opšte registracione
prijave i dodatka 31 za društva sa ograničenom
odgovornošću, odnosno opšte registracione
prijave i dodatka 16 za preduzetnike (prijave
se nalaze na sajtu APR-a). Prijava imejl-adrese
je besplatna.
Identifikacija i registracija poreskih
obveznika, obaveze organa i organizacija
nadležnih za upis u registar
Identifikacija poreskih obveznika vrši
se dodelom PIB-a (poreskog identifikacionog
broja) od strane Poreske uprave, koji se dodelju-
je fizičkim licima, preduzetnicima, pravnim
licima i stalnim poslovnim jedinicama nere-
zidentnog pravnog lica. PIB je jedinstveni i je-
dini broj fizičkog lica, preduzetnika i pravnog
lica za sve javne prihode i zadržava se do pre-
stanka postojanja, odnosno smrti tog lica. Regi-
straciona prijava za dodelu PIB-a podnosi se
preko Agencije za privredne registre, u okviru
registracione prijave osnivanja.
Ukoliko Poreska uprava na osnovu podata-
ka utvrdi da prijava sadrži podatke koji nisu
verodostojni ili su izrečene mere zabrane
obavljanja delatnosti protiv osnivača, doneće
rešenje o odbijanju zahteva za dodelu PIB-a. Ako
u postupku kontrole na osnovu podataka iz slu-
žbene evidencije utvrdi da su u vreme dodele
PIB-a postojale smetnje za dodelu, Poreska upra-
va će rešenjem privremeno oduzeti dodeljeni
PIB.
PIB se koristi u poreskom postupku i obave-
zno se unosi u sve akte koji se podnose Poreskoj
upravi, organizacijama obaveznog socijalnog
osiguranja, drugim državnim organima i orga-
nizacijama, kao i u akte koje Poreska uprava do-
stavlja poreskom obvezniku, prilikom plaćanja
poreskih obaveza u pozivu na broj i sl.
PIB se ne dodeljuje:
● pravnom licu koje ima dospele a neizmerene
obaveze po osnovu javnih prihoda,
● preduzetniku koji ima dospele a neizmirene
obaveze po osnovu javnih prihoda.
Poreski obveznik je dužan da u roku od pet
dana prijavi sve eventualne promene nadle-
APRIL 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 133
POREZI
žnim registrima, u suprotnom mu Poreska
uprava rešenjem oduzima dodeljeni PIB do is-
punjenja obaveze. Poreski obveznik bez PIB-a
ne može da obavlja poslovnu delatnost, vrši
plaćanja i sl.
PIB su dužni da koriste i organi i organiza-
cije koji vode evidenciju o pravnim i fizičkim
licima i na osnovu te evidencije izdaju javne
isprave.
Za vreme trajanja postupka stečaja poreskom
obvezniku na zahtev stečajnog sudije Poreska
uprava može da vrati privremeno oduzeti PIB.
Pravna lica koja su svrstana u velike pore-
ske obveznike vode se u registru organizacione
jedinice Poreske uprave nadležne za velike
poreske obveznike. Donesen je Pravilnik o kri-
terijumima za određivanje velikih poreskih
obveznika i o vrstama javnih prihoda za koje je
nadležan centar za velike poreske obveznike.
Ako poreski obveznik ne podnese prijavu za
registraciju, Poreska uprava će po službenoj du-
žnosti dodeliti PIB, na osnovu raspoloživih
podataka.
Ovde treba naglasiti da je obaveza nerezi-
dentnih poreskih obveznika da se registruju, a
način registracije uređen je Pravilnikom o po-
reskom identifikacionom broju. Kancelarija
za nerezidente poreske obveznike vrši regi-
straciju – izdavanje poreskog identifikacionog
broja za nerezidentne poreske obveznike, a na-
lazi se u filijali Savski venac Poreske uprave,
u ulici Zeleni venac br. 16, na prvom spratu.
Obaveza organa i organizacija za upis u
registar
Svi organi koji vode bilo koji vid registra
za fizička ili pravna lica dužni su da u roku od
5 dana obaveste Poresku upravu o svim bitnim
podacima od značaja za utvrđivanje poreza. Po-
daci se dostavljaju u elektronskom obliku.
Organ, organizacija ili drugo lice nadležno
za upis u propisani registar lica koja obavljaju
delatnost ne može da briše lice iz propisa-
nog registra bez dokaza o prestanku poreskih
obaveza, odnosno o brisanju iz evidencije pro-
pisane poreskim zakonom, koji izdaje nadležni
poreski organ, ne starijeg od pet dana u momen-
tu podnošenja zahteva za brisanje iz propisanog
registra.
Agencija za privredne registre ne može da
izvrši brisanje privrednog subjekta iz propi-
sanog registra, niti da registruje bilo kakve
promene podataka koje se odnose na osnivača,
odnosno člana, naziv, sedište, ulog i oblik or-
ganizovanja, prekid ili druge promene podataka
u vezi sa obavljanjem delatnosti preduzetnika,
u periodu od dobijanja obaveštenja Poreske
uprave da će se kod privrednog subjekta vršiti
poreska kontrola, uključujući i radnje Poreske
policije u cilju otkrivanja poreskih krivičnih
dela, do dobijanja obaveštenja da je poreska
kontrola završena, odnosno okončane radnje
Poreske policije, kao i u periodu od dobijanja
obaveštenja da je privrednom subjektu, u skladu
sa ovim zakonom, privremeno oduzet PIB, do do-
bijanja obaveštenja da mu je PIB vraćen.
Shodno navedenom, Agencija za privredne
registre ne može da vrši brisanje privred-
nog subjekta iz registra dok je u toku bilo
koji vid poreske kontrole, sve dok ne dobije
obaveštenje da je postupak okončan. Međutim,
brisanje preduzetnika iz propisanog registra
može da se izvrši pod uslovom da postoji do-
kaz da su ta lica stekla pravo na penziju shodno
odredbama zakona kojim se uređuje penzijsko i
invalidsko osiguranje.
U pogledu zaštite podataka o ličnosti Pore-
ska uprava dužna je da postupa na isti način kao
i organ koji joj je te podatke dostavio, odnosno u
skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita po-
dataka o ličnosti.
Obaveze banaka
Banka su dužne da dozvole isplatu zarada,
naknada zarada, kao i drugih prihoda fizičkih
lica po osnovu kojih postoji obaveza plaćanja po-
reza po odbitku, samo ako nalog kojim se banci
nalaže isplata tih prihoda, kao i plaćanje pore-
za po odbitku, sadrži poziv na broj odobrenja
za plaćanje ukupne obaveze po tom osnovu, koji
dodeljuje Poreska uprava prilikom podnošenja
poreske prijave elektronskim putem (BOP – broj
odobrenja plaćanja).
Banka je dužna da Poreskoj upravi dostavi u
elektronskom obliku:
● do 5. u mesecu za prethodni mesec – pregled
izvršenih platnih naloga za isplatu, naloga za
prenos po isplatiocima prihoda;
134 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
● u roku od 30 dana od dana uplate – pregled
uplaćenih novčanih sredstava na devizne raču-
ne fizičkih lica;
● u roku od 15 dana po isteku kalendarskog me-
seca – pregled uplata na račun obveznika poreza
na dohodak građana po osnovu prihoda od samo-
stalnih delatnosti ostvarenih u kalendarskom
mesecu.
Ovi podaci su predmet analize u Poreskoj
upravi i često mogu biti osnov za pokretanje
postupka kontrole, naročito u situacijama
kada se na osnovu dostavljenih podataka kon-
statuje da određeni organizacioni oblik ima
pojačano podizanje gotovine i da su ti iznosi
značajni u odnosu na ukupan promet. Takođe,
devizne uplate fizičkim licima mogu da budu
osnov za provere, naročito ako se ustanovi da
su česte i da nisu podnete Zakonom propisane
poreske prijave.
Sekundarna poreska obaveza
Sekundarna poreska obaveza nastaje kada je
neko lice odgovorno za dospelu poresku oba-
vezu drugog poreskog obveznika ili za dospelu
sekundarnu poresku obavezu drugog poreskog
obveznika.
Sekundarna poreska obaveza odnosi se na:
● zakonske zastupnike koji su propustili da is-
pune svoju obavezu da realizuju plaćanje poreza
za poreskog obveznika;
● lica koja doprinose ili pomažu u izbegavanju
plaćanja poreza drugog lica – za poreski dug tog
drugog lica čije je plaćanje izbegnuto;
● lica odgovorna za obračunavanje i plaćanje
poreza – za iznos tog poreza koji nije plaćen, u
slučajevima kada se utvrdi da to lice nije po-
stupalo sa dužnom pažnjom;
● fizičko lice koje je odgovorno lice u prav-
nom licu, koje obračunava i plaća porez i pro-
pusti da uplati porez – za iznos tog poreza koji
nije plaćen, u slučajevima kada se utvrdi da to
lice nije postupalo sa dužnom pažnjom;
● lice koje je primilo novčana sredstva, stva-
ri ili prava iz imovine poreskog obveznika pu-
tem transakcije bez naknade ili uz naknadu koja
je niža od cene koja bi se mogla postići na tr-
žištu, u periodu od pet godina pre dospelosti
poreske obaveze koja nije plaćena za poreskog
obveznika – za iznos neplaćenog poreza, a najvi-
še do vrednosti primljene imovine, umanjene za
iznos koji je to lice za nju platilo.
Odredba ovog člana primenjuje se u slučaju
kada je lice primilo imovinu od poreskog ob-
veznika – pravnog lica samo ako posredno ili
neposredno učešće tog lica u kapitalu poreskog
obveznika iznosi ili je iznosilo najmanje 10%.
Sekundarna poreska obaveza obuhvata i kama-
tu i troškove prinudne naplate.
Želimo posebno da skrenemo pažnju na ove
odredbe Zakona i to u delu koji definiše oba-
vezu lica odgovornih za obračunavanje i pla-
ćanje poreza i drugih poreskih davanja. Retko
se dešava da se primene ove odredbe Zakona,
ali smatramo da u praksi nije prisutna svest o
postojanju zakonske mogućnosti da, zbog nesave-
snog postupanja, poreska obaveza može da bude
preneta na lica koja operativno izvršavaju
obavezu obračuna i plaćanja poreza, naročito
ako se u postupku utvrdi da se nije postupalo
sa dužnom pažnjom, odnosno da su pogrešno
primenjeni i tumačeni propisi i sl.
Konverzija iznosa iz strane valute u dinar
Poreski obveznici koji obavljaju promete
na teritoriji Republike Srbije dužni su da sve
transakcije za koje je ugovorom predviđena va-
lutna klauzula u računima iskazuju i u domaćoj
valuti. Ovo je takođe definisano kao obračun
vrednosti iskazanih u stranim valutama u Zako-
nu o PDV-u, uz primenu srednjeg kursa NBS na dan
nastanka poreske obaveze. U slučaju kada je uvoz u
pitanju, za obračune vrednosti u domaćoj valuti
primenjuju se carinski propisi koji utvrđuju ca-
rinsku vrednost, a važe na dan nastanka poreske
obaveze. PS
POREZI
Uvod
Inspekcijski organ postupak počinje i zavr-
šava primenom Zakona o poreskom postupku i
poreskoj administraciji („Sl. glasnik RS”, br.
80/2002, 84/2002… 30/2018 i 95/2018 – dalje:
ZPPPA), kao i Zakona o opštem upravnom po-
stupku („Sl. glasnik RS”, br. 18/2016 – dalje: ZUP).
Takođe je važno poznavati odredbe Zakona o
inspekcijskom nadzoru („Sl. glasnik RS”, br.
36/2015 i 44/2018 – drugi zakon i 95/2018), koji se
primenjuje u delu odredbi koje nisu definisane
ZPPPA-om. U tom smislu odnos ZPPPA-a i drugih
zakona biće predmet posebnih pojašnjenja.
U poslednje vreme izvršene su izmene Pra-
vilnika koje su vezane za ZPPPA, a navedene su u
nastavku radi podsećanja:
Od 1. oktobra 2018. godine u primeni su iz-
mene i dopune Pravilnika o dodeli poreskog
identifikacionog broja pravnim licima, pre-
duzetnicima i drugim subjektima za čiju je re-
gistraciju nadležna Agencija za privredne
registre („Sl. glasnik RS”, br. 32/2009, 70/2010,
6/2012, 11/2016, 100/2016 i 44/2018 – dr. zakon).
Prijava za subjekte za čiju je registraciju nadle-
žna Agencija podnosi se na obrascu JRPPS.
Od 1. januara 2019. godine u primeni je Pravil-
nik o načinu i postupku dostavljanja i sadržini
Stojanka Tošić, dipl. ekon.
Primena Zakona o poreskom
postupku i poreskoj
administraciji
Praćenje procesnih zakona veoma je važno, naročito u situacijama sprovo-
đenja inspekcijskog nadzora, kada se poslovanje društva stavi pod lupu kon-
trole. Važno je poznavati odredbe dva procesna zakona na čijim je osnovama
postavljeno vođenje poreskopravnog postupka. Naime, poreskopravni odnos
je odnos javnog prava koji obuhvata prava i obaveze u poreskom postupku Po-
reske uprave, s jedne, i pravnih i fizičkih lica, s druge strane. Shodno tome,
u ovom broju sledi upoznavanje sa odredbama Zakona o poreskom postupku i
poreskoj administraciji (ZPPPA) i to u delu koji se bavi pitanjem osnovnih
odredbi Zakona.
obaveštenja koja poreska uprava dostavlja Agen-
ciji za privredne registre („Sl. glasnik RS”,
br. 104/2018). Ovaj pravilnik je donet na osnovu
člana 29. stav 10. ZPPPA-a, a njim je definisana
obaveza Agencije za privredne registre, sudova,
organa lokalne samouprave, advokatske komore,
profesionalnih udruženja, organa koji su zadu-
ženi za vođenje evidencije o rođenju i smrti
fizičkih lica, da u roku od 5 dana od nastanka
promene dostave Poreskoj upravi elektronskim
putem obaveštenje o svim promenama koje se
vode u njihovim registrima, koje mogu biti bit-
ne za utvrđivanje poreskih obaveza.
Izvršene su izmene i dopune Pravilnika o
podnošenju poreske prijave elektronskim pu-
tem („Sl. glasnik RS”, br. 113/2013 i 104/2018), koje
su stupile na snagu 1. januara 2019. godine. Pod-
nošenje poreskih prijava vrši se elektronskim
putem, upotrebom elektronskog servisa Poreske
uprave. Pravilnik definiše ko ima pravo da
podnese prijavu na osnovu ovlašćenja (poreski
obveznik, zakonski zastupnik, punomoćnik), ko-
rišćenje usluga servisa, davanje i oduzimanje
ovlašćenja na PEP obrascu za upotrebu kvali-
fikovanog elektronskog sertifikata, kao i po-
reske oblike za koje mogu da se podnesu poreske
prijave elektronskim putem (PDV, akcize, pore-
zi i doprinosi po odbitku, dobit).
APRIL 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 127
POREZI
Pravilnik o načinu i postupku ostvarivanja
poreskih oslobođenja kod PDV-a sa pravom na
odbitak prethodnog poreza („Sl. glasnik RS”,
br. 120/12, 40/15, 82/15, 86/15, 11/16, 21/17, 44/18 – dr.
zakon 48/18, 62/18) omogućava podnošenje zahte-
va za overu potvrde o poreskom oslobođenju u
elektronskom obliku, preko portala Poreske
uprave, od 1. januara 2019. godine. Korisnik pod-
nosi zahtev za overu potvrde o poreskom oslo-
bođenju na osnovu ugovora o donaciji, kreditu,
zajmu i drugih međunarodnih ugovora, isključi-
vo u elektronskom obliku, preko portala Pore-
ske uprave.
Izvršene su izmene i dopune Pravilnika o
podnošenju poreske prijave elektronskim pu-
tem za velike poreske obveznike („Sl. glasnik
RS”, br. 18/2012, 113/2013 i 44/2018 – dr. zakon),
koje se primenjuju od 1. oktobra 2018. godine.
Izvršene su izmene i dopune Pravilnika o
obrascu pojedinačne poreske prijave o obra-
čunatom i plaćenom porezu i doprinosima za
obavezno socijalno osiguranje po odbitku na
teret primaoca prihoda („Sl. glasnik RS”, br.
128/2003 i 6/2019), koje su stupile na snagu 2. fe-
bruara 2019. godine. Ovim pravilnikom propisu-
je se obrazac pojedinačne poreske prijave (PPP)
o obračunatom i plaćenom porezu na dohodak
građana i doprinosa za obavezno socijalno osi-
guranje po odbitku na teret primaoca prihoda
– fizičkog lica, odnosno obračunatom i plaće-
nom porezu na dobit preduzeća po odbitku na
teret primaoca prihoda – pravnog lica.
Pravilnik o načinu i uslovima za plaćanje po-
reske obaveze putem kompenzacije („Sl. glasnik
RS”, br. 63/2003 i 44/2018 – dr. zakon) – izmena
izvršena drugim zakonom primenjuje se od 1. ok-
tobra 2018. godine. Ovim pravilnikom bliže
se uređuju način i uslovi pod kojima poreski
dužnik u tekućoj godini može da izmiri pore-
ske obaveze dospele do 31. decembra prethodne
godine putem kompenzacije.
Pravilnik o postupku i načinu izdavanja i iz-
gledu obrazaca potvrda o rezidentnosti („Sl.
glasnik RS”, br. 80/2010 i 44/2018 – dr. zakon)
– izmena izvršena drugim zakonom primenjuje
se od 1. oktobra 2018. godine, koja je definisana
članom 159a ZPPPA-a.
Pravilnik o poreskoj prijavi za porez po
odbitku („Sl. glasnik RS”, br. 74/2013, 118/2013,
66/2014, 71/2014 – ispr., 14/2016, 21/2017, 20/2018 i
104/2018) – izmene i dopune Pravilnika stupile
su na snagu 29. decembra 2018. godine, a odnose
se na poreske prijave PPP-PD i PPP-PO.
Zakon o izmenama i dopunama ZPPPA-a,
koji je u primeni od 1. marta 2019.
godine
Izmenama i dopunama ZPPPA-a uređen je
odnos ovog zakona sa drugim zakonima. Naime,
ako se ne primenjuju odredbe ovog zakona, u
primeni su odredbe Zakona o opštem uprav-
nom postupku ili Zakona o inspekcijskom nad-
zoru.
Utvrđivanje poreza rešenjem Poreske
uprave, bez učešća obveznika u postupku
Predviđa se da u situaciji kada poreski obve-
znik ne podnese poresku prijavu, poreski organ
donosi rešenje o utvrđivanju poreza, bez pret-
hodnog izjašnjenja poreskog obveznika o činjeni-
cama koje su od značaja za odlučivanje, pri čemu
se utvrđivanje poreske obaveze vrši na osnovu
podataka iz evidencija nadležnih organa, odno-
sno dokumentacije izdate od strane nadležnih
organa i javnih beležnika.
Ova odredba imaće široku primenu kada
je u pitanju utvrđivanje poreza na imovinu
i poreza na prenos apsolutnih prava, ali i u
drugim slučajevima utvrđivanja poreza koji ne
predstavljaju izvorni prihod jedinica lokal-
nih samouprava, bez obzira na činjenicu da je
ova zakonska izmena nastala u cilju povećanja
obuhvata obveznika poreza na imovinu i ostva-
renja veće efikasnosti u povećanju priliva od
drugih izvornih prihoda jedinica lokalnih
samouprava.
Ne može da se isključi mogućnost šire
primene budući da se radi o opštoj odredbi,
dakle i u drugim situacijama u kojima Poreska
uprava utvrđuje obavezu rešenjem, kao na pri-
mer u slučaju godišnjeg poreza na dohodak gra-
đana, kada Poreska uprava, bez učešća stranke
u postupku, može da utvrdi poresku obavezu
usled nepodnošenja poreske prijave na osnovu
raspoloživih podataka iz službenih eviden-
cija (banke, NBS, drugi državni organi).
128 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
Dostavljanje podataka od značaja
za utvrđivanje, naplatu i kontrolu
izvornih prihoda jedinica lokalne
samouprave
Zakonska obaveza koja se odnosi na dostavlja-
nje podataka iz poslova svoje nadležnosti na
zahtev organa jedinice lokalne samouprave pro-
širena je na organe teritorijalne autonomije
i lokalne samouprave, javna preduzeća, kao i na
pravna i fizička lica kojima su poverena javna
ovlašćenja (npr. javni beležnici (notari), itd.).
Komentar na primenu Zakon o poreskom
postupku i poreskoj administraciji
Osnovne odredbe i oblici javnih prihoda
ZPPPA uređuje poreskopravni postupak kojim
se utvrđuju javni prihodi, a sprovodi i postupak
naplate i kontrole javnih prihoda. Zakon utvr-
đuje prava i obaveze poreskih obveznika, način
na koji se sprovodi postupak registracije po-
reskih obveznika, postupak utvrđivanja osno-
vanosti postojanja poreskih krivičnih dela i
pokretanje postupka krivice pred nadležnim
sudskim organima, kao i poreske prekršaje koje
pokreće Poreska uprava po okončanju postupka
poreske kontrole kojim su utvrđene poreske
obaveze i nepravilnosti.
Shodno navedenom, Poreska uprava i lokal-
ne uprave javnih prihoda vrše neposrednu pri-
menu ovog zakona. Sva prava i obaveze koje ima
Poreska uprava, imaju i lokalne uprave javnih
prihoda, osim:
● identifikacije i registracije poreskih ob-
veznika,
● procene poreske osnovice metodom parifi-
kacije i metodom unakrsne procene,
● otkrivanja poreskih krivičnih dela,
● ostalih obaveza definisanih nadležnošću
Poreske uprave u čl. 160–171.
Ovlašćenja Poreske uprave, prava i obave-
ze poreskih obveznika, ovlašćenja poreskih
inspektora i poreskih izvršitelja Poreske
uprave, primenjuju se i na jedinice lokalne sa-
mouprave, odnosno na prava i obaveze obveznika
izvornih javnih prihoda, na poreske inspektore
jedinice lokalne samouprave i poreske izvrši-
telje jedinice lokalne samouprave, u postupku
utvrđivanja, naplate i kontrole izvornih priho-
da jedinice lokalne samouprave na koje se pri-
menjuje ovaj zakon. Odredbe koje uređuju prenos
prava svojine pokretnih i nepokretnih stvari
na Republiku Srbiju, koje su predmet prinudne
naplate koje vodi Poreska uprava, u potpunosti
se primenjuju od strane lokalnih samouprava pri
prenosu prava svojine na lokalnu samoupravu.
Poreski postupak se sprovodi na načelima
ZPPPA-a, odnosno prema Zakonu o opštem uprav-
nom postupku i Zakonu o inspekcijskom nadzoru,
ako ovim zakonom nije drugačije propisano. Ako
su neka pitanja koja definiše ovaj zakon druga-
čije definisana drugim zakonima, primenjuju se
odredbe ovog zakona.
Zakon o izmenama i dopunama Zakona o in-
spekcijskom nadzoru objavljen je u „Službenom
glasniku RS” broj 95/2018 od 8. 12. 2018. godine,
a počeo je da se primenjuje nakon osam dana od
dana objavljivanja, odnosno 16. 12. 2018. godine.
Ovaj zakon se ne primenjuje na postupanje i poslo-
ve odbrane Policije i Komunalne policije, kao
i Poreske policije kao posebne organizacione
jedinice Poreske uprave, kao organa u sastavu
ministarstva nadležnog za poslove finansija.
Načela poreskog postupka
U načela poreskog postupka, definisana čla-
novima 4–9, spadaju načelo:
● zakonitosti,
● vremenskog važenja poreskih propisa,
● omogućavanja uvida u poreske činjenice,
● čuvanja službene tajne u poreskom postupku,
● postupanja u dobroj veri i
● fakticiteta.
Načelo zakonitosti podrazumeva obavezu
Poreske uprave da svim bitnim činjenicama za
donošenje zakonite i pravilne odluke posvećuje
jednaku pažnju, bez obzira na to da li one idu u
prilog ili na štetu poreskog obveznika. Drugim
rečima: svaki učesnik u postupku ostvaruje pravo
da zahteva da se sve relevantne činjenice uzima-
ju u razmatranje u toku poreskog postupka, kao i
da opovrgava činjenice koje nisu istinite niti
osnovane shodno odredbama Zakona.
Načelo vremenskog važenja poreskih propi-
sa znači da se poreske obaveze utvrđuju u skladu
sa propisima koji su na snazi u vreme njenog na-
stanka, osim ako je, u skladu sa Ustavom i drugim
zakonima, drugačije predviđeno. Radnje koje se
preduzimaju u poreskom postupku regulisane su
propisima koji su na snazi u vreme pokretanja
tih radnji. Izuzetno od prethodnog, kada su u
APRIL 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 129
POREZI
pitanju obaveze po osnovu poreza na imovinu za
kalendarske godine koje slede nakon godine u ko-
joj je utvrđena poreska obaveza, one se utvrđuju
na osnovu zakona kojim se uređuju porezi na imo-
vinu, koji je na snazi od 1. januara kalendarske
godine za koju se utvrđuje porez na imovinu. Po-
reska uprava je dužna da stavi na uvid sve činje-
nice kojima raspolaže, a bitne su za donošenje
poreskog akta kojim se utvrđuju obaveze i prava
poreskog obveznika, na njegov zahtev.
Poreska uprava je dužna da svakoj stranci
u postupku ili zainteresovanoj strani koja to
dokaže stavi na uvid sve činjenice bitne za
odlučivanje pri donošenju poreskog upravnog
akta. Na osnovu toga stranka u postupku može
da opovrgava postojeće ili da obezbeđuje nove
dokaze i činjenice, koji nisu bili uključeni u
postupak ili su bili nepristupačni licu koje
vodi poreskopravni postupak.
Odredbe o čuvanju podataka kao službene taj-
ne izmenama Zakona definisane su kao „tajni po-
datak” i bitne su i obavezujuće za lica zaposlena
u Poreskoj upravi, kao i za čuvanje podataka o
ličnosti i zbog toga su navedene u celosti. Va-
žno je naglasiti da obaveza čuvanja tajnog podat-
ka ne prestaje za lica koja su napustila Poresku
upravu, a imaju podatke i informacije do kojih
su došla vodeći poreski upravni postupak.
Tajnim podatkom u poreskom postupku smatra
se i čuva kao tajni podatak:
1) svaki dokument, informacija, podatak ili
druga činjenica o poreskom obvezniku do kojih
su službena lica i sva druga lica koja učestvuju
u poreskom postupku došla u poreskom, prekr-
šajnom, predistražnom ili sudskom postupku;
2) podaci o tehničkim pronalascima ili paten-
tima, kao i svi drugi podaci o tehnološkim
postupcima koje primenjuje poreski obveznik,
do kojih su službena lica i sva druga lica koja
učestvuju u poreskom postupku došla u poreskom,
prekršajnom, predistražnom ili sudskom po-
stupku.
Tajni podatak dužna su da čuvaju sva službena
lica i druga lica koja učestvuju u poreskom, pre-
kršajnom, predistražnom i sudskom postupku.
Poreska uprava najmanje jednom godišnje, sa
presekom stanja na poslednji dan kalendarskog
meseca koji prethodi danu objavljivanja, obja-
vljuje na svojoj internet stranici naziv, odnosno
ime i prezime, PIB i iznos poreskog duga pore-
skih dužnika, i to pravnih lica sa poreskim du-
gom u iznosu od 20.000.000 dinara i višem, kao
i preduzetnika sa poreskim dugom u iznosu od
5.000.000 dinara i višem.
Objavom ovih podataka obaveza čuvanja tajnog
podatka nije povređena.
U pogledu zaštite tajnih podataka Poreska
uprava je dužna da postupa u skladu sa zakonom
koji uređuje tajnost podataka, odnosno zakonom
koji uređuje zaštitu podataka o ličnosti.
Ove odredbe o čuvanju podatka kao tajnog ve-
oma su bitne i obavezujuće za lica zaposlena u
Poreskoj upravi, kao i za čuvanje podataka o lič-
nosti.
Ova odredba Zakona uglavnom je usmerena
prema zaposlenim licima u Poreskoj upravi
i drugim licima ispred organa koji učestvu-
ju u vođenju drugih postupaka koji proisteknu
nakon okončanja poreskog postupka. Kao što
može da se zaključi, ova odredba je obavezu-
juća i nakon prekida radnog odnosa u Poreskoj
upravi. Mišljenja smo da poslodavci nisu do-
voljno obezbeđeni navedenom odredbom, kao
i da je čuvanje tajnog podatka potrebno proši-
riti i na lica ovlašćena da učestvuju u pore-
skom postupku ispred poslodavca, kako ne bi
došlo do zloupotrebe. U praksi, naročito kod
nerezidentnih pravnih lica, stalne poslovne
jedinice, ogranka i sl., čuvanje tajnog podatka
regulisano je Ugovorom o radu, što svakako
treba da postane praksa kod svih poreskih ob-
veznika.
Načelo postupanja u dobroj meri podrazumeva
da strane u poreskom postupku moraju da postu-
paju u dobroj veri, upravo kao što i prethodna
načela naglašavaju. Svi dokazi i činjenice mo-
raju da se tretiraju kao da imaju isti stepen va-
žnosti, bez pristrasnosti strana u postupku i
bez loše namere. Takođe, učestalost i dužina
trajanja poreskih postupaka svode se na nužnu
meru, odnosno racionalnost postupka i dužina
trajanja predstavljaju bitne elemente za uspe-
šnost u radu.
Načelo fakticiteta podrazumeva da se sve
radnje sprovode na osnovu fakta – činjenica,
koje mogu biti materijalne ili nematerijalne.
130 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
Poreske činjenice utvrđuju se prema njihovoj
ekonomskoj suštini, odnosno ekonomskoj posle-
dici koju proizvode. Ako se simulovanim prav-
nim poslom prikriva neki drugi pravni posao,
za utvrđivanje poreske obaveze osnovu čini di-
simulovani pravni posao. Kada su na propisima
suprotan način ostvareni prihodi, odnosno ste-
čena imovina, Poreska uprava će utvrditi pore-
sku obavezu u skladu sa zakonom kojim se uređuje
odgovarajuća vrsta poreza. Ovo načelo često se
koristi u poreskopravnim postupcima, kad god
se utvrde poreske obaveze po osnovu bilo kog
prikrivanja činjenica.
Stranke u poreskom postupku
Obaveza fizičkog odnosno pravnog lica jeste
da utvrdi i plati porez, zatim da podnosi pore-
ske prijave, dostavlja Poreskoj upravi traženu
dokumentaciju i podatke i izvrši plaćanje na
propisani način, kao i da dozvoli pregled svog
poslovanja službenom licu Poreske uprave i
druge zakonom utvrđene obaveze činjenja, neči-
njenja ili trpljenja, u cilju blagovremenog i pra-
vilnog plaćanja poreza, a pravo Poreske uprave
je da zahteva ispunjenje ovih obaveza. S druge
strane, Poreska uprava zahteva ispunjenje pore-
ske obaveze na osnovu poreskog računovodstva
koje vodi.
Ako se fizičko odnosno pravno lice oprede-
li za povraćaj više ili pogrešno plaćenog po-
reza, odnosno sporednih poreskih davanja, kao
i za refakciju odnosno refundaciju poreza, od-
nosno za namirenje dospelih obaveza po drugom
osnovu putem preknjižavanja poreza, Poreska
uprava ima obavezu da po zahtevu donese reše-
nje bez odlaganja, a najkasnije u roku od 15 dana
od dana prijema zahteva, ako poreskim zakonom
nije drukčije uređeno. Poreski kredit je iznos
za koji se umanjuje poreska obaveza.
Ova oblast detaljnije je definisana Pra-
vilnikom o postupku ostvarivanja prava na po-
vraćaj PDV-a i o načinu i postupku refakcije i
refundacije PDV-a.
Ako obveznik nakon izmirivanja poreske
obaveze ima neiskorišćeni iznos poreskog
kredita, za taj iznos može da izmiri svoju po-
resku obavezu za naredne poreske periode ili
da zahteva povraćaj neiskorišćenog iznosa po-
reskog kredita.
Poreska uprava samostalno izvršava poslo-
ve na celokupnoj teritoriji Republike Srbije i
obezbeđuje funkcionalno jedinstvo u sprovođe-
nju poreskih propisa.
U cilju obezbeđenja jedinstvenog sprovo-
đenja propisa iz nadležnosti ministarstva
nadležnog za poslove finansija, akti (obja-
šnjenja, mišljenja, instrukcije, uputstva i sl.)
o primeni tih propisa, koje daje ministar na-
dležan za poslove finansija, obavezujući su
za postupanje Poreske uprave.
Poreski obveznik i poreski dužnik,
zastupanje, zastupanje po službenoj
dužnosti, poreski savetnik
Poreski obveznik je poreski dužnik koji je
obavezan da plati porez, odnosno sporedno po-
resko davanje.
Drugi poreski dužnici su:
● poreski jemac, lice koje je garantovalo ispu-
njenje obaveze,
● isplatilac prihoda poreskom obvezniku
(banke),
● poreski posrednik,
● ostala pravna i fizička lica koja duguju kakvu
radnju iz poreskopravnog odnosa.
Shodno navedenom, poreski obveznik je
lice (pravno ili fizičko) kojem je utvrđeno
postojanje poreske obaveze, a poreski dužnik
može da bude i drugo lice, osim poreskog ob-
veznika, koje u ime poreskog obveznika može
da izmiri poresku obavezu.
Poreski obveznik može da učestvuje u pore-
skopravnom odnosu preko svog punomoćnika ili
zakonskog zastupnika.
Poreski obveznik putem punomoćja može da
odredi svog punomoćnika, koji može da bude fi-
zičko ili pravno lice – rezident Republike koji
izvršava poslove u vezi sa poreskim obavezama
poreskog obveznika (prima poreske akte, podno-
si poreske prijave, plaća porez i dr.).
Nerezidentno fizičko ili pravno lice – ne-
rezident Republike, kao poreski obveznik koji
nema stalnu poslovnu jedinicu na teritoriji Re-
publike, a ostvaruje prihode ili stiče imovinu
na teritoriji Republike, dužan je da obavesti
Poresku upravu o licu koje je njegov poreski pu-
APRIL 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 131
POREZI
nomoćnik u roku od deset dana od dana početka
ostvarivanja prihoda, odnosno sticanja imovi-
ne na teritoriji Republike.
Napominjemo da je Poreska uprava formi-
rala poseban registar poreskih punomoćnika
nerezidentnih poreskih obveznika shodno
odredbama čl. 10a Zakona o PDV-u. Shodno
tome, nerezidentni poreski obveznik može
da odredi samo jedno lice koje ispunjava sve
njegove obaveze iz poreskopravnog odnosa. Za-
htev za dodelu poreskog punomoćnika podnosi
se Poreskoj upravi, o čemu se odlučuje dono-
šenjem rešenja na osnovu podnete propisane
dokumentacije. Želimo da naglasimo da pore-
ski punomoćnik nerezidenta solidarno odgo-
vara za sve obaveze stranog lica kao obveznika
PDV-a, kao i za sve posledice koje proisteknu
iz poreskopravnog odnosa (kazne, kamate i sl.).
Zakonski zastupnici fizičkih lica ispunja-
vaju poreske obaveze lica koja zastupaju.
Poreska uprava zaključkom, iz reda poreskih
savetnika ili advokata postavlja zastupnika po
službenoj dužnosti, što objavljuje na internet
stranici i oglasnoj tabli filijale Poreske
uprave u kojoj se vodi postupak.
Poreski savetnik je lice koje obavlja poslove
poreskog savetovanja poreskog obveznika u pore-
skom postupku.
Pojam i nastanak poreske obaveze, ispunjenje
i prestanak poreske obaveze
Obaveza plaćanja poreza predstavlja dužnost
poreskog obveznika da plati utvrđeni porez. Po-
reski obveznik odgovara za ispunjenje poreske
obaveze od momenta kada su nastale činjenice
na osnovu kojih je utvrđeno postojanje poreske
obaveze. Odredbe o poreskoj obavezi primenjuju
se i na obavezu plaćanja sporednih poreskih da-
vanja. Kao što je već pomenuto, poreske obaveze
utvrđuju se u momentu nastanka i poreski se tre-
tiraju prema zakonima koji su važili u momentu
nastanka poreske obaveze.
Važno je napomenuti da se na sve obaveze
koje nisu zastarele, a period zastarelosti je
5 godina od dana kada je zastarelost počela da
teče, obračunava Zakonom propisana kamata,
koja je za kašnjenje plaćanja poreskih obaveza
značajno visoka, a u ovom zakonu definisana je
čl. 75–76. Kamatna stopa je jednaka referentnoj
kamatnoj stopi uvećanoj za deset procentnih
poena primenom prostog interesnog računa od
sto. Takođe napominjemo da se kamata obraču-
nava i plaća, osim na osnovni dug, i na spored-
na poreska davanja.
Ispunjenje poreske obaveze sastoji se u plaća-
nju dugovanog poreza po dospelosti.
Poresku obavezu može da ispuni poreski
obveznik ili drugo lice po osnovu dobijenog
ovlašćenja ili Zakona. Poreski obveznici čiji
su računi u trenutku plaćanja blokirani radi
izvršenja prinudne naplate, međusobne novča-
ne obaveze mogu da izmire i ugovaranjem pro-
mene poverioca, odnosno dužnika u određenom
obligacionom odnosu (asignacija, cesija i dr.),
isključivo radi ispunjenja obaveza po osnovu jav-
nih prihoda na koje se primenjuje ovaj zakon.
Zakon dozvoljava mogućnost da se poreske
obaveze izmire putem asignacije i cesije,
što znači upućivanje poslovnog partnera po
osnovu neizmirene obaveze iz obligacionog
odnosa da, umesto vama, u vaše ime izmiri do-
spelu poresku obavezu. Ovu mogućnost svakako
treba koristiti jer se tako mogu izbeći mnogi
troškovi, kamate na kašnjenje pri plaćanju,
sporedna poreska davanja, postupak prinudne
naplate, prekršajni postupak i prekršajne ka-
zne, angažovanje advokata, poreskih savetnika
itd.
Zakon u čl. 20, 21. i 22. takođe predviđa mo-
gućnost izmirenja obaveza u slučaju likvidacije
ili stečaja, statusnih promena, smrti, gubitka
poslovne sposobnosti ili proglašenja fizičkog
lica za nestalo.
Zakon predviđa da poreska obaveza prestaje
na dan:
● naplate poreza,
● zastarelosti poreza shodno odredbama koje
definišu zastarelost,
● otpisa poreza,
● na drugi način propisan Zakonom.
Prava poreskog obveznika
Poreski obveznik ima širok spektar prava
koja ostvaruje u poreskopravnom odnosu, koja
se odnose na mogućnost da učestvuje u postupku,
zahtev da dobije tumačenje propisa i odgovor
132 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
na pitanja postavljena u pisanoj formi, kao i na
mogućnost da zahteva čuvanje podataka o njegovoj
ličnosti prema Zakonu o zaštiti informacija,
da ostvari pravo na refakciju i refundaciju po-
reza ili povraćaj poreskog kredita, da dobije
tumačenje akata koje je donela Poreska uprava
i sl. Ukoliko su prava poreskog obveznika na
bilo koji način povređena, zaštitu svojih prava
može da ostvari na sudu, a u slučaju pozitivnog
okončanja sudskog postupka, ima pravo na nakna-
du štete, sudskih troškova i sl.
ëPreporuka poreskim obveznicima je
da dobro poznaju svoja prava i da ih
koriste na najbolji mogući način. Takođe,
preporuka je da ostvaruju redovnu saradnju sa
predstavnicima Poreske uprave, bez obzira na
to što sada imaju elektronski pristup i uvid
u stanja poreskog računovodstva, upravo zato
što u vezi sa svakom novonastalom situaci-
jom imaju pravo da dobiju odgovor u Poreskoj
upravi.
Obaveze poreskog obveznika
Obaveze poreskog obveznika definisane su
članom 25. ZPPPA-a.
Ispunjenje poreskih obaveza omogućava le-
žerniji pristup poslu i ostvarenje osnovnog i
najvažnijeg uslova poslovanja – što boljeg pro-
fita, a za takvo poslovno okruženje i ambijent
važan preduslov je redovno praćenje zakonske
regulative i dobra poslovna saradnja sa Pore-
skom upravom.
Važno je napomenuti da je u toku postupak
prijave elektronske adrese (imejl-adresa) za
prijem elektronske pošte za sve oblike orga-
nizovanja za koje se evidencija vodi u Agenciji
za privredne registre, prema odredbama Za-
kona o privrednim društvima. Stupanjem na
snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona
o privrednim društvima 8. juna 2018. godine,
registracija ovog podatka postala je obaveza.
Obaveza registracije imejl-adrese stupila je
na snagu 1. oktobra 2018. godine. Subjekti koji
do sada nisu registrovali adresu za prijem
elektronske pošte, imaju rok od godinu dana
da izvrše registraciju, tj. ovu obavezu treba
da ispune do 1. oktobra 2019. godine. Prijava se
vrši slanjem popunjene registracione prijave
poštom na adresu Agencije za privredne re-
gistre. Registracija može da se izvrši i na
šalterima Agencije za privredne registre
direktno, dostavljanjem opšte registracione
prijave i dodatka 31 za društva sa ograničenom
odgovornošću, odnosno opšte registracione
prijave i dodatka 16 za preduzetnike (prijave
se nalaze na sajtu APR-a). Prijava imejl-adrese
je besplatna.
Identifikacija i registracija poreskih
obveznika, obaveze organa i organizacija
nadležnih za upis u registar
Identifikacija poreskih obveznika vrši
se dodelom PIB-a (poreskog identifikacionog
broja) od strane Poreske uprave, koji se dodelju-
je fizičkim licima, preduzetnicima, pravnim
licima i stalnim poslovnim jedinicama nere-
zidentnog pravnog lica. PIB je jedinstveni i je-
dini broj fizičkog lica, preduzetnika i pravnog
lica za sve javne prihode i zadržava se do pre-
stanka postojanja, odnosno smrti tog lica. Regi-
straciona prijava za dodelu PIB-a podnosi se
preko Agencije za privredne registre, u okviru
registracione prijave osnivanja.
Ukoliko Poreska uprava na osnovu podata-
ka utvrdi da prijava sadrži podatke koji nisu
verodostojni ili su izrečene mere zabrane
obavljanja delatnosti protiv osnivača, doneće
rešenje o odbijanju zahteva za dodelu PIB-a. Ako
u postupku kontrole na osnovu podataka iz slu-
žbene evidencije utvrdi da su u vreme dodele
PIB-a postojale smetnje za dodelu, Poreska upra-
va će rešenjem privremeno oduzeti dodeljeni
PIB.
PIB se koristi u poreskom postupku i obave-
zno se unosi u sve akte koji se podnose Poreskoj
upravi, organizacijama obaveznog socijalnog
osiguranja, drugim državnim organima i orga-
nizacijama, kao i u akte koje Poreska uprava do-
stavlja poreskom obvezniku, prilikom plaćanja
poreskih obaveza u pozivu na broj i sl.
PIB se ne dodeljuje:
● pravnom licu koje ima dospele a neizmerene
obaveze po osnovu javnih prihoda,
● preduzetniku koji ima dospele a neizmirene
obaveze po osnovu javnih prihoda.
Poreski obveznik je dužan da u roku od pet
dana prijavi sve eventualne promene nadle-
APRIL 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 133
POREZI
žnim registrima, u suprotnom mu Poreska
uprava rešenjem oduzima dodeljeni PIB do is-
punjenja obaveze. Poreski obveznik bez PIB-a
ne može da obavlja poslovnu delatnost, vrši
plaćanja i sl.
PIB su dužni da koriste i organi i organiza-
cije koji vode evidenciju o pravnim i fizičkim
licima i na osnovu te evidencije izdaju javne
isprave.
Za vreme trajanja postupka stečaja poreskom
obvezniku na zahtev stečajnog sudije Poreska
uprava može da vrati privremeno oduzeti PIB.
Pravna lica koja su svrstana u velike pore-
ske obveznike vode se u registru organizacione
jedinice Poreske uprave nadležne za velike
poreske obveznike. Donesen je Pravilnik o kri-
terijumima za određivanje velikih poreskih
obveznika i o vrstama javnih prihoda za koje je
nadležan centar za velike poreske obveznike.
Ako poreski obveznik ne podnese prijavu za
registraciju, Poreska uprava će po službenoj du-
žnosti dodeliti PIB, na osnovu raspoloživih
podataka.
Ovde treba naglasiti da je obaveza nerezi-
dentnih poreskih obveznika da se registruju, a
način registracije uređen je Pravilnikom o po-
reskom identifikacionom broju. Kancelarija
za nerezidente poreske obveznike vrši regi-
straciju – izdavanje poreskog identifikacionog
broja za nerezidentne poreske obveznike, a na-
lazi se u filijali Savski venac Poreske uprave,
u ulici Zeleni venac br. 16, na prvom spratu.
Obaveza organa i organizacija za upis u
registar
Svi organi koji vode bilo koji vid registra
za fizička ili pravna lica dužni su da u roku od
5 dana obaveste Poresku upravu o svim bitnim
podacima od značaja za utvrđivanje poreza. Po-
daci se dostavljaju u elektronskom obliku.
Organ, organizacija ili drugo lice nadležno
za upis u propisani registar lica koja obavljaju
delatnost ne može da briše lice iz propisa-
nog registra bez dokaza o prestanku poreskih
obaveza, odnosno o brisanju iz evidencije pro-
pisane poreskim zakonom, koji izdaje nadležni
poreski organ, ne starijeg od pet dana u momen-
tu podnošenja zahteva za brisanje iz propisanog
registra.
Agencija za privredne registre ne može da
izvrši brisanje privrednog subjekta iz propi-
sanog registra, niti da registruje bilo kakve
promene podataka koje se odnose na osnivača,
odnosno člana, naziv, sedište, ulog i oblik or-
ganizovanja, prekid ili druge promene podataka
u vezi sa obavljanjem delatnosti preduzetnika,
u periodu od dobijanja obaveštenja Poreske
uprave da će se kod privrednog subjekta vršiti
poreska kontrola, uključujući i radnje Poreske
policije u cilju otkrivanja poreskih krivičnih
dela, do dobijanja obaveštenja da je poreska
kontrola završena, odnosno okončane radnje
Poreske policije, kao i u periodu od dobijanja
obaveštenja da je privrednom subjektu, u skladu
sa ovim zakonom, privremeno oduzet PIB, do do-
bijanja obaveštenja da mu je PIB vraćen.
Shodno navedenom, Agencija za privredne
registre ne može da vrši brisanje privred-
nog subjekta iz registra dok je u toku bilo
koji vid poreske kontrole, sve dok ne dobije
obaveštenje da je postupak okončan. Međutim,
brisanje preduzetnika iz propisanog registra
može da se izvrši pod uslovom da postoji do-
kaz da su ta lica stekla pravo na penziju shodno
odredbama zakona kojim se uređuje penzijsko i
invalidsko osiguranje.
U pogledu zaštite podataka o ličnosti Pore-
ska uprava dužna je da postupa na isti način kao
i organ koji joj je te podatke dostavio, odnosno u
skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita po-
dataka o ličnosti.
Obaveze banaka
Banka su dužne da dozvole isplatu zarada,
naknada zarada, kao i drugih prihoda fizičkih
lica po osnovu kojih postoji obaveza plaćanja po-
reza po odbitku, samo ako nalog kojim se banci
nalaže isplata tih prihoda, kao i plaćanje pore-
za po odbitku, sadrži poziv na broj odobrenja
za plaćanje ukupne obaveze po tom osnovu, koji
dodeljuje Poreska uprava prilikom podnošenja
poreske prijave elektronskim putem (BOP – broj
odobrenja plaćanja).
Banka je dužna da Poreskoj upravi dostavi u
elektronskom obliku:
● do 5. u mesecu za prethodni mesec – pregled
izvršenih platnih naloga za isplatu, naloga za
prenos po isplatiocima prihoda;
134 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
POREZI
● u roku od 30 dana od dana uplate – pregled
uplaćenih novčanih sredstava na devizne raču-
ne fizičkih lica;
● u roku od 15 dana po isteku kalendarskog me-
seca – pregled uplata na račun obveznika poreza
na dohodak građana po osnovu prihoda od samo-
stalnih delatnosti ostvarenih u kalendarskom
mesecu.
Ovi podaci su predmet analize u Poreskoj
upravi i često mogu biti osnov za pokretanje
postupka kontrole, naročito u situacijama
kada se na osnovu dostavljenih podataka kon-
statuje da određeni organizacioni oblik ima
pojačano podizanje gotovine i da su ti iznosi
značajni u odnosu na ukupan promet. Takođe,
devizne uplate fizičkim licima mogu da budu
osnov za provere, naročito ako se ustanovi da
su česte i da nisu podnete Zakonom propisane
poreske prijave.
Sekundarna poreska obaveza
Sekundarna poreska obaveza nastaje kada je
neko lice odgovorno za dospelu poresku oba-
vezu drugog poreskog obveznika ili za dospelu
sekundarnu poresku obavezu drugog poreskog
obveznika.
Sekundarna poreska obaveza odnosi se na:
● zakonske zastupnike koji su propustili da is-
pune svoju obavezu da realizuju plaćanje poreza
za poreskog obveznika;
● lica koja doprinose ili pomažu u izbegavanju
plaćanja poreza drugog lica – za poreski dug tog
drugog lica čije je plaćanje izbegnuto;
● lica odgovorna za obračunavanje i plaćanje
poreza – za iznos tog poreza koji nije plaćen, u
slučajevima kada se utvrdi da to lice nije po-
stupalo sa dužnom pažnjom;
● fizičko lice koje je odgovorno lice u prav-
nom licu, koje obračunava i plaća porez i pro-
pusti da uplati porez – za iznos tog poreza koji
nije plaćen, u slučajevima kada se utvrdi da to
lice nije postupalo sa dužnom pažnjom;
● lice koje je primilo novčana sredstva, stva-
ri ili prava iz imovine poreskog obveznika pu-
tem transakcije bez naknade ili uz naknadu koja
je niža od cene koja bi se mogla postići na tr-
žištu, u periodu od pet godina pre dospelosti
poreske obaveze koja nije plaćena za poreskog
obveznika – za iznos neplaćenog poreza, a najvi-
še do vrednosti primljene imovine, umanjene za
iznos koji je to lice za nju platilo.
Odredba ovog člana primenjuje se u slučaju
kada je lice primilo imovinu od poreskog ob-
veznika – pravnog lica samo ako posredno ili
neposredno učešće tog lica u kapitalu poreskog
obveznika iznosi ili je iznosilo najmanje 10%.
Sekundarna poreska obaveza obuhvata i kama-
tu i troškove prinudne naplate.
Želimo posebno da skrenemo pažnju na ove
odredbe Zakona i to u delu koji definiše oba-
vezu lica odgovornih za obračunavanje i pla-
ćanje poreza i drugih poreskih davanja. Retko
se dešava da se primene ove odredbe Zakona,
ali smatramo da u praksi nije prisutna svest o
postojanju zakonske mogućnosti da, zbog nesave-
snog postupanja, poreska obaveza može da bude
preneta na lica koja operativno izvršavaju
obavezu obračuna i plaćanja poreza, naročito
ako se u postupku utvrdi da se nije postupalo
sa dužnom pažnjom, odnosno da su pogrešno
primenjeni i tumačeni propisi i sl.
Konverzija iznosa iz strane valute u dinar
Poreski obveznici koji obavljaju promete
na teritoriji Republike Srbije dužni su da sve
transakcije za koje je ugovorom predviđena va-
lutna klauzula u računima iskazuju i u domaćoj
valuti. Ovo je takođe definisano kao obračun
vrednosti iskazanih u stranim valutama u Zako-
nu o PDV-u, uz primenu srednjeg kursa NBS na dan
nastanka poreske obaveze. U slučaju kada je uvoz u
pitanju, za obračune vrednosti u domaćoj valuti
primenjuju se carinski propisi koji utvrđuju ca-
rinsku vrednost, a važe na dan nastanka poreske
obaveze. PS