Na kraju kalendarske godine, a u skladu sa Zakonom o porezu na dodatu vrednost („Sl. glasnik RS”, br. 84/2004… i 108/2016 – u daljem tekstu: Zakon), obveznici PDV-a imaju određene obaveze koje se moraju sprovesti prilikom podnošenja PPPDV za poslednji poreski period 2017. godine, kao i neke obaveze koje su vezane za propisane rokove, a moraju ili mogu da se realizuju u januaru 2018. godine. U nastavku je navedeno o čemu se zapravo radi, sa svim potrebnim objašnjenjima.
- Obaveza ispravke srazmernog poreskog odbitka
Prema odredbi člana 30. stav 6. Zakona, u poslednjem poreskom periodu, odnosno u poslednjem poreskom periodu kalendarske godine obveznik PDV-a vrši ispravku srazmernog poreskog odbitka primenom procenta srazmernog poreskog odbitka na iznos prethodnog poreza iz svih poreskih perioda u kalendarskoj godini (kada je utvrđivao i pravo na srazmerni odbitak). Poslednji poreski period podrazumeva poreski period u kome je obveznik prestao da posluje ili u kome je prestao da bude PDV obveznik zbog izlaska iz sistema PDV-a, a kada je u pitanju poslednji poreski period kalendarske godine, to je za mesečne obveznike decembar mesec, a za tromesečne – poslednji kvartal 2017. godine.
U skladu sa ovom odredbom, obveznici PDV-a koji su tokom godine primenjivali srazmerni poreski odbitak (u jednom ili u više poreskih perioda), dužni su da pri utvrđivanju poreske obaveze za poslednji poreski period kalendarske godine izvrše ispravku srazmernog poreskog odbitka.
Način utvrđivanja ispravke srazmernog poreskog odbitka propisan je čl. 4. i 5. Pravilnika o načinu utvrđivanja i ispravke srazmernog poreskog odbitka („Sl. glasnik RS”, br. 122/2012 – u daljem tekstu: Pravilnik), odnosno ispravka se vrši primenom procenta srazmernog poreskog odbitka – na ukupan iznos prethodnog PDV-a u svim poreskim periodima kalendarske godine, koji se prvo umanjuje za iznos PDV-a:
– koji obveznik nema pravo da odbije kao prethodni porez, u smislu člana 29. stav 1. Zakona, i
– za iznos koji je utvrđen u skladu sa članom 30. stav 1. Zakona, i to u tim poreskim periodima.
Pošto je u pitanju kraj 2017. godine, u poslednjem poreskom periodu (mesečnom ili tromesečnom) obveznik PDV-a treba da postupi na sledeći način:
Prvo: Dužan je da utvrdi prethodni porez koji može da odbije u poslednjem poreskom periodu, odnosno u poslednjem poreskom periodu kalendarske godine (mesečni ili tromesečni poreski period), što znači da mora da utvrdi iznos srazmernog poreskog odbitka ukoliko je u tom poreskom periodu imao promet koji zahteva utvrđivanje i srazmernog poreskog odbitka.
Ukoliko je imao takav promet, procenat srazmernog odbitka koji primenjuje za ispravku srazmernog poreskog odbitka jednak je procentu dobijenom u poslednjem poreskom periodu (jer se i on utvrđuje na osnovu kumulativnih podataka od 1. 1. do isteka poslednjeg poreskog perioda, odnosno poslednjeg poreskog perioda kalendarske godine, konkretno do 31. 12. 2017. godine).
S tim u vezi, utvrđivanje srazmernog odbitka prethodnog poreza obveznik PDV-a sprovodi u skladu sa odredbama člana 30. st. od 2. do 6. Zakona i u skladu sa Pravilnikom o srazmernom odbitku. Srazmerni deo prethodnog poreza treba da odgovara učešću prometa dobara i usluga sa pravom na odbitak prethodnog poreza u koji nije uključen PDV, u ukupnom prometu u koji nije uključen PDV.
Članom 30. stav 3. Zakona propisano je da se srazmerni poreski odbitak utvrđuje primenom procenta srazmernog poreskog odbitka na iznos prethodnog poreza u poreskom periodu, umanjenog za:
1) iznose koji su opredeljeni prema ekonomskoj pripadnosti na deo koji ima pravo da odbije i na deo koji nema pravo da odbije, kao i za
2) iznos prethodnog poreza za koji obveznik nema pravo na odbitak u smislu člana 29. stav 1. Zakona (po osnovu: nabavke, proizvodnje i uvoza putničkih automobila, motocikala, motocikala sa bočnim sedištem, tricikala, četvorocikala, jahti, čamaca i vazduhoplova, objekata za smeštaj tih dobara, rezervnih delova, goriva i potrošnog materijala za njihove potrebe, iznajmljivanja, održavanja, popravki i drugih usluga koje su povezane sa korišćenjem ovih prevoznih sredstava, kao i dobara i usluga koje su povezane sa korišćenjem objekata za smeštaj tih dobara; izdataka za reprezentaciju; izdataka za ishranu i prevoz zaposlenih, odnosno drugih radno angažovanih lica za dolazak na posao, odnosno odlazak s posla).
Pravilnikom, članom 2, propisano je da se srazmerni poreski odbitak utvrđuje primenom procenta srazmernog poreskog odbitka na iznos PDV-a koji čini zbir iznosa PDV-a obračunatog od strane prethodnog učesnika u prometu i iznosa PDV-a plaćenog pri uvozu (ukupan prethodni porez) u poreskom periodu, umanjen za iznos prethodnog poreza iz člana 30. stav 1. Zakona, tj. umanjen za PDV razgraničen po ekonomskoj pripadnosti, kao i za iznos prethodnog poreza za koji obveznik nema pravo na odbitak, u smislu člana 29. stav 1. Zakona, u tom poreskom periodu.
Procenat srazmernog odbitka obveznik PDV-a utvrđuje stavljanjem u odnos:
– iznosa naknade za promet dobara i usluga sa pravom na odbitak prethodnog poreza, izvršen na teritoriji Republike Srbije i u inostranstvu (promet sa pravom na odbitak prethodnog poreza) i
– iznosa naknade za ukupan promet dobara i usluga, sa i bez prava na odbitak prethodnog poreza, izvršen na teritoriji Republike Srbije i u inostranstvu (ukupan promet),
od 1. januara tekuće godine do isteka poreskog perioda za koji se podnosi poreska prijava (član 2. stav 2. Pravilnika), pri čemu naknade ne sadrže PDV.
Formula za utvrđivanje procenta srazmernog poreskog odbitka data je u Pravilniku (član 2):
| Procenat srazmernog poreskog odbitka | = | Iznos naknade za promet sa pravom na odbitak prethodnog poreza, izvršen od 1. januara tekuće godine do isteka poreskog perioda za koji se podnosi poreska prijava | x | 100 |
| Iznos naknade za ukupan promet izvršen od 1. januara tekuće godine do isteka poreskog perioda za koji se podnosi poreska prijava |
Napomena:
U ukupan promet za izračunavanje procenta srazmernog odbitka NE uračunava se:
– promet opreme i objekata za vršenje delatnosti, u skladu sa članom 30. stav 5. Zakona, i
– promet dobara i usluga iz člana 6. Zakona, u skladu sa članom 2. stav 5. Pravilnika (promet dobara i usluga koji se ne smatra predmetom oporezivanja PDV-om, u smislu Zakona).
Kada je u pitanju obveznik koji je u toku godine otpočeo PDV aktivnost (postao obveznik PDV-a), procenat srazmernog poreskog odbitka utvrđuje uzimajući u obzir iznos naknade za promet sa pravom na odbitak prethodnog poreza i iznos naknade za ukupan promet od dana početka obavljanja PDV aktivnosti u tekućoj godini do isteka poreskog perioda za koji se podnosi poreska prijava (član 2. stav 6. Pravilnika).
Ako je u pitanju obveznik PDV-a koji primenjuje sistem naplate propisan članom 36a Zakona, on utvrđuje iznos prometa iz stava 2. ovog člana (iznos naknade za promet sa pravom na odbitak prethodnog poreza i iznos ukupnog prometa od 1. januara tekuće godine do isteka poreskog perioda za koji se podnosi poreska prijava), nezavisno od toga kada za taj promet nastaje obaveza po osnovu PDV-a.
Po dobijanju procenta srazmernog odbitka obveznik utvrđuje iznos srazmernog poreskog odbitka, koji se, shodno članu 3. Pravilnika, utvrđuje primenom procenta srazmernog odbitka na iznos PDV-a koji je u poslednjem poreskom periodu utvrđen na način iz člana 2. stav 1. ovog pravilnika, odnosno
procenat srazmernog poreskog odbitka primenjuje se na iznos ukupnog prethodnog PDV-a, umanjenog za prethodni PDV razvrstan prema ekonomskoj pripadnosti, u skladu sa stavom 1. člana 30. Zakona, i za iznos prethodnog poreza koji obveznik nema pravo da koristi jer se radi o nabavkama iz člana 29. Zakona.
Dakle, iznos srazmernog poreskog odbitka obveznik može da utvrdi i po formuli:
| IZNOS srazmernog poreskog odbitka | = | [Iznos ukupnog prethodnog poreza (iznos preth. poreza iz člana 30. stav 1. ZPDV-a + iznos preth. poreza iz člana 29. stav 1. ZPDV-a)] | x | Procenat srazmernog odbitka |
Drugo: Po utvrđivanju iznosa ispravke srazmernog poreskog odbitka može se dogoditi da taj iznos bude veći ili manji od zbira iznosa srazmernog poreskog odbitka utvrđenog po poreskim periodima tokom kalendarske godine (u kojima je obveznik utvrđivao srazmerni odbitak), pa ako je:
1) v e ć i – iznos prethodnog poreza u poslednjem poreskom periodu uvećava se za iznos te razlike;
2) m a nj i – iznos prethodnog poreza u poslednjem poreskom periodu umanjuje se za iznos te razlike.
Prethodni porez, utvrđen na ovaj način, iskazuje se na rednom broju 8, u polju 108 Obrasca PPPDV, za poslednji poreski period 2017. godine, tako što se iznos prethodnog poreza na polju 108:
– POVEĆAVA – ako je dobijena ispravka veća od zbira iznosa srazmernog odbitka utvrđenog tokom godine, ili
– SMANJUJE – kada je dobijena ispravka manja od navedenog zbira.
Prethodno navedeno će u nastavku biti prikazano na primeru ispravke srazmernog poreskog odbitka za mesečnog obveznika:
Za decembar 2017. g. (kao poslednji poreski period) mesečni obveznik PDV-a utvrdio je procenat srazmernog odbitka od 86,32% na osnovu sledećih podataka:
| Br. | OPIS | Iznos |
| 1. | Ukupna naknada ostvarena za promet od 1. 1. do 31. 12. 2017. godine (bez prometa opreme i objekata i bez PDV-a) iznosi: | 23.927.500 |
|
1a |
Ukupna naknada je ostvarena za:
|
20.655.000
3.272.500 |
| 2. | Procenat srazmernog odbitka (20.655.000 : 3.272.500) x 100 | 86,32% |
| 3. | Ukupna PDV obaveza koja je utvrđena za decembar 2017. g. | 476.531 |
| 3a | Utvrđeni prethodni PDV koji može da odbije, uključujući i deo koji se odnosi na utvrđeni srazmerni odbitak za decembar, iznosi: | 256.594 |
| 4. | Ukupan prethodni PDV od 1. 1. do 31. 12. 2017. g. iznosi: | 1.832.812 |
| 4a | Kroz poresku evidenciju za 2017. g. PDV iz tač. 4. podeljen je prema ekonomskoj pripadnosti, u skladu sa članom 30. stav 1. Zakona, a za deo prethodnog PDV-a obveznik nije mogao da izvrši podelu prema ekonomskoj pripadnosti, pa na kraju poslednjeg poreskog perioda 2017. g. sledi da je evidentirao:
ü PDV koji je mogao da odbije u celosti – od ü PDV koji nije mogao da odbije uopšte – od ü PDV za nabavku ukrasnih predmeta (po čl. 29. st. 1. ZPDV-a) – od – Deo PDV-a koji nije mogao ekonomski da opredeli – od |
1.099.687 439.875 109.969 183.281 |
| 5. | Ukupan zbir srazmernog poreskog odbitka za 2017. g. (od 1. 1. do 31. 12. 2017) iznosi: |
172.100 |
| ISPRAVKA SRAZMERNOG ODBITKA | ||
| 6. | Od ukupnog PDV-a za 2017. g. od
oduzima se (za celu 2017. g.): ü PDV koji je mogao da odbije u celosti – od ü PDV koji nije mogao da odbije uopšte – od ü PDV za nabavku ukrasnih predmeta (po čl. 29. st. 1. ZPDV-a) – od – a ostaje PDV koji nije mogao ekonomski da opredeli – od na koji primenjuje procenat srazmernog odbitka utvrđen za 2017. g. – od |
1.832.812 1.099.687 439.875 109.969 183.281 86,32% |
| 7. | Ispravka srazmernog poreskog odbitka iznosi (183.281 x 86,32%) | 158.208 |
| 7a | Iznos ispravke srazmernog poreskog odbitka od:
MANJI je od zbira iznosa srazmernog poreskog odbitka utvrđenog u toku kalendarske 2017. godine (tač. 5), tj. od: Ø pa obveznik utvrđenu poresku obavezu za decembar 2017. godine (red. br. 3) od: NE može da umanji samo za utvrđeni odbitak za 12. mesec 2017. godine (red. br. 3a) od Ø već pravo na umanjenje SMANJUJE i za razliku od (172.100 – 158.208) |
158.208
172.100 476.531
256.594
13.892 |
| 8. | Ukupno pravo na odbitak nakon ove ispravke iznosi (256.594 – 13.892) | 242.702 |
| 9. | Poreska obaveza za decembar 2017. iznosi (476.531 – 242.702) | 233.829 |
| 10. | U PPPDV za decembar mesec iskazuje:
– u polju 105 – u polju 109 – u polju 110 – razliku za uplatu PDV-a od |
476.531 242.702 233.829 |
- Obaveza dostavljanja obaveštenja poreskom organu o licima koja nisu u sistemu PDV-a, a koja su obvezniku izvršila promet sekundarnih sirovina i usluga koje su sa njima povezane, kao i o poljoprivrednicima za promet poljoprivrednih i šumskih proizvoda i poljoprivrednih usluga
Prema odredbama člana 51a Zakona, obveznik PDV-a je dužan da, uz poresku prijavu za poslednji poreski period kalendarske godine, odnosno poslednji poreski period, nadležnom poreskom organu dostavi obaveštenje o:
1) licu koje nije evidentirano za obavezu plaćanja PDV-a u skladu sa ovim zakonom, a koje mu je od 1. januara do isteka poslednjeg poreskog perioda kalendarske godine, odnosno poslednjeg poreskog perioda u Republici izvršilo promet sekundarnih sirovina i usluga koje su neposredno povezane sa tim dobrima, kao i o iznosu tog prometa;
2) poljoprivredniku koji nije evidentiran za obavezu plaćanja PDV-a u skladu sa ovim zakonom, a koji mu je od 1. januara do isteka poslednjeg poreskog perioda kalendarske godine, odnosno poslednjeg poreskog perioda izvršio promet poljoprivrednih i šumskih proizvoda i poljoprivrednih usluga, kao i o iznosu tog prometa.
To znači da obveznici PDV-a koji su tokom 2017. godine nabavili sekundarne sirovine i koristili usluge koje su neposredno povezane sa tim dobrima od lica koja nisu PDV obveznici ili su izvršili nabavku poljoprivrednih i šumskih proizvoda i poljoprivrednih usluga od poljoprivrednika koji nisu u sistemu PDV-a, imaju obavezu da, uz poresku prijavu za poslednji poreski period 2017. godine, dostave i navedena obaveštenja sa potrebnim podacima, odnosno ovo obaveštenje treba da sadrži najmanje sledeće podatke:
– naziv, odnosno ime i prezime lica odnosno poljoprivrednika,
– adresu i PIB lica odnosno poljoprivrednika i
– iznos izvršenog prometa, bez pripadajućih obaveza.
Kada je u pitanju nabavka sekundarnih sirovina i usluga koje su neposredno povezane sa tim dobrima od lica koja nisu PDV obveznici, može se raditi o nabavci od pravnih lica, preduzetnika ili pak fizičkih lica (koja nisu u sistemu PDV-a). Pod nabavkom od poljoprivrednika podrazumeva se nabavka od lica koja su definisana članom 34. Zakona.
Pod opisom podatka o visini izvršenog prometa, bez pripadajućih obaveza, podrazumeva se ukupan promet (nabavka tokom 2017. godine), bez plaćenih poreskih obaveza (PDV nadoknade poljoprivrednicima ili poreskih obaveza plaćenih fizičkom licu prilikom otkupa sekundarnih sirovina).
– Način dostavljanja navedenih obaveštenja:
Mada je dostavljanje PPPDV već ustaljeno elektronskim putem, u okviru korisničke aplikacije na portalu Poreske uprave, preko koje se dostavlja PPPDV, još uvek nije data mogućnost za unos podataka iz obaveštenja ili pak mogućnost da se isto „prikači” uz prijavu. Zato se ova obaveštenja dostavljaju u papirnom obliku nadležnoj filijali Poreske uprave u mestu u kom obveznik PDV-a ima sedište. Ukoliko se slučajno dogodi da se do 15. januara 2017. godine u okviru korisničke aplikacije na portalu Poreske uprave omogući dostavljanje obaveštenja elektronskim putem, to će korisnici sami i uočiti.
- Obaveštavanje o promeni poreskog perioda
Odredbama člana 48. Zakona propisano je da je poreski period za koji se obračunava PDV, predaje poreska prijava i plaća PDV:
– kalendarski mesec za obveznika koji je u prethodnih 12 meseci ostvario ukupan promet veći od 50.000.000 dinara, kao i za obveznika iz člana 36a Zakona (obveznik koji PDV plaća po naplaćenoj realizaciji), dok je, u slučaju kada ovaj obveznik u prethodnih 12 meseci ostvari ukupan promet manji od 50.000.000 dinara, poreski period za njega kalendarsko tromesečje, ali počev od meseca po isteku kalendarskog tromesečja;
– kalendarsko tromesečje za obveznika koji je u prethodnih 12 meseci ostvario ukupan promet manji od 50.000.000 dinara, osim za obveznika iz člana 36a ovog zakona, a ukoliko ovaj obveznik tokom kalendarskog tromesečja ostvari ukupan promet veći od 50.000.000 dinara u prethodnih 12 meseci, poreski period je kalendarski mesec počev od meseca po isteku kalendarskog tromesečja.
Ovde je važno napomenuti i sledeća dva momenta:
1) Mogućnost promene tromesečnog poreskog perioda u mesečni
Prema odredbi člana 48. stav 5. Zakona, obveznik PDV-a koji ima tromesečni poreski period, ima mogućnost da zahteva promenu poreskog perioda u mesečni iako ne ispunjava uslov po visini prometa. S tim u vezi, nadležnom poreskom organu treba da podnese zahtev za promenu poreskog perioda u kalendarski mesec najkasnije do 15. januara tekuće kalendarske godine, što znači da treba da ga podnese do 15. januara 2018. godine. Na osnovu odobrenja nadležnog poreskog organa ovaj obveznik je dužan da bude mesečni poreski obveznik najmanje 12 meseci. Dakle, ukoliko obveznik dobije odobrenje da u 2018. godini bude mesečni poreski obveznik, a pritom tokom te godine ne pređe ukupan promet veći od 50.000.000 dinara (u prethodnih 12 meseci), pri čemu želi da i u narednoj 2019. godini ima mesečni poreski period, imaće obavezu da do 15. januara 2019. g. podnese nov zahtev.
2) Zahtev za zadržavanje mesečnog poreskog perioda obveznika kome 2017. godine ističu dve godine od otpočinjanja PDV aktivnosti
Obveznici koji su prvi put započeli PDV aktivnost tokom 2016. godine, do isteka 2017. godine imaju mesečni poreski period u skladu sa članom 48. stav 7. Zakona. Ukoliko žele da zadrže mesečni poreski period i nakon isteka 2017. godine, ovi obveznici treba da podnesu zahtev nadležnom poreskom organu do 15. januara 2018. godine.
Mogućnost brisanja iz sistema PDV-a
Prema odredbama člana 33. Zakona, tzv. mali obveznici imaju mogućnost da se dobrovoljno prijave u sistem PDV-a bilo kada u toku godine, s tim što moraju da ostanu u sistemu PDV-a najmanje dve godine. Naime, malim obveznikom se smatra lice koje vrši promet dobara i usluga na teritoriji Republike i/ili u inostranstvu, a čiji ukupan promet dobara i usluga u prethodnih 12 meseci nije veći od 8.000.000 dinara, odnosno koje pri otpočinjanju obavljanja delatnosti procenjuje da u narednih 12 meseci neće ostvariti ukupan promet veći od 8.000.000 dinara. Pošto ovi obveznici mogu bilo kada u toku godine da podnesu evidencionu prijavu (Obrazac EPPDV) u kojoj navode datum otpočinjanja PDV aktivnosti, od tog datuma stiču sva prava i obaveze kao i ostali obveznici PDV-a. Ako se radi o obveznicima koji su se evidentirali u sistemu PDV-a od 1. 1. 2016. godine, istekom 2017. godine imaju mogućnost da se brišu iz PDV sistema, pod uslovom da u međuvremenu, u prethodnih 12 meseci nisu ostvarili ukupan promet veći od 8.000.000 dinara.
Brisanje se realizuje podnošenjem zahteva nadležnom poreskom organu na propisanom Obrascu ZPPDV – koji obavezno sadrži podatak o datumu prestanka obavljanja PDV aktivnosti, npr. 1. 1. 2018. godine. Zahtev za brisanje obveznik podnosi u kalendarskom mesecu u kojem je prestao da obavlja PDV aktivnost. Na dan podnošenja zahteva za brisanje obveznik podnosi i poresku prijavu PPPDV, shodno članu 50. stav 5. Zakona. Obveznik koji je podneo zahtev za brisanje iz evidencije za PDV, dužan je da na dan prestanka PDV aktivnosti:
1) izvrši popis dobara, uključujući opremu, objekte za vršenje delatnosti i ulaganja u objekte, kao i datih avansa po osnovu kojih je imao pravo na odbitak prethodnog poreza u skladu sa ovim zakonom, a zatim da o tome sačini popisnu listu;
2) izvrši ispravku odbitka prethodnog poreza za opremu, objekte i ulaganja u objekte, u skladu sa ovim zakonom;
3) utvrdi iznos prethodnog poreza za dobra, osim dobara iz tačke 2) ovog stava, i
4) utvrdi iznos prethodnog poreza za date avanse.
Iznos ispravljenog odbitka prethodnog poreza i iznos prethodnog poreza iz stava 1. tač. 2) i 3) ovog člana obveznik iskazuje kao dugovani PDV u PPPDV koju podnosi na dan podnošenja zahteva za brisanje, a uz nju dostavlja i popisne liste čiji je sadržaj propisan članom 9. Pravilnika o obliku i sadržini prijave za evidentiranje obveznika PDV-a, postupku evidentiranja i brisanja iz evidencije i o obliku i sadržini poreske prijave PDV-a („Sl. glasnik RS”, br. 123/2012, 115/2013, 66/2014, 86/2015 i 11/2016).
- Nastupanje zastarelosti prava na prethodni PDV
Stečeno pravo na odbitak prethodnog poreza obveznik PDV-a može da ostvari u roku od pet godina od isteka godine u kojoj je stekao ovo pravo, shodno članu 28. stav 6. Zakona.
Od 1. januara 2018. godine obveznici PDV-a gube pravo na prethodni porez za nabavke dobara i usluga za koje imaju pravo na odbitak prethodnog poreza, a koje su izvršene zaključno sa 31. 12. 2012. godine, ako do kraja 2017. godine ne obezbede uslove za korišćenje tog prava (npr. nemaju validnu dokumentaciju) ili ako iz bilo kojih razloga nisu iskoristili svoje pravo, a imaju ispunjene uslove.
To praktično znači da obveznici PDV-a koji su ostvarili poreski kredit, a nisu ga iskoristili, to treba da realizuju podnošenjem zahteva do 31. 12. 2017. godine.