Kada se osvrnemo na celokupnu zakonsku regulativu u vezi sa učeničkim i studentskim standardom, može da se konstatuje da je zadovoljavajuće rešena, kao i da je materijalni položaj učenika i studenata znatno popravljen. Retrospektivnom analizom ranijeg standarda i učenika i studenata utvrđuje se da se isti ne može porediti sa današnjim standardom. Nekada je bilo nezamislivo da studenti mogu da koriste veš-mašinu za pranje veša, uglavnom je u pitanju bilo snalaženje na razne načine. Sva oprema koja je danas na raspolaganju studentima pruža solidan osnov da mogu da se posvete svom osnovnom zadatku da završavaju fakultete u redovnim rokovima. Zaista je veoma povoljno za studente koji se finansiraju iz državnog budžeta da imaju tri obroka dnevno za 171 dinar i da ručak iznosi 72 dinara.
Skip to PDF content
Kada se osvrnemo na celokupnu zakonsku regulativu u vezi sa učeničkim i stu-
dentskim standardom, može da se konstatuje da je zadovoljavajuće rešena, kao
i da je materijalni položaj učenika i studenata znatno popravljen. Retrospek-
tivnom analizom ranijeg standarda i učenika i studenata utvrđuje se da se
isti ne može porediti sa današnjim standardom. Nekada je bilo nezamislivo
da studenti mogu da koriste veš-mašinu za pranje veša, uglavnom je u pitanju
bilo snalaženje na razne načine. Sva oprema koja je danas na raspolaganju stu-
dentima pruža solidan osnov da mogu da se posvete svom osnovnom zadatku da
završavaju fakultete u redovnim rokovima. Zaista je veoma povoljno za stu-
dente koji se finansiraju iz državnog budžeta da imaju tri obroka dnevno za
171 dinar i da ručak iznosi 72 dinara.
smeštaj i ishranu u ustanovama učeničkog odno-
sno studentskog standarda, kao i primena bla-
žih kriterijuma za učenike odnosno studente iz
osetljivih društvenih grupa i druga pitanja od
značaja za ostvarivanje navedenog prava. Pored
navedenih pitanja, koja su predmet razmatranja u
ovom tekstu, biće dat i kraći komentar odredbi
Zakona o budžetu Republike Srbije za 2019. godinu
u vezi sa sredstvima koja se obezbeđuju u budže-
tu Republike Srbije za finansiranje troškova
smeštaja i ishrane učenika i studenata, kao i
osvrt na postupak evidentiranja poslovnih pro-
mena u vezi sa finansijskim transakcijama koje
se odvijaju u trouglu Ministarstvo prosvete,
nauke i tehnološkog razvoja – ustanove za uče-
nički i studentski standard – učenici odnosno
studenti.
Opšti uslovi za ostvarivanje prava
u oblasti učeničkog i studentskog
standarda
Opšti uslovi za ostvarivanje prava u oblasti
učeničkog i studentskog standarda regulisani su
članom 4. Zakona.
78 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Prema 1. stavu člana 4. Zakona, učenici sred-
njih škola čiji je osnivač Republika Srbija,
autonomna pokrajina ili jedinica lokalne sa-
mouprave, imaju određena prava koja su reguli-
sana članom 3. st. 1. Zakona, pri čemu su prvi put
upisani u određeni razred u tekućoj školskoj
godini, a njihovo školovanje finansira se iz
budžeta Republike Srbije i imaju državljanstvo
Republike Srbije.
Prema 2. stavu člana 4. Zakona, studenti viso-
koškolskih ustanova čiji je osnivač Republika
Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokal-
ne samouprave, takođe imaju određena prava koja
su regulisana članom 3. st. 2. Zakona, pri čemu
su prvi put upisani u tekućoj školskoj godini
na studije prvog, drugog ili trećeg stepena, a
njihovo školovanje finansira se iz budžeta Re-
publike Srbije i imaju državljanstvo Republike
Srbije.
Pomenuta prava koja imaju učenici i studenti
u skladu sa članom 3 st. 1 i 2. Zakona navedena su
u sledećem nizu:
● smeštaj, ishrana i vaspitni rad za učenike
srednjih škola, odnosno smeštaj i ishrana za
studente;
● učenički i studentski kredit i učenička i stu-
dentska stipendija;
● stipendija za izuzetno nadarene učenike i stu-
dente;
● odmor i oporavak za učenike i studente;
● dodatne aktivnosti: kulturne, umetničke,
sportske i rekreativne aktivnosti i informi-
sanje i aktivnosti iz oblasti neformalnog obra-
zovanja za učenike i studente.
Shodno odredbama stavova 3. i 4. člana 4.
Zakona, učenici i studenti mogu da ostvare na-
vedena prava ako imaju državljanstvo države u
regionu, pod uslovima iz stavova 1. i 2. ovog čla-
na, osim uslova koji se odnose na državljanstvo
Republike Srbije, odnosno ovo pravo mogu da
ostvare učenici i studenti strani državljani
u skladu sa međunarodnim ugovorom i recipro-
citetom.
Shodno stavu 5. člana 4. Zakona, student koji
se školuje za nedostajuća zanimanja od naroči-
tog značaja za određenu školsku godinu, ostva-
ruje pravo iz člana 3. stav 2. Zakona, a to je pravo
na studentsku stipendiju.
Prema stavu 6. člana 4. Zakona, učenik od-
nosno student iz osetljivih društvenih gru-
pa (materijalno ugrožene porodice, deca bez
roditeljskog staranja, jednoroditeljske poro-
dice, romska nacionalna manjina, lica sa inva-
liditetom, lica sa hroničnim bolestima, lica
čiji su roditelji nestali ili su kidnapovani na
teritoriji Kosova i Metohije i na teritoriji
republika bivše SRFJ, izbeglice i raseljena
lica, povratnici po sporazumu o readmisiji i
deportovani učenici i studenti i dr.) ostvaruje
navedena prava za učenike i studente pod uslo-
vima utvrđenim ovim zakonom i primenom bla-
žih kriterijuma, koje, u skladu sa ovlašćenjima
iz ovog zakona, propisuje nadležni ministar za
poslove obrazovanja.
Pravo učenika i studenata na smeštaj i
ishranu
Saglasno članu 6. Zakona, uređena su prava
učenika i studenata na smeštaj i ishranu.
Prema 1. stavu ovog člana, pravo na smeštaj
u ustanovi ima učenik srednje škole, odnosno
student koji ispunjava opšte uslove iz člana 4.
ovog zakona, o čemu je bilo reči u prethodnoj
tački i čije prebivalište nije u sedištu škole
koju pohađa, odnosno visokoškolske ustanove na
kojoj studira.
U skladu sa 2. stavom ovog člana, ukoliko
smeštajni kapaciteti to dopuštaju, pravo na
smeštaj u ustanovi mogu da ostvare i učenici
srednjih škola, odnosno studenti visokoškol-
skih ustanova čiji osnivač nije Republika Srbi-
ja, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne
samouprave, odnosno koji sami finansiraju
svoje školovanje po ekonomskoj ceni koju utvr-
đuje Upravni odbor ustanove uz saglasnost mi-
nistarstva nadležnog za poslove obrazovanja
(dalje: Ministarstvo).
Shodno 3. stavu ovog člana, pravo na smeštaj
i ishranu ostvaruje učenik odnosno student na
osnovu konkursa koji raspisuje Ministarstvo
najkasnije tri meseca pre početka školske godi-
ne, odnosno za studente drugog i trećeg stepena
studija – po završetku upisa.
Četvrtim stavom ovog člana propisana je sa-
držina konkursa, a naročito: uslovi za prijem
učenika odnosno studenata u ustanovu, broj ra-
spoloživih mesta, kriterijumi za utvrđivanje
redosleda kandidata, postupak sprovođenja
konkursa, obaveštenje o potrebnim dokumen-
tima i rokovima za prijavljivanje na konkurs, a
za dom učenika i učenički centar – i obavešte-
JUN 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 79
BUDŽETSKI KORISNICI
nje o jeziku na kom se ostvaruje vaspitni rad u
ustanovi.
Na osnovu 5. stava ovog člana kandidat za
prijem u ustanovu podnosi prijavu sa potrebnom
konkursnom dokumentacijom ustanovi učeničkog
standarda, odnosno službi smeštaja ustanove
studentskog standarda ili studentskoj službi
visokoškolske ustanove na kojoj studira.
Prema stavu 6. ovog člana, rang-listu kandi-
data za smeštaj utvrđuje ustanova, odnosno slu-
žba smeštaja ustanove, koja je dužna da stavi na
uvid zainteresovanom učeniku, njegovom rodi-
telju ili staratelju, odnosno studentu podatke
vezane za sprovođenje postupka po raspisanom
konkursu za smeštaj učenika odnosno studenata
u ustanovu, u skladu sa Zakonom.
Saglasno 7. stavu ovog člana, u ustanovama
čije je sedište na teritoriji jedinice lokalne
samouprave u kojoj je jezik nacionalne manjine u
službenoj upotrebi, rang-lista kandidata za sme-
štaj u ustanovu utvrđuje se prema pribavljenom
mišljenju nacionalnog saveta nacionalne ma-
njine. Ukoliko nacionalni savet i, pored ured-
no dostavljenog zahteva ustanove, u roku od pet
dana ne dostavi mišljenje, rang-lista kandidata
utvrđuje se bez pribavljenog mišljenja (stav 8.
istog člana).
Ustanova utvrđuje redosled kandidata na
osnovu uspeha ostvarenog u prethodnom školo-
vanju i socijalno-ekonomskog statusa porodice,
u skladu sa stavom 9. istog člana.
Svaki kandidat ima pravo prigovora na rang-
-listu u roku od osam dana od dana njenog objavlji-
vanja na oglasnoj tabli ili na internet adresi
odgovarajuće ustanove (stav 10. istog člana).
Ustanova učeničkog i studentskog standarda
dužna je da, prema stavu 11. ovog člana, o svim
prigovorima odluči u roku od osam dana od dana
isteka roka za sticanje prigovora, nakon čega ob-
javljuje konačnu rang-listu kandidata za smeštaj.
Prema stavu 12. ovog člana, odluku o pravu na
smeštaj donosi direktor ustanove učeničkog od-
nosno studentskog standarda na osnovu konačne
rang-liste, posle razmotrenih svih prigovora
na tu listu. Takva odluka smatra se konačnom.
U skladu sa stavom 14. ovog člana, učenik odno-
sno student koji je smešten u ustanovu ima pravo
i na ishranu.
U skladu sa poslednjim stavom ovog člana pro-
pisano je da bliže uslove, kriterijume za utvr-
đivanje redosleda i način ostvarivanja prava
učenika i studenata na smeštaj i ishranu, kao i
visinu učešća korisnika prava u troškovima
smeštaja i ishrani učenika i studenata, propi-
suje ministar nadležan za poslove obrazovanja.
Način ostvarivanja prava na smeštaj
učenika u dom učenika
Ovo pitanje detaljnije je razrađeno odredba-
ma od 8. do 13. člana Pravilnika.
Pravo na smeštaj u dom učenika ostvaruje uče-
nik na osnovu konkursa koji raspisuje Ministar-
stvo za sve domove učenika u Republici Srbiji.
Druga pitanja vezana za period od raspisivanja
konkursa do donošenja odluke o smeštaju učeni-
ka u dom preuzeta su iz člana 6. Zakona, pa ovde
neće biti ponovljena. Ono što je konkretnije
regulisano, i više nego u odredbama pomenutog
zakona, jeste to što učenik prilikom useljenja
u dom dostavlja lekarsko uverenje o opštem
zdravstvenom stanju i da je zdravstveno sposo-
ban za boravak u kolektivnom smeštaju. Takođe
je propisano da se učeniku obezbeđuje smeštaj u
domu učenika dok traje redovna nastava u školi
koju pohađa.
Način ostvarivanja prava na smeštaj
studenata u studentski centar
Ovo pitanje detaljnije je razrađeno odredba-
ma članova od 20. do 27. Pravilnika.
Odredbe članova 20, 21. i 24. identične su
odredbama iz člana 6. Zakona, a u vezi su sa ras-
pisivanjem konkursa, njegovom sadržinom, pod-
nošenjem potrebne konkursne dokumentacije i
odlukom o pravu na smeštaj u studentski centar.
Prema članu 22. Pravilnika, rang-lista za
smeštaj u studentski centar za studente prve
godine studija izrađuje se odvojeno od rang-li-
ste za studente ostalih godina studija. Student-
ski centar godišnje može da vrši najviše dve
osnovne raspodele mesta za smeštaj studenata.
Shodno stavu 1. člana 23. Pravilnika, prili-
kom raspodele mesta polazi se od ravnomerne
zastupljenosti visokoškolskih ustanova. Broj
mesta koja se dodeljuju visokoškolskim ustano-
vama, u smislu prethodnog, utvrđuje se na osnovu
broja kandidata koji ispunjavaju uslove za prijem
i broja raspoloživih mesta u studentskom cen-
tru za tu raspodelu.
Na osnovu člana 25. Pravilnika, smeštaj stude-
nata organizuje se odvojeno prema polu i uzrastu,
u skladu sa mogućnostima studentskog centra.
80 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Saglasno članu 26. Pravilnika, student pri-
likom useljenja u studentski centar dostavlja:
lekarsko uverenje o opštem zdravstvenom sta-
nju, uput za smeštaj, studentsku legitimaciju, od-
nosno elektronsku karticu, indeks, ličnu kartu
i dokaz o uplati smeštaja.
Uput za smeštaj student po pravilu podiže
lično u službi smeštaja studentskog centra,
odnosno u odgovarajućoj službi visokoškolske
ustanove.
Student koji je sprečen da koristi smeštaj
duže od 30 dana, dužan je da o razlozima i tra-
janju sprečenosti obavesti odgovarajuću službu
smeštaja najkasnije osam dana pre isteka roka za
useljenje, odnosno u toku korišćenja smeštaja.
Saglasno članu 27. Pravilnika, studentu se
obezbeđuje smeštaj i ishrana u studentskom cen-
tru od 21. avgusta tekuće do 5. jula naredne škol-
ske godine, a izuzetno do 15. jula naredne školske
godine uz potvrdu visokoškolske ustanove.
U periodu od 5. odnosno 15. jula do 21. avgusta
student može da nastavi da koristi smeštaj u
studentskom centru po ekonomskoj ceni.
Ostvarivanje prava učenika i studenata iz
osetljivih društvenih grupa na smeštaj i
ishranu
Ovo pitanje uređeno je odredbama članova
od 29. do 33. Pravilnika. U članu 29. Pravilni-
ka preuzeta je odredba iz člana 4. Zakona, koja
reguliše status učenika odnosno studenata iz
osetljivih društvenih grupa, pa ovde neće biti
ponovljena.
Prema članu 30. Pravilnika, dom učenika,
odnosno studentski centar u okviru svojih sme-
štajnih kapaciteta namenski opredeljuje do 10%
kapaciteta za smeštaj učenika odnosno studena-
ta iz osetljivih društvenih grupa.
Shodno članu 31. Pravilnika, kandidati iz ose-
tljivih društvenih grupa koji, prema redosledu
na rang-listi, nisu dobili smeštaj po redovnom
konkursu, imaju pravo da podnesu zahtev da se po-
sebno rangiraju u okviru namenski opredeljenih
kapaciteta doma učenika, odnosno studentskog
centra, u roku utvrđenom konkursom. Kandidat je
dužan da podnese dokumentaciju kojom dokazuju
pripadnost osetljivoj društvenoj grupi.
U skladu sa članom 32. Pravilnika, za svaku
osetljivu društvenu grupu formira se posebna
rang-lista na osnovu bodova iz konačne rang-li-
ste. Izuzetno, posebna rang-lista za studente
sa hroničnim bolestima i studente rekonvale-
scente utvrđuje se na predlog komisije koju sači-
njavaju jedan predstavnik studentskog centra i
tri lekara iz studentske poliklinike, odnosno
druge relevantne zdravstvene ustanove ukoliko
u sedištu studentskog centra nema studentske
poliklinike.
Saglasno članu 33. Pravilnika, kandidati iz
osetljivih društvenih grupa biće proporcio-
nalno zastupljeni po grupama u odnosu na broj
prijavljenih, u okviru namenski opredeljenih
kapaciteta.
Ukoliko se za raspodelu u okviru do 10% ra-
spoloživih kapaciteta za osetljive društvene
grupe prijavi manji broj kandidata, dom učenika,
odnosno studentski centar ostatak kapaciteta
raspoređuje prema konačnoj redovnoj rang-listi.
Pravo studenta na ishranu
Na osnovu člana 7. Zakona regulisano je pravo
studenta na ishranu.
Prvim stavom ovog člana propisano je da pra-
vo na ishranu od tri obroka dnevno imaju stu-
denti koji ispunjavaju opšte uslove regulisane
u članu 4. ovog zakona i čije prebivalište nije u
mestu studiranja.
U skladu sa 2. stavom ovog člana, pravo na is-
hranu od jednog obroka dnevno imaju studenti
koji ispunjavaju opšte uslove regulisane članom
4. ovog zakona i čije je prebivalište u mestu stu-
diranja.
Saglasno 3. stavu ovog člana, pravo na ishra-
nu mogu da ostvare studenti visokoškolskih
ustanova čiji osnivač nije Republika Srbija,
autonomna pokrajina ili jedinica lokalne sa-
mouprave, odnosno koji sami finansiraju svoje
studije po ekonomskoj ceni koju utvrđuje Uprav-
ni odbor ustanove studentskog standarda uz sa-
glasnost Ministarstva.
Odluku o ostvarivanju prava studenta na is-
hranu u svim navedenim slučajevima iz ovog čla-
na donosi direktor ustanove, koji je dužan da u
roku od osam dana od dana podnošenja prigovo-
ra donese odluku koja se smatra konačnom.
Shodno 8. stavu ovog člana, pravo na ishranu
ostvaruje se u ustanovi studentskog odnosno uče-
ničkog standarda, a u mestima u kojima nema tih
ustanova Ministarstvo će zaključiti ugovor o
obavljanju poslova ishrane studenata sa organi-
zacijama iz oblasti ugostiteljstva.
JUN 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 81
BUDŽETSKI KORISNICI
Prema poslednjem stavu ovog člana propisano
je da visinu učešća korisnika prava u troškovi-
ma ishrane propisuje ministar.
U skladu sa članom 28. Pravilnika, student
ostvaruje pravo na ishranu od tri, odnosno od
jednog obroka dnevno pod uslovima i na način
propisan Zakonom i ovim pravilnikom.
Odluku o ostvarivanju prava studenta na is-
hranu donosi direktor studentskog centra, od-
nosno doma učenika, na osnovu zahteva studenta
i dostavljene dokumentacije.
Odluku o ostvarivanju prava studenta na is-
hranu iz stavova 2. i 3. ovog člana po ekonomskoj
ceni donosi direktor ustanove samo na osnovu
zahteva studenta.
Studentski centar, odnosno dom učenika, na
osnovu odluke direktora ustanove i zahteva stu-
denta, studentu izdaje studentsku legitimaciju,
odnosno elektronsku karticu.
Evidencija u ustanovama učeničkog
i studentskog standarda u vezi sa
smeštajem i ishranom učenika i
studenata
U skladu sa članom 45. Zakona ustanove vode
evidenciju i izdaju isprave učenicima i studen-
tima.
Evidencija se vodi na srpskom jeziku, ćiri-
ličkim pismom, a na jezicima nacionalnih ma-
njina u skladu sa posebnim zakonom.
Prema stavu 3. ovog člana, dom učenika, odno-
sno učenički centar vodi sledeće evidencije:
● Knjigu matične evidencije o učenicima,
● Dnevnik vaspitnog rada,
● Knjigu evidencije rada stručnih saradnika i
● evidenciju o dnevnom dežurstvu.
Na osnovu Knjige matične evidencije o uče-
nicima, dom učenika, odnosno učenički centar
izdaje učeničku legitimaciju, odnosno elektron-
sku karticu.
Shodno stavu 6. ovog člana, studentski centar
vodi dve evidencije, i to:
● Knjigu matične evidencije o studentima i
● registarski karton studenta.
Saglasno stavu 7. ovog člana, studentski cen-
tar vodi i Knjigu domaćih gostiju i Knjigu stra-
nih gostiju u skladu sa zakonom kojim se uređuje
kretanje i boravak stranaca.
Studentski centar, u skladu sa stavom 8. ovog
člana, na osnovu Knjige matične evidencije o stu-
dentima studentu izdaje studentsku legitimaci-
ju, odnosno elektronsku karticu.
Učeničko odnosno studentsko odmaralište
vodi evidenciju o smeštenim učenicima odno-
sno studentima u skladu sa Zakonom o turizmu.
Ustanove iz st. 3, 6. i 9. ovog člana trajno ču-
vaju knjige matične evidencije o učenicima od-
nosno studentima, a ostalu evidenciju 10 godina.
Ustanove iz st. 3, 6. i 9. ovog člana dužne su
da evidenciju vode u pismenoj ili elektronskoj
formi, kao i da podatke upisane u evidenciju
prema potrebi dostavljaju Ministarstvu.
Prema poslednjem stavu ovog člana, sadržaj
i način vođenja evidencije i izgled i sadržaj
učeničke i studentske legitimacije, odnosno
elektronske kartice, kao i način i rokove do-
stavljanja podataka iz evidencije Ministarstvu
prosvete i nauke, propisuje ministar.
Finansiranje prava učenika i studenata
Pitanje finansiranja prava učenika i stude-
nata obuhvaćeno je u sedmom poglavlju Zakona i
regulisano je odredbama članova 82. i 83. tog
zakona.
Prema članu 82. pomenutog zakona, sredstva
za ostvarivanje prava u oblasti učeničkog i stu-
dentskog standarda obezbeđuju se u budžetu Repu-
blike Srbije, u skladu sa Zakonom.
Što se tiče sredstava za ostvarivanje prava
na smeštaj i ishranu, to pitanje regulisano je
članom 83. pomenutog zakona.
Prema 1. stavu člana 83, učenik, njegov rodi-
telj ili staratelj, odnosno student učestvuje u
finansiranju dela troškova smeštaja i ishrane.
Prema stavu 2. člana 83, student strani drža-
vljanin koji koristi usluge smeštaja i ishrane,
plaća ekonomsku cenu troškova smeštaja i is-
hrane, ukoliko nije drugačije određeno međuna-
rodnim ugovorom, odnosno ukoliko ne postoji
reciprocitet.
Shodno 3. stavu člana 83. Zakona, student stra-
ni državljanin koji boravi na stručnoj praksi
po osnovu međunarodne razmene, plaća deo tro-
škova smeštaja i ishrane.
U skladu sa poslednjim stavom člana 83, visinu
troškova smeštaja i ishrane, kao i visinu uče-
šća u troškovima smeštaja i ishrane učenika,
odnosno studenta i studenta stranog državljani-
na koji boravi na stručnoj praksi po osnovu među-
narodne razmene, propisuje ministar.
82 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Finansiranje rada ustanova učeničkog
i studentskog standarda
U 8. poglavlju Zakona, članom 84. regulisani
su izvori finansiranja navedenih ustanova, a
članom 85. sredstva koja se obezbeđuju u budžetu
Republike Srbije.
Ustanova učeničkog i studentskog standarda
stiče sredstva za obavljanje delatnosti, u skladu
sa Zakonom i statutom, iz sledećih izvora:
1. iz sredstava koja obezbeđuje osnivač;
2. učešćem učenika, njegovog roditelja ili sta-
ratelja, odnosno studenta u troškovima smešta-
ja i ishrane;
3. iz donacija, poklona i zaveštanja;
4. obavljanjem druge delatnosti i pružanjem
usluga u skladu sa ovim zakonom;
5. iz drugih izvora u skladu sa Zakonom.
Prema članu 85. Zakona, ustanovama učenič-
kog i studentskog standarda koje su obuhvaćene
aktom o mreži ustanova iz člana 25. istog zako-
na obezbeđuju se sredstva u budžetu Republike
Srbije za:
1. nadoknadu materijalnih troškova i pripada-
jućih zavisnih troškova;
2. zarade i druga pripadajuća davanja;
3. tekuće održavanje zgrada i objekata;
4. investicije, odnosno unapređenje infrastruk-
ture ustanova.
Finansiranje delatnosti ustanova obezbeđu-
je se kroz cenu usluge.
Ministar utvrđuje bliže uslove i način utvr-
đivanje cene usluge u vezi sa finansiranjem de-
latnosti ustanova.
Naknada materijalnih troškova ustanovama
koje pružaju smeštaj, ishranu, odmor i oporavak
učenika odnosno studenata obezbeđuje se kroz
cenu usluge.
Prema poslednjem stavu člana 85. Zakona,
ustanovama u kojima se obezbeđuju prava učenika
odnosno studenata na kulturne i umetničke ak-
tivnosti i informisanje, naknada materijalnih
troškova obezbeđuje se na osnovu kriterijuma
koje propisuje ministar.
Izvori iz kojih ustanove učeničkog i
studentskog standarda stiču sredstva za
obavljanje delatnosti
Izvori sticanja sredstava za obavljanje de-
latnosti ustanova učeničkog i studentskog stan-
darda navedeni su u članu 84. Zakona.
Sticanje sredstava za obavljanje delatnosti
ustanova iz izvora koje obezbeđuje osnivač
Saglasno članu 24. Zakona, ustanovu može da
osnuje Republika Srbija, autonomna pokrajina,
jedinica lokalne samouprave i drugo domaće
ili strano pravno ili fizičko lice. Kada je
osnivač ustanove Republika Srbija, akt o osni-
vanju donosi Vlada.
Primer: Sredstva iz izvora koje obezbeđuje
osnivač
1. Ministarstvo prosvete, nauke i tehnolo-
škog razvoja primilo je fakturu Studentskog
centra u Beogradu za izvršene usluge smeštaja
i ishrane studenata za april 2019. godine u iz-
nosu od 2.250.000,00 dinara, bez PDV-a, sagla-
sno članu 25. stav 2. t. 12) Zakona o PDV-u.
2. Ministarstvo prosvete, nauke i tehno-
loškog razvoja u skladu sa Pravilnikom o si-
stemu o izvršenju budžeta („Sl. glasnik RS”, br.
83/2010… 110/2017) unosi zahtev za preuzima-
nje obaveze i zahtev za plaćanje Studentskom
centru Beograd na opredeljenoj aproprija-
ciji na osnovu Odluke Upravnog odbora Usta-
nove Studentskog centra Beograd u iznosu od
2.250.000,00 dinara.
3. Na osnovu člana 1. Zakona o budžetu Republi-
ke Srbije za 2019. godinu („Sl. glasnik RS”, br.
95/2018) utvrđeni su rashodi i izdaci za učenički
i studentski standard. U okviru razdela 26
– Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog
razvoja – opredeljena je aproprijacija na eko-
nomskoj klasifikaciji 472 – Naknada za socijal-
nu zaštitu iz budžeta, u okviru koje se nalaze
tekući rashodi za ishranu i smeštaj učenika i
studenata u visini utvrđenih aproprijacija.
Knjiženje u Ministarstvu prosvete, nauke i teh-
nološkog razvoja:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
472716 Ishrana i smeštaj
studenata 2.250.000
252111 Dobavljači u zemlji 2.250.000
– za primljenu fakturu dobavljača u vezi sa pruženim
uslugama smeštaja i ishrane studenata
2.
252111 Dobavljači u zemlji 2.250.000
121112 Tekući računi 2.250.000
– za plaćenu fakturu Studentskom centru Beograd
JUN 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 83
BUDŽETSKI KORISNICI
Knjiženje u Studentskom centru Beograd:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
122111 Potraživanja od
kupaca 2.250.000
291311 Obračunati
nenaplaćeni
prihodi 2.250.000
– za ispostavljenu fakturu Ministarstvu prosvete,
nauke i tehnološkog razvoja
2.
121112 Tekući računi 2.250.000
122111 Potraživanja od
kupaca 2.250.000
– za naplaćenu fakturu od kupca
3.
291311 Obračunati
nenaplaćeni
prihodi 2.250.000
791111 Prihodi iz budžeta 2.250.000
– za priznavanje prihoda nakon izvršene naplate
fakture od kupca
Sticanja sredstava za obavljanje delatnosti
ustanova iz izvora – učešće učenika, njegovog
roditelja ili staratelja, odnosno studenta
u troškovima smeštaja i ishrane
Visinu učešća korisnika prava u troškovi-
ma smeštaja i druga pitanja od značaja za ostva-
rivanje prava na smeštaj i ishranu učenika i
studenata, kako je već ranije rečeno, propisuje
ministar. S obzirom na činjenicu da ministar
nije donosio rešenja od školske 2012/2013. go-
dine o utvrđenim cenama smeštaja i ishrane
za studente smeštene u studentske domove, u
nastavku komentara autor će se pozivati na Vo-
dič za studente 2018/2019. godine ustanove Stu-
dentski centar Beograd (dalje: Ustanova). U tom
smislu biće komentarisana svrha i značaj stu-
dentske kartice i kako je rešeno pitanje plaća-
nja ishrane studenata i njihovog smeštaja u dom,
a biće načinjen i kratak osvrt na info-kioske i
u koju svrhu su postavljeni.
Studentska kartica je multifunkcionalni
elektronski dokument studenta koji se upotre-
bljava prilikom korišćenja usluga Ustanove.
Studentska kartica je neophodna za obavlja-
nje kupovine meni obroka i plaćanje troškova
smeštaja u studentskom domu. Osim toga, ona slu-
ži i kao „elektronski novčanik” i zdravstve-
ni karton za lečenje u studentskoj poliklinici.
Pomoću nje može da se uđe u bilo koji objekat
ustanove: plaća se stanarina, useli/iseli ili
izvrši zamena mesta u studentskom domu, zadu-
ži domski inventar, plati depozit prilikom
useljenja, plati termin za veš-mašinu, prijavi
prenoćište, koriste elektronske brave na vra-
tima soba i drugih prostorija, uključe svetla u
sobama, izvadi lekarsko uverenje u studentskoj
poliklinici, koriste ISIC i EYCA benefiti.
Svaki student koji je upisao zimski semestar
tekuće školske godine ima pravo na studentsku
karticu koju izdaje Ustanova.
Studenti visokoškolskih ustanova i privat-
nih fakulteta u Beogradu, bez obzira na način
finansiranja školovanja, imaju pravo da izvade
studentsku karticu i koriste usluge Ustanove.
Meni obroci kupuju se na blagajnama domo-
va, restorana i na info-kioscima samo pomoću
studentske kartice, upisuju se u čip kartice, a
nakon upotrebe u studentskom restoranu isko-
rišćeni obrok ispisuje se sa kartice.
Zahtev za izdavanje studentske kartice kupuje
se na blagajnama Ustanove (domovima, restora-
nima) i popunjava podacima iz lične karte stu-
denta nakon što zaposleni u Ustanovi proveri
indeks i utvrdi da su uslovi za posedovanje kar-
tice zadovoljeni. Uplata naknade za izdavanje
kartice obavlja se na blagajnama Ustanove.
Ishrana studenata. U studentskim restorani-
ma studenti mogu da se hrane po regresiranim
cenama. Meni obroci mogu da se kupe na blagaj-
nama domova i restorana ili na info-kiosci-
ma, pri čemu kupljeni meni obroci mogu da se
koriste u bilo kom studentskom restoranu od
14 restorana u Beogradu koji su u sastavu ove
ustanove.
Pravilo je da se meni obroci kupuju po deka-
dama (po deset) zaključno sa 20. u mesecu. Od 21. u
mesecu meni obroci mogu da se kupuju pojedinačno.
Ukoliko su kupljeni u jednom mesecu, ne mogu
da se prenose u naredni mesec.
Na blagajnama restorana i domova može da se
kupi i žeton za escajg.
Za ishranu u studentskim restoranima neop-
hodno je da student ima studentsku karticu Usta-
nove.
Info-kiosci. Korisnici usluga Ustanove pla-
ćanje domskih usluga i kupovinu obroka mogu da
izvrše na blagajnama domova, restorana ili na
info-kioscima koji su smešteni u domovima i
restoranima Ustanove.
Info-kiosci su dostupni 24 sata dnevno i
jednostavni su za korišćenje. Potrebno je da
student ima studentsku karticu i sumu novca
84 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
koju želi da uplati. Kada se nakon ubacivanja
studentske kartice u otvor na desnoj strani na
ekranu pojave podaci i fotografija studenta,
u gornjem delu ekrana prikazuje se stanje elek-
tronskog novca. Tom prilikom potrebno je da
student prvo uplati gotovinu pritiskom na
dugme UPLATI NOVAC. E-bonovi prikazuju se u
donjem delu ekrana. Korisnik može da izabere
uslugu koju plaća, vrstu i broj obroka koje kupuje.
Kao dodatnu informaciju treba pomenuti i
da studenti koji se školuju na teret budžeta za
sva tri obroka dnevno plaćaju 171 dinar. Kada se
to pomnoži sa 30 dana, mesečni iznos za ishra-
nu studenta iznosi 5.130,00 dinara. Što se tiče
cena smeštaja u dom, one se nisu menjale od 2013.
godine i iznose mesečno u domovima I, II, III i IV
kategorije od 1.500,00 do 2.230,00 dinara.
Primer: Sredstva iz učešća učenika
1. Studenti su u zimskom semestru školske
2018/2019. godine prilikom useljenja u dom po-
ložili depozit na blagajni doma u iznosu od
45.000,00, koji se koristi u slučaju pričinjene
štete na inventaru u domu.
2. Primljeni depozit u blagajnu predat je u
Upravu trezora i uplaćen na posebni račun –
ostala novčana sredstva.
3. Studenti su za smeštaj i ishranu na blagajni
domova i restorana uplatili regresirani iznos
od 200.000,00 dinara ustanovi Studentski cen-
tar Beograd za mesec april 2019. godine.
Knjiženje:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
121311 Glavna blagajna 45.000
252219 Primljeni ostali
depoziti 45.000
– za uplaćeni depozit studenata na blagajni prilikom
useljenja u studentski dom
2.
121113 Prelazni račun 45.000
121311 Glavna blagajna 45.000
– za predati novac po osnovu uplate depozita u Upravu
za trezor
3.
121719 Ostala novčana
sredstva 45.000
121113 Prelazni račun 45.000
– za zatvaranje prelaznog računa nakon evidentiranja
depozita na posebnom računu
4.
121311 Glavna blagajna 200.000
742378 Roditeljski dinar za
vannastavne aktivnosti 200.000
– za uplatu učešća studenata za ishranu i smeštaj u
dom za april 2019. godine
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
5.
121113 Prelazni račun 200.000
121311 Glavna blagajna 200.000
– za predaju novca iz blagajne u Upravu trezora i polaganje
na tekući račun
6.
121112 Tekući računi 200.000
121113 Prelazni račun 200.000
– za zatvaranje prelaznog računa po izvodu tekućeg računa
Sticanje sredstava za obavljanje delatnosti
ustanova iz izvora – donacije, pokloni i zave-
štanja
Donacija predstavlja, u smislu člana 2. t. 45)
Zakona o budžetskom sistemu („Sl. glasnik RS”,
br. 54/2009… 31/2019), namenski bespovratni
prihod, koji se ostvaruje na osnovu pisanog ugo-
vora između davaoca i primaoca donacije. U
skladu sa čl. 1. Zakona o donacijama i humanitar-
noj pomoći („Sl. list SRJ”, br. 53/2001, 61/2001,
36/2002, i „Sl. glasnik RS”, br. 101/2005) propisa-
no je da primaoci donacije i humanitarne pomo-
ći mogu biti državni organi, jedinice lokalne
samouprave, javna preduzeća, javne ustanove,
druge organizacije i zajednice koje ne ostvaruju
dobit, kao i domaće i strane humanitarne orga-
nizacije. Pritom valja praviti razliku između
donacije i sponzorstva:
● Donator (poklonodavac) daje primaocu dona-
cije (poklonoprimcu) utvrđenu količinu dobara
ili novčanih sredstava i za uzvrat ne očekuje
bilo kakvu protivuslugu ili isporuku nekog do-
bra.
● Sponzor daje utvrđenu količinu dobara ili
novčanih sredstava primaocu sponzorstva i za
uzvrat očekuje izvršenje dogovorene protivu-
sluge ili isporuku nekog dobra.
Pokloni predstavljaju dobrovoljne transfe-
re od fizičkih i pravnih lica u korist nivoa Re-
publike, teritorijalnih autonomija, gradova i
opština, kao i u korist organizacija obaveznog
socijalnog osiguranja. Dobrovoljni transferi
od fizičkih i pravnih lica, primljeni u novcu,
evidentiraju se u okviru grupe konta 744000 i
klasifikuju se kao tekući dobrovoljni transfe-
ri i kapitalni dobrovoljni transferi.
Zaveštanja su, po našem mišljenju, termin
za sticanje sredstava putem ostavljanja zaostav-
štine, koju neko fizičko lice posle prestanka
svog životnog veka želi da pismenom oporukom
ostavi u nasledstvo određenoj ustanovi, odno-
sno korisniku javnih sredstava.
JUN 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 85
BUDŽETSKI KORISNICI
Primer: Sredstva iz donacija
1. Međunarodna organizacija iz Nemačke do-
delila je 7. decembra 2018. godine kapitalnu
donaciju Republici Srbiji za adaptaciju sme-
štajnih kapaciteta Studentskog centra u Nišu
u iznosu od 100.000,00 evra na devizni račun u
Upravi za trezor ili u dinarskoj protivvred-
nosti od 11.822.000,00 dinara po srednjem kursu
NBS od 102,94 dinara za 1 evro.
2. Devizna sredstva otkupila je Narodna ban-
ka Srbije po otkupnom (kupovnom) kursu od 117,87
dinara za 1 evro ili u dinarskoj protivvredno-
sti od 11.787.000,00 dinara. Devizna sredstva
prodata su NBS da bi iz dinarske protivvred-
nosti prodatih deviza mogle da se plate obaveze
dobavljačima u zemlji koji vrše kapitalni re-
mont u vezi sa popravkom krova.
Knjiženje:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
121411 Devizni račun u
domaćim bankama 11.822.000
732221 Kapitalne
donacije od
međunarodnih
organizacija u
korist nivoa
Republike 11.822.000
– za uplaćenu donaciju u skladu sa Ugovorom o donaciji
2.
121112 Tekući računi 11.787.000
444111-1 Troškovi
konverzije
zbog razlike
između srednjeg
i kupovnog kursa
dinara 35.000
121411 Devizni račun u
domaćim bankama 11.822.000
– za izvršenu prodaju evra Narodnoj banci Srbije
Komentar:
1. Na osnovu sklopljenog Ugovora o donaciji
pomenuta međunarodna organizacija uplatila
je ugovoreni iznos na devizni račun u Upravi za
trezor. Ovde treba da se ima u vidu da mora da
se iskaže dinarska protivvrednost uplaćenih
deviza po srednjem važećem kursu NBS na dan
uplate deviza.
2. Pošto su NBS prodate devize po kupovnom,
tj. otkupnom kursu, koji je po pravilu niži od
vrednosti srednjeg kursa, pojavila se razlika
od 35.000,00 nedostajućih dinarskih sredsta-
va prilikom prodaje deviza u odnosu na iznos
dinarske protivvrednosti sredstava iskazane
po srednjem kursu na dan uplate. Postavlja se
pitanje koju vrstu rashoda predstavlja razlika
od 35.000,00 dinara. To svakako nisu negativ-
ne kursne razlike jer se ne radi o izmirenju
obaveze prema nekome u inostranstvu kada je
vrednost srednjeg kursa veća na dan izmire-
nja obaveze od vrednosti srednjeg kursa kada
je obaveza nastala. Budući da u Kontnom planu
nije propisan adekvatan subanalitički konto,
mišljenja smo da je ovu poslovnu promenu naj-
bolje prikazati na subsubanalitičkom kontu
444111 – 1 – Troškovi konverzije zbog razlike
između srednjeg i kupovnog kursa dinara.
3. Treba voditi računa da izveštaj o utro-
šku sredstava iz donacije treba da se sasta-
vi i dostavi donatoru u skladu sa Ugovorom o
donaciji koji je sklopljen. U izveštaju treba
da bude vidljiv iznos ukupnog posla, stepen
završenosti radova i izmirene i neizmirene
obaveze prema dobavljačima, iskazano u dina-
rima i evrima. To znači da treba da se prikaže
kada je dobavljač ispostavio fakturu, odnosno
obračunsku situaciju i koliko je to dinarski i
devizno po važećem srednjem kursu NBS, zatim
koliko iznose kursne razlike i pomenuti tro-
škovi konverzije zbog razlike između srednjeg
i kupovnog kursa i sl.
Zaključak
Na osnovu onoga što je izneto uočava se da se
cene smeštaja u domovima nisu menjale od 2013.
godine, kao i da je u Zakonu propisano da bi na-
dležni ministar za školsku godinu trebalo da
utvrđuje cenu usluge smeštaja i ishrane za stu-
dente i učenike. Dakle, prepušteno je ustanova-
ma koje brinu o smeštaju i ishrani studenata i
učenika da precizno planiraju sve tekuće ras-
hode i izdatke za nove nabavke nefinansijske
imovine. Naravno da takvi planovi moraju da
budu verifikovani, kao i da aproprijacije budu
odobrene kao pravo trošenja po svakoj stavci
tekućih prihoda i izdataka. S druge strane u bu-
džetu se predviđaju prihodi i primanja koji bi
trebalo da pokriju tekuće prihode i izdatke. U
svakom slučaju ne može da se troši iznad moguć-
nosti, tj. preko ostvarenih prihoda. PS
dentskim standardom, može da se konstatuje da je zadovoljavajuće rešena, kao
i da je materijalni položaj učenika i studenata znatno popravljen. Retrospek-
tivnom analizom ranijeg standarda i učenika i studenata utvrđuje se da se
isti ne može porediti sa današnjim standardom. Nekada je bilo nezamislivo
da studenti mogu da koriste veš-mašinu za pranje veša, uglavnom je u pitanju
bilo snalaženje na razne načine. Sva oprema koja je danas na raspolaganju stu-
dentima pruža solidan osnov da mogu da se posvete svom osnovnom zadatku da
završavaju fakultete u redovnim rokovima. Zaista je veoma povoljno za stu-
dente koji se finansiraju iz državnog budžeta da imaju tri obroka dnevno za
171 dinar i da ručak iznosi 72 dinara.
smeštaj i ishranu u ustanovama učeničkog odno-
sno studentskog standarda, kao i primena bla-
žih kriterijuma za učenike odnosno studente iz
osetljivih društvenih grupa i druga pitanja od
značaja za ostvarivanje navedenog prava. Pored
navedenih pitanja, koja su predmet razmatranja u
ovom tekstu, biće dat i kraći komentar odredbi
Zakona o budžetu Republike Srbije za 2019. godinu
u vezi sa sredstvima koja se obezbeđuju u budže-
tu Republike Srbije za finansiranje troškova
smeštaja i ishrane učenika i studenata, kao i
osvrt na postupak evidentiranja poslovnih pro-
mena u vezi sa finansijskim transakcijama koje
se odvijaju u trouglu Ministarstvo prosvete,
nauke i tehnološkog razvoja – ustanove za uče-
nički i studentski standard – učenici odnosno
studenti.
Opšti uslovi za ostvarivanje prava
u oblasti učeničkog i studentskog
standarda
Opšti uslovi za ostvarivanje prava u oblasti
učeničkog i studentskog standarda regulisani su
članom 4. Zakona.
78 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Prema 1. stavu člana 4. Zakona, učenici sred-
njih škola čiji je osnivač Republika Srbija,
autonomna pokrajina ili jedinica lokalne sa-
mouprave, imaju određena prava koja su reguli-
sana članom 3. st. 1. Zakona, pri čemu su prvi put
upisani u određeni razred u tekućoj školskoj
godini, a njihovo školovanje finansira se iz
budžeta Republike Srbije i imaju državljanstvo
Republike Srbije.
Prema 2. stavu člana 4. Zakona, studenti viso-
koškolskih ustanova čiji je osnivač Republika
Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokal-
ne samouprave, takođe imaju određena prava koja
su regulisana članom 3. st. 2. Zakona, pri čemu
su prvi put upisani u tekućoj školskoj godini
na studije prvog, drugog ili trećeg stepena, a
njihovo školovanje finansira se iz budžeta Re-
publike Srbije i imaju državljanstvo Republike
Srbije.
Pomenuta prava koja imaju učenici i studenti
u skladu sa članom 3 st. 1 i 2. Zakona navedena su
u sledećem nizu:
● smeštaj, ishrana i vaspitni rad za učenike
srednjih škola, odnosno smeštaj i ishrana za
studente;
● učenički i studentski kredit i učenička i stu-
dentska stipendija;
● stipendija za izuzetno nadarene učenike i stu-
dente;
● odmor i oporavak za učenike i studente;
● dodatne aktivnosti: kulturne, umetničke,
sportske i rekreativne aktivnosti i informi-
sanje i aktivnosti iz oblasti neformalnog obra-
zovanja za učenike i studente.
Shodno odredbama stavova 3. i 4. člana 4.
Zakona, učenici i studenti mogu da ostvare na-
vedena prava ako imaju državljanstvo države u
regionu, pod uslovima iz stavova 1. i 2. ovog čla-
na, osim uslova koji se odnose na državljanstvo
Republike Srbije, odnosno ovo pravo mogu da
ostvare učenici i studenti strani državljani
u skladu sa međunarodnim ugovorom i recipro-
citetom.
Shodno stavu 5. člana 4. Zakona, student koji
se školuje za nedostajuća zanimanja od naroči-
tog značaja za određenu školsku godinu, ostva-
ruje pravo iz člana 3. stav 2. Zakona, a to je pravo
na studentsku stipendiju.
Prema stavu 6. člana 4. Zakona, učenik od-
nosno student iz osetljivih društvenih gru-
pa (materijalno ugrožene porodice, deca bez
roditeljskog staranja, jednoroditeljske poro-
dice, romska nacionalna manjina, lica sa inva-
liditetom, lica sa hroničnim bolestima, lica
čiji su roditelji nestali ili su kidnapovani na
teritoriji Kosova i Metohije i na teritoriji
republika bivše SRFJ, izbeglice i raseljena
lica, povratnici po sporazumu o readmisiji i
deportovani učenici i studenti i dr.) ostvaruje
navedena prava za učenike i studente pod uslo-
vima utvrđenim ovim zakonom i primenom bla-
žih kriterijuma, koje, u skladu sa ovlašćenjima
iz ovog zakona, propisuje nadležni ministar za
poslove obrazovanja.
Pravo učenika i studenata na smeštaj i
ishranu
Saglasno članu 6. Zakona, uređena su prava
učenika i studenata na smeštaj i ishranu.
Prema 1. stavu ovog člana, pravo na smeštaj
u ustanovi ima učenik srednje škole, odnosno
student koji ispunjava opšte uslove iz člana 4.
ovog zakona, o čemu je bilo reči u prethodnoj
tački i čije prebivalište nije u sedištu škole
koju pohađa, odnosno visokoškolske ustanove na
kojoj studira.
U skladu sa 2. stavom ovog člana, ukoliko
smeštajni kapaciteti to dopuštaju, pravo na
smeštaj u ustanovi mogu da ostvare i učenici
srednjih škola, odnosno studenti visokoškol-
skih ustanova čiji osnivač nije Republika Srbi-
ja, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne
samouprave, odnosno koji sami finansiraju
svoje školovanje po ekonomskoj ceni koju utvr-
đuje Upravni odbor ustanove uz saglasnost mi-
nistarstva nadležnog za poslove obrazovanja
(dalje: Ministarstvo).
Shodno 3. stavu ovog člana, pravo na smeštaj
i ishranu ostvaruje učenik odnosno student na
osnovu konkursa koji raspisuje Ministarstvo
najkasnije tri meseca pre početka školske godi-
ne, odnosno za studente drugog i trećeg stepena
studija – po završetku upisa.
Četvrtim stavom ovog člana propisana je sa-
držina konkursa, a naročito: uslovi za prijem
učenika odnosno studenata u ustanovu, broj ra-
spoloživih mesta, kriterijumi za utvrđivanje
redosleda kandidata, postupak sprovođenja
konkursa, obaveštenje o potrebnim dokumen-
tima i rokovima za prijavljivanje na konkurs, a
za dom učenika i učenički centar – i obavešte-
JUN 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 79
BUDŽETSKI KORISNICI
nje o jeziku na kom se ostvaruje vaspitni rad u
ustanovi.
Na osnovu 5. stava ovog člana kandidat za
prijem u ustanovu podnosi prijavu sa potrebnom
konkursnom dokumentacijom ustanovi učeničkog
standarda, odnosno službi smeštaja ustanove
studentskog standarda ili studentskoj službi
visokoškolske ustanove na kojoj studira.
Prema stavu 6. ovog člana, rang-listu kandi-
data za smeštaj utvrđuje ustanova, odnosno slu-
žba smeštaja ustanove, koja je dužna da stavi na
uvid zainteresovanom učeniku, njegovom rodi-
telju ili staratelju, odnosno studentu podatke
vezane za sprovođenje postupka po raspisanom
konkursu za smeštaj učenika odnosno studenata
u ustanovu, u skladu sa Zakonom.
Saglasno 7. stavu ovog člana, u ustanovama
čije je sedište na teritoriji jedinice lokalne
samouprave u kojoj je jezik nacionalne manjine u
službenoj upotrebi, rang-lista kandidata za sme-
štaj u ustanovu utvrđuje se prema pribavljenom
mišljenju nacionalnog saveta nacionalne ma-
njine. Ukoliko nacionalni savet i, pored ured-
no dostavljenog zahteva ustanove, u roku od pet
dana ne dostavi mišljenje, rang-lista kandidata
utvrđuje se bez pribavljenog mišljenja (stav 8.
istog člana).
Ustanova utvrđuje redosled kandidata na
osnovu uspeha ostvarenog u prethodnom školo-
vanju i socijalno-ekonomskog statusa porodice,
u skladu sa stavom 9. istog člana.
Svaki kandidat ima pravo prigovora na rang-
-listu u roku od osam dana od dana njenog objavlji-
vanja na oglasnoj tabli ili na internet adresi
odgovarajuće ustanove (stav 10. istog člana).
Ustanova učeničkog i studentskog standarda
dužna je da, prema stavu 11. ovog člana, o svim
prigovorima odluči u roku od osam dana od dana
isteka roka za sticanje prigovora, nakon čega ob-
javljuje konačnu rang-listu kandidata za smeštaj.
Prema stavu 12. ovog člana, odluku o pravu na
smeštaj donosi direktor ustanove učeničkog od-
nosno studentskog standarda na osnovu konačne
rang-liste, posle razmotrenih svih prigovora
na tu listu. Takva odluka smatra se konačnom.
U skladu sa stavom 14. ovog člana, učenik odno-
sno student koji je smešten u ustanovu ima pravo
i na ishranu.
U skladu sa poslednjim stavom ovog člana pro-
pisano je da bliže uslove, kriterijume za utvr-
đivanje redosleda i način ostvarivanja prava
učenika i studenata na smeštaj i ishranu, kao i
visinu učešća korisnika prava u troškovima
smeštaja i ishrani učenika i studenata, propi-
suje ministar nadležan za poslove obrazovanja.
Način ostvarivanja prava na smeštaj
učenika u dom učenika
Ovo pitanje detaljnije je razrađeno odredba-
ma od 8. do 13. člana Pravilnika.
Pravo na smeštaj u dom učenika ostvaruje uče-
nik na osnovu konkursa koji raspisuje Ministar-
stvo za sve domove učenika u Republici Srbiji.
Druga pitanja vezana za period od raspisivanja
konkursa do donošenja odluke o smeštaju učeni-
ka u dom preuzeta su iz člana 6. Zakona, pa ovde
neće biti ponovljena. Ono što je konkretnije
regulisano, i više nego u odredbama pomenutog
zakona, jeste to što učenik prilikom useljenja
u dom dostavlja lekarsko uverenje o opštem
zdravstvenom stanju i da je zdravstveno sposo-
ban za boravak u kolektivnom smeštaju. Takođe
je propisano da se učeniku obezbeđuje smeštaj u
domu učenika dok traje redovna nastava u školi
koju pohađa.
Način ostvarivanja prava na smeštaj
studenata u studentski centar
Ovo pitanje detaljnije je razrađeno odredba-
ma članova od 20. do 27. Pravilnika.
Odredbe članova 20, 21. i 24. identične su
odredbama iz člana 6. Zakona, a u vezi su sa ras-
pisivanjem konkursa, njegovom sadržinom, pod-
nošenjem potrebne konkursne dokumentacije i
odlukom o pravu na smeštaj u studentski centar.
Prema članu 22. Pravilnika, rang-lista za
smeštaj u studentski centar za studente prve
godine studija izrađuje se odvojeno od rang-li-
ste za studente ostalih godina studija. Student-
ski centar godišnje može da vrši najviše dve
osnovne raspodele mesta za smeštaj studenata.
Shodno stavu 1. člana 23. Pravilnika, prili-
kom raspodele mesta polazi se od ravnomerne
zastupljenosti visokoškolskih ustanova. Broj
mesta koja se dodeljuju visokoškolskim ustano-
vama, u smislu prethodnog, utvrđuje se na osnovu
broja kandidata koji ispunjavaju uslove za prijem
i broja raspoloživih mesta u studentskom cen-
tru za tu raspodelu.
Na osnovu člana 25. Pravilnika, smeštaj stude-
nata organizuje se odvojeno prema polu i uzrastu,
u skladu sa mogućnostima studentskog centra.
80 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Saglasno članu 26. Pravilnika, student pri-
likom useljenja u studentski centar dostavlja:
lekarsko uverenje o opštem zdravstvenom sta-
nju, uput za smeštaj, studentsku legitimaciju, od-
nosno elektronsku karticu, indeks, ličnu kartu
i dokaz o uplati smeštaja.
Uput za smeštaj student po pravilu podiže
lično u službi smeštaja studentskog centra,
odnosno u odgovarajućoj službi visokoškolske
ustanove.
Student koji je sprečen da koristi smeštaj
duže od 30 dana, dužan je da o razlozima i tra-
janju sprečenosti obavesti odgovarajuću službu
smeštaja najkasnije osam dana pre isteka roka za
useljenje, odnosno u toku korišćenja smeštaja.
Saglasno članu 27. Pravilnika, studentu se
obezbeđuje smeštaj i ishrana u studentskom cen-
tru od 21. avgusta tekuće do 5. jula naredne škol-
ske godine, a izuzetno do 15. jula naredne školske
godine uz potvrdu visokoškolske ustanove.
U periodu od 5. odnosno 15. jula do 21. avgusta
student može da nastavi da koristi smeštaj u
studentskom centru po ekonomskoj ceni.
Ostvarivanje prava učenika i studenata iz
osetljivih društvenih grupa na smeštaj i
ishranu
Ovo pitanje uređeno je odredbama članova
od 29. do 33. Pravilnika. U članu 29. Pravilni-
ka preuzeta je odredba iz člana 4. Zakona, koja
reguliše status učenika odnosno studenata iz
osetljivih društvenih grupa, pa ovde neće biti
ponovljena.
Prema članu 30. Pravilnika, dom učenika,
odnosno studentski centar u okviru svojih sme-
štajnih kapaciteta namenski opredeljuje do 10%
kapaciteta za smeštaj učenika odnosno studena-
ta iz osetljivih društvenih grupa.
Shodno članu 31. Pravilnika, kandidati iz ose-
tljivih društvenih grupa koji, prema redosledu
na rang-listi, nisu dobili smeštaj po redovnom
konkursu, imaju pravo da podnesu zahtev da se po-
sebno rangiraju u okviru namenski opredeljenih
kapaciteta doma učenika, odnosno studentskog
centra, u roku utvrđenom konkursom. Kandidat je
dužan da podnese dokumentaciju kojom dokazuju
pripadnost osetljivoj društvenoj grupi.
U skladu sa članom 32. Pravilnika, za svaku
osetljivu društvenu grupu formira se posebna
rang-lista na osnovu bodova iz konačne rang-li-
ste. Izuzetno, posebna rang-lista za studente
sa hroničnim bolestima i studente rekonvale-
scente utvrđuje se na predlog komisije koju sači-
njavaju jedan predstavnik studentskog centra i
tri lekara iz studentske poliklinike, odnosno
druge relevantne zdravstvene ustanove ukoliko
u sedištu studentskog centra nema studentske
poliklinike.
Saglasno članu 33. Pravilnika, kandidati iz
osetljivih društvenih grupa biće proporcio-
nalno zastupljeni po grupama u odnosu na broj
prijavljenih, u okviru namenski opredeljenih
kapaciteta.
Ukoliko se za raspodelu u okviru do 10% ra-
spoloživih kapaciteta za osetljive društvene
grupe prijavi manji broj kandidata, dom učenika,
odnosno studentski centar ostatak kapaciteta
raspoređuje prema konačnoj redovnoj rang-listi.
Pravo studenta na ishranu
Na osnovu člana 7. Zakona regulisano je pravo
studenta na ishranu.
Prvim stavom ovog člana propisano je da pra-
vo na ishranu od tri obroka dnevno imaju stu-
denti koji ispunjavaju opšte uslove regulisane
u članu 4. ovog zakona i čije prebivalište nije u
mestu studiranja.
U skladu sa 2. stavom ovog člana, pravo na is-
hranu od jednog obroka dnevno imaju studenti
koji ispunjavaju opšte uslove regulisane članom
4. ovog zakona i čije je prebivalište u mestu stu-
diranja.
Saglasno 3. stavu ovog člana, pravo na ishra-
nu mogu da ostvare studenti visokoškolskih
ustanova čiji osnivač nije Republika Srbija,
autonomna pokrajina ili jedinica lokalne sa-
mouprave, odnosno koji sami finansiraju svoje
studije po ekonomskoj ceni koju utvrđuje Uprav-
ni odbor ustanove studentskog standarda uz sa-
glasnost Ministarstva.
Odluku o ostvarivanju prava studenta na is-
hranu u svim navedenim slučajevima iz ovog čla-
na donosi direktor ustanove, koji je dužan da u
roku od osam dana od dana podnošenja prigovo-
ra donese odluku koja se smatra konačnom.
Shodno 8. stavu ovog člana, pravo na ishranu
ostvaruje se u ustanovi studentskog odnosno uče-
ničkog standarda, a u mestima u kojima nema tih
ustanova Ministarstvo će zaključiti ugovor o
obavljanju poslova ishrane studenata sa organi-
zacijama iz oblasti ugostiteljstva.
JUN 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 81
BUDŽETSKI KORISNICI
Prema poslednjem stavu ovog člana propisano
je da visinu učešća korisnika prava u troškovi-
ma ishrane propisuje ministar.
U skladu sa članom 28. Pravilnika, student
ostvaruje pravo na ishranu od tri, odnosno od
jednog obroka dnevno pod uslovima i na način
propisan Zakonom i ovim pravilnikom.
Odluku o ostvarivanju prava studenta na is-
hranu donosi direktor studentskog centra, od-
nosno doma učenika, na osnovu zahteva studenta
i dostavljene dokumentacije.
Odluku o ostvarivanju prava studenta na is-
hranu iz stavova 2. i 3. ovog člana po ekonomskoj
ceni donosi direktor ustanove samo na osnovu
zahteva studenta.
Studentski centar, odnosno dom učenika, na
osnovu odluke direktora ustanove i zahteva stu-
denta, studentu izdaje studentsku legitimaciju,
odnosno elektronsku karticu.
Evidencija u ustanovama učeničkog
i studentskog standarda u vezi sa
smeštajem i ishranom učenika i
studenata
U skladu sa članom 45. Zakona ustanove vode
evidenciju i izdaju isprave učenicima i studen-
tima.
Evidencija se vodi na srpskom jeziku, ćiri-
ličkim pismom, a na jezicima nacionalnih ma-
njina u skladu sa posebnim zakonom.
Prema stavu 3. ovog člana, dom učenika, odno-
sno učenički centar vodi sledeće evidencije:
● Knjigu matične evidencije o učenicima,
● Dnevnik vaspitnog rada,
● Knjigu evidencije rada stručnih saradnika i
● evidenciju o dnevnom dežurstvu.
Na osnovu Knjige matične evidencije o uče-
nicima, dom učenika, odnosno učenički centar
izdaje učeničku legitimaciju, odnosno elektron-
sku karticu.
Shodno stavu 6. ovog člana, studentski centar
vodi dve evidencije, i to:
● Knjigu matične evidencije o studentima i
● registarski karton studenta.
Saglasno stavu 7. ovog člana, studentski cen-
tar vodi i Knjigu domaćih gostiju i Knjigu stra-
nih gostiju u skladu sa zakonom kojim se uređuje
kretanje i boravak stranaca.
Studentski centar, u skladu sa stavom 8. ovog
člana, na osnovu Knjige matične evidencije o stu-
dentima studentu izdaje studentsku legitimaci-
ju, odnosno elektronsku karticu.
Učeničko odnosno studentsko odmaralište
vodi evidenciju o smeštenim učenicima odno-
sno studentima u skladu sa Zakonom o turizmu.
Ustanove iz st. 3, 6. i 9. ovog člana trajno ču-
vaju knjige matične evidencije o učenicima od-
nosno studentima, a ostalu evidenciju 10 godina.
Ustanove iz st. 3, 6. i 9. ovog člana dužne su
da evidenciju vode u pismenoj ili elektronskoj
formi, kao i da podatke upisane u evidenciju
prema potrebi dostavljaju Ministarstvu.
Prema poslednjem stavu ovog člana, sadržaj
i način vođenja evidencije i izgled i sadržaj
učeničke i studentske legitimacije, odnosno
elektronske kartice, kao i način i rokove do-
stavljanja podataka iz evidencije Ministarstvu
prosvete i nauke, propisuje ministar.
Finansiranje prava učenika i studenata
Pitanje finansiranja prava učenika i stude-
nata obuhvaćeno je u sedmom poglavlju Zakona i
regulisano je odredbama članova 82. i 83. tog
zakona.
Prema članu 82. pomenutog zakona, sredstva
za ostvarivanje prava u oblasti učeničkog i stu-
dentskog standarda obezbeđuju se u budžetu Repu-
blike Srbije, u skladu sa Zakonom.
Što se tiče sredstava za ostvarivanje prava
na smeštaj i ishranu, to pitanje regulisano je
članom 83. pomenutog zakona.
Prema 1. stavu člana 83, učenik, njegov rodi-
telj ili staratelj, odnosno student učestvuje u
finansiranju dela troškova smeštaja i ishrane.
Prema stavu 2. člana 83, student strani drža-
vljanin koji koristi usluge smeštaja i ishrane,
plaća ekonomsku cenu troškova smeštaja i is-
hrane, ukoliko nije drugačije određeno međuna-
rodnim ugovorom, odnosno ukoliko ne postoji
reciprocitet.
Shodno 3. stavu člana 83. Zakona, student stra-
ni državljanin koji boravi na stručnoj praksi
po osnovu međunarodne razmene, plaća deo tro-
škova smeštaja i ishrane.
U skladu sa poslednjim stavom člana 83, visinu
troškova smeštaja i ishrane, kao i visinu uče-
šća u troškovima smeštaja i ishrane učenika,
odnosno studenta i studenta stranog državljani-
na koji boravi na stručnoj praksi po osnovu među-
narodne razmene, propisuje ministar.
82 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Finansiranje rada ustanova učeničkog
i studentskog standarda
U 8. poglavlju Zakona, članom 84. regulisani
su izvori finansiranja navedenih ustanova, a
članom 85. sredstva koja se obezbeđuju u budžetu
Republike Srbije.
Ustanova učeničkog i studentskog standarda
stiče sredstva za obavljanje delatnosti, u skladu
sa Zakonom i statutom, iz sledećih izvora:
1. iz sredstava koja obezbeđuje osnivač;
2. učešćem učenika, njegovog roditelja ili sta-
ratelja, odnosno studenta u troškovima smešta-
ja i ishrane;
3. iz donacija, poklona i zaveštanja;
4. obavljanjem druge delatnosti i pružanjem
usluga u skladu sa ovim zakonom;
5. iz drugih izvora u skladu sa Zakonom.
Prema članu 85. Zakona, ustanovama učenič-
kog i studentskog standarda koje su obuhvaćene
aktom o mreži ustanova iz člana 25. istog zako-
na obezbeđuju se sredstva u budžetu Republike
Srbije za:
1. nadoknadu materijalnih troškova i pripada-
jućih zavisnih troškova;
2. zarade i druga pripadajuća davanja;
3. tekuće održavanje zgrada i objekata;
4. investicije, odnosno unapređenje infrastruk-
ture ustanova.
Finansiranje delatnosti ustanova obezbeđu-
je se kroz cenu usluge.
Ministar utvrđuje bliže uslove i način utvr-
đivanje cene usluge u vezi sa finansiranjem de-
latnosti ustanova.
Naknada materijalnih troškova ustanovama
koje pružaju smeštaj, ishranu, odmor i oporavak
učenika odnosno studenata obezbeđuje se kroz
cenu usluge.
Prema poslednjem stavu člana 85. Zakona,
ustanovama u kojima se obezbeđuju prava učenika
odnosno studenata na kulturne i umetničke ak-
tivnosti i informisanje, naknada materijalnih
troškova obezbeđuje se na osnovu kriterijuma
koje propisuje ministar.
Izvori iz kojih ustanove učeničkog i
studentskog standarda stiču sredstva za
obavljanje delatnosti
Izvori sticanja sredstava za obavljanje de-
latnosti ustanova učeničkog i studentskog stan-
darda navedeni su u članu 84. Zakona.
Sticanje sredstava za obavljanje delatnosti
ustanova iz izvora koje obezbeđuje osnivač
Saglasno članu 24. Zakona, ustanovu može da
osnuje Republika Srbija, autonomna pokrajina,
jedinica lokalne samouprave i drugo domaće
ili strano pravno ili fizičko lice. Kada je
osnivač ustanove Republika Srbija, akt o osni-
vanju donosi Vlada.
Primer: Sredstva iz izvora koje obezbeđuje
osnivač
1. Ministarstvo prosvete, nauke i tehnolo-
škog razvoja primilo je fakturu Studentskog
centra u Beogradu za izvršene usluge smeštaja
i ishrane studenata za april 2019. godine u iz-
nosu od 2.250.000,00 dinara, bez PDV-a, sagla-
sno članu 25. stav 2. t. 12) Zakona o PDV-u.
2. Ministarstvo prosvete, nauke i tehno-
loškog razvoja u skladu sa Pravilnikom o si-
stemu o izvršenju budžeta („Sl. glasnik RS”, br.
83/2010… 110/2017) unosi zahtev za preuzima-
nje obaveze i zahtev za plaćanje Studentskom
centru Beograd na opredeljenoj aproprija-
ciji na osnovu Odluke Upravnog odbora Usta-
nove Studentskog centra Beograd u iznosu od
2.250.000,00 dinara.
3. Na osnovu člana 1. Zakona o budžetu Republi-
ke Srbije za 2019. godinu („Sl. glasnik RS”, br.
95/2018) utvrđeni su rashodi i izdaci za učenički
i studentski standard. U okviru razdela 26
– Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog
razvoja – opredeljena je aproprijacija na eko-
nomskoj klasifikaciji 472 – Naknada za socijal-
nu zaštitu iz budžeta, u okviru koje se nalaze
tekući rashodi za ishranu i smeštaj učenika i
studenata u visini utvrđenih aproprijacija.
Knjiženje u Ministarstvu prosvete, nauke i teh-
nološkog razvoja:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
472716 Ishrana i smeštaj
studenata 2.250.000
252111 Dobavljači u zemlji 2.250.000
– za primljenu fakturu dobavljača u vezi sa pruženim
uslugama smeštaja i ishrane studenata
2.
252111 Dobavljači u zemlji 2.250.000
121112 Tekući računi 2.250.000
– za plaćenu fakturu Studentskom centru Beograd
JUN 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 83
BUDŽETSKI KORISNICI
Knjiženje u Studentskom centru Beograd:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
122111 Potraživanja od
kupaca 2.250.000
291311 Obračunati
nenaplaćeni
prihodi 2.250.000
– za ispostavljenu fakturu Ministarstvu prosvete,
nauke i tehnološkog razvoja
2.
121112 Tekući računi 2.250.000
122111 Potraživanja od
kupaca 2.250.000
– za naplaćenu fakturu od kupca
3.
291311 Obračunati
nenaplaćeni
prihodi 2.250.000
791111 Prihodi iz budžeta 2.250.000
– za priznavanje prihoda nakon izvršene naplate
fakture od kupca
Sticanja sredstava za obavljanje delatnosti
ustanova iz izvora – učešće učenika, njegovog
roditelja ili staratelja, odnosno studenta
u troškovima smeštaja i ishrane
Visinu učešća korisnika prava u troškovi-
ma smeštaja i druga pitanja od značaja za ostva-
rivanje prava na smeštaj i ishranu učenika i
studenata, kako je već ranije rečeno, propisuje
ministar. S obzirom na činjenicu da ministar
nije donosio rešenja od školske 2012/2013. go-
dine o utvrđenim cenama smeštaja i ishrane
za studente smeštene u studentske domove, u
nastavku komentara autor će se pozivati na Vo-
dič za studente 2018/2019. godine ustanove Stu-
dentski centar Beograd (dalje: Ustanova). U tom
smislu biće komentarisana svrha i značaj stu-
dentske kartice i kako je rešeno pitanje plaća-
nja ishrane studenata i njihovog smeštaja u dom,
a biće načinjen i kratak osvrt na info-kioske i
u koju svrhu su postavljeni.
Studentska kartica je multifunkcionalni
elektronski dokument studenta koji se upotre-
bljava prilikom korišćenja usluga Ustanove.
Studentska kartica je neophodna za obavlja-
nje kupovine meni obroka i plaćanje troškova
smeštaja u studentskom domu. Osim toga, ona slu-
ži i kao „elektronski novčanik” i zdravstve-
ni karton za lečenje u studentskoj poliklinici.
Pomoću nje može da se uđe u bilo koji objekat
ustanove: plaća se stanarina, useli/iseli ili
izvrši zamena mesta u studentskom domu, zadu-
ži domski inventar, plati depozit prilikom
useljenja, plati termin za veš-mašinu, prijavi
prenoćište, koriste elektronske brave na vra-
tima soba i drugih prostorija, uključe svetla u
sobama, izvadi lekarsko uverenje u studentskoj
poliklinici, koriste ISIC i EYCA benefiti.
Svaki student koji je upisao zimski semestar
tekuće školske godine ima pravo na studentsku
karticu koju izdaje Ustanova.
Studenti visokoškolskih ustanova i privat-
nih fakulteta u Beogradu, bez obzira na način
finansiranja školovanja, imaju pravo da izvade
studentsku karticu i koriste usluge Ustanove.
Meni obroci kupuju se na blagajnama domo-
va, restorana i na info-kioscima samo pomoću
studentske kartice, upisuju se u čip kartice, a
nakon upotrebe u studentskom restoranu isko-
rišćeni obrok ispisuje se sa kartice.
Zahtev za izdavanje studentske kartice kupuje
se na blagajnama Ustanove (domovima, restora-
nima) i popunjava podacima iz lične karte stu-
denta nakon što zaposleni u Ustanovi proveri
indeks i utvrdi da su uslovi za posedovanje kar-
tice zadovoljeni. Uplata naknade za izdavanje
kartice obavlja se na blagajnama Ustanove.
Ishrana studenata. U studentskim restorani-
ma studenti mogu da se hrane po regresiranim
cenama. Meni obroci mogu da se kupe na blagaj-
nama domova i restorana ili na info-kiosci-
ma, pri čemu kupljeni meni obroci mogu da se
koriste u bilo kom studentskom restoranu od
14 restorana u Beogradu koji su u sastavu ove
ustanove.
Pravilo je da se meni obroci kupuju po deka-
dama (po deset) zaključno sa 20. u mesecu. Od 21. u
mesecu meni obroci mogu da se kupuju pojedinačno.
Ukoliko su kupljeni u jednom mesecu, ne mogu
da se prenose u naredni mesec.
Na blagajnama restorana i domova može da se
kupi i žeton za escajg.
Za ishranu u studentskim restoranima neop-
hodno je da student ima studentsku karticu Usta-
nove.
Info-kiosci. Korisnici usluga Ustanove pla-
ćanje domskih usluga i kupovinu obroka mogu da
izvrše na blagajnama domova, restorana ili na
info-kioscima koji su smešteni u domovima i
restoranima Ustanove.
Info-kiosci su dostupni 24 sata dnevno i
jednostavni su za korišćenje. Potrebno je da
student ima studentsku karticu i sumu novca
84 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
koju želi da uplati. Kada se nakon ubacivanja
studentske kartice u otvor na desnoj strani na
ekranu pojave podaci i fotografija studenta,
u gornjem delu ekrana prikazuje se stanje elek-
tronskog novca. Tom prilikom potrebno je da
student prvo uplati gotovinu pritiskom na
dugme UPLATI NOVAC. E-bonovi prikazuju se u
donjem delu ekrana. Korisnik može da izabere
uslugu koju plaća, vrstu i broj obroka koje kupuje.
Kao dodatnu informaciju treba pomenuti i
da studenti koji se školuju na teret budžeta za
sva tri obroka dnevno plaćaju 171 dinar. Kada se
to pomnoži sa 30 dana, mesečni iznos za ishra-
nu studenta iznosi 5.130,00 dinara. Što se tiče
cena smeštaja u dom, one se nisu menjale od 2013.
godine i iznose mesečno u domovima I, II, III i IV
kategorije od 1.500,00 do 2.230,00 dinara.
Primer: Sredstva iz učešća učenika
1. Studenti su u zimskom semestru školske
2018/2019. godine prilikom useljenja u dom po-
ložili depozit na blagajni doma u iznosu od
45.000,00, koji se koristi u slučaju pričinjene
štete na inventaru u domu.
2. Primljeni depozit u blagajnu predat je u
Upravu trezora i uplaćen na posebni račun –
ostala novčana sredstva.
3. Studenti su za smeštaj i ishranu na blagajni
domova i restorana uplatili regresirani iznos
od 200.000,00 dinara ustanovi Studentski cen-
tar Beograd za mesec april 2019. godine.
Knjiženje:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
121311 Glavna blagajna 45.000
252219 Primljeni ostali
depoziti 45.000
– za uplaćeni depozit studenata na blagajni prilikom
useljenja u studentski dom
2.
121113 Prelazni račun 45.000
121311 Glavna blagajna 45.000
– za predati novac po osnovu uplate depozita u Upravu
za trezor
3.
121719 Ostala novčana
sredstva 45.000
121113 Prelazni račun 45.000
– za zatvaranje prelaznog računa nakon evidentiranja
depozita na posebnom računu
4.
121311 Glavna blagajna 200.000
742378 Roditeljski dinar za
vannastavne aktivnosti 200.000
– za uplatu učešća studenata za ishranu i smeštaj u
dom za april 2019. godine
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
5.
121113 Prelazni račun 200.000
121311 Glavna blagajna 200.000
– za predaju novca iz blagajne u Upravu trezora i polaganje
na tekući račun
6.
121112 Tekući računi 200.000
121113 Prelazni račun 200.000
– za zatvaranje prelaznog računa po izvodu tekućeg računa
Sticanje sredstava za obavljanje delatnosti
ustanova iz izvora – donacije, pokloni i zave-
štanja
Donacija predstavlja, u smislu člana 2. t. 45)
Zakona o budžetskom sistemu („Sl. glasnik RS”,
br. 54/2009… 31/2019), namenski bespovratni
prihod, koji se ostvaruje na osnovu pisanog ugo-
vora između davaoca i primaoca donacije. U
skladu sa čl. 1. Zakona o donacijama i humanitar-
noj pomoći („Sl. list SRJ”, br. 53/2001, 61/2001,
36/2002, i „Sl. glasnik RS”, br. 101/2005) propisa-
no je da primaoci donacije i humanitarne pomo-
ći mogu biti državni organi, jedinice lokalne
samouprave, javna preduzeća, javne ustanove,
druge organizacije i zajednice koje ne ostvaruju
dobit, kao i domaće i strane humanitarne orga-
nizacije. Pritom valja praviti razliku između
donacije i sponzorstva:
● Donator (poklonodavac) daje primaocu dona-
cije (poklonoprimcu) utvrđenu količinu dobara
ili novčanih sredstava i za uzvrat ne očekuje
bilo kakvu protivuslugu ili isporuku nekog do-
bra.
● Sponzor daje utvrđenu količinu dobara ili
novčanih sredstava primaocu sponzorstva i za
uzvrat očekuje izvršenje dogovorene protivu-
sluge ili isporuku nekog dobra.
Pokloni predstavljaju dobrovoljne transfe-
re od fizičkih i pravnih lica u korist nivoa Re-
publike, teritorijalnih autonomija, gradova i
opština, kao i u korist organizacija obaveznog
socijalnog osiguranja. Dobrovoljni transferi
od fizičkih i pravnih lica, primljeni u novcu,
evidentiraju se u okviru grupe konta 744000 i
klasifikuju se kao tekući dobrovoljni transfe-
ri i kapitalni dobrovoljni transferi.
Zaveštanja su, po našem mišljenju, termin
za sticanje sredstava putem ostavljanja zaostav-
štine, koju neko fizičko lice posle prestanka
svog životnog veka želi da pismenom oporukom
ostavi u nasledstvo određenoj ustanovi, odno-
sno korisniku javnih sredstava.
JUN 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 85
BUDŽETSKI KORISNICI
Primer: Sredstva iz donacija
1. Međunarodna organizacija iz Nemačke do-
delila je 7. decembra 2018. godine kapitalnu
donaciju Republici Srbiji za adaptaciju sme-
štajnih kapaciteta Studentskog centra u Nišu
u iznosu od 100.000,00 evra na devizni račun u
Upravi za trezor ili u dinarskoj protivvred-
nosti od 11.822.000,00 dinara po srednjem kursu
NBS od 102,94 dinara za 1 evro.
2. Devizna sredstva otkupila je Narodna ban-
ka Srbije po otkupnom (kupovnom) kursu od 117,87
dinara za 1 evro ili u dinarskoj protivvredno-
sti od 11.787.000,00 dinara. Devizna sredstva
prodata su NBS da bi iz dinarske protivvred-
nosti prodatih deviza mogle da se plate obaveze
dobavljačima u zemlji koji vrše kapitalni re-
mont u vezi sa popravkom krova.
Knjiženje:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
121411 Devizni račun u
domaćim bankama 11.822.000
732221 Kapitalne
donacije od
međunarodnih
organizacija u
korist nivoa
Republike 11.822.000
– za uplaćenu donaciju u skladu sa Ugovorom o donaciji
2.
121112 Tekući računi 11.787.000
444111-1 Troškovi
konverzije
zbog razlike
između srednjeg
i kupovnog kursa
dinara 35.000
121411 Devizni račun u
domaćim bankama 11.822.000
– za izvršenu prodaju evra Narodnoj banci Srbije
Komentar:
1. Na osnovu sklopljenog Ugovora o donaciji
pomenuta međunarodna organizacija uplatila
je ugovoreni iznos na devizni račun u Upravi za
trezor. Ovde treba da se ima u vidu da mora da
se iskaže dinarska protivvrednost uplaćenih
deviza po srednjem važećem kursu NBS na dan
uplate deviza.
2. Pošto su NBS prodate devize po kupovnom,
tj. otkupnom kursu, koji je po pravilu niži od
vrednosti srednjeg kursa, pojavila se razlika
od 35.000,00 nedostajućih dinarskih sredsta-
va prilikom prodaje deviza u odnosu na iznos
dinarske protivvrednosti sredstava iskazane
po srednjem kursu na dan uplate. Postavlja se
pitanje koju vrstu rashoda predstavlja razlika
od 35.000,00 dinara. To svakako nisu negativ-
ne kursne razlike jer se ne radi o izmirenju
obaveze prema nekome u inostranstvu kada je
vrednost srednjeg kursa veća na dan izmire-
nja obaveze od vrednosti srednjeg kursa kada
je obaveza nastala. Budući da u Kontnom planu
nije propisan adekvatan subanalitički konto,
mišljenja smo da je ovu poslovnu promenu naj-
bolje prikazati na subsubanalitičkom kontu
444111 – 1 – Troškovi konverzije zbog razlike
između srednjeg i kupovnog kursa dinara.
3. Treba voditi računa da izveštaj o utro-
šku sredstava iz donacije treba da se sasta-
vi i dostavi donatoru u skladu sa Ugovorom o
donaciji koji je sklopljen. U izveštaju treba
da bude vidljiv iznos ukupnog posla, stepen
završenosti radova i izmirene i neizmirene
obaveze prema dobavljačima, iskazano u dina-
rima i evrima. To znači da treba da se prikaže
kada je dobavljač ispostavio fakturu, odnosno
obračunsku situaciju i koliko je to dinarski i
devizno po važećem srednjem kursu NBS, zatim
koliko iznose kursne razlike i pomenuti tro-
škovi konverzije zbog razlike između srednjeg
i kupovnog kursa i sl.
Zaključak
Na osnovu onoga što je izneto uočava se da se
cene smeštaja u domovima nisu menjale od 2013.
godine, kao i da je u Zakonu propisano da bi na-
dležni ministar za školsku godinu trebalo da
utvrđuje cenu usluge smeštaja i ishrane za stu-
dente i učenike. Dakle, prepušteno je ustanova-
ma koje brinu o smeštaju i ishrani studenata i
učenika da precizno planiraju sve tekuće ras-
hode i izdatke za nove nabavke nefinansijske
imovine. Naravno da takvi planovi moraju da
budu verifikovani, kao i da aproprijacije budu
odobrene kao pravo trošenja po svakoj stavci
tekućih prihoda i izdataka. S druge strane u bu-
džetu se predviđaju prihodi i primanja koji bi
trebalo da pokriju tekuće prihode i izdatke. U
svakom slučaju ne može da se troši iznad moguć-
nosti, tj. preko ostvarenih prihoda. PS