Samodoprinosi kao vrsta izvornih prihoda jedinica lokalne samouprave – zakonski osnov i računovodstvena evidencija

194 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
mr Jovan Čanak
Samodoprinosi kao vrsta
izvornih prihoda jedinica
lokalne samouprave – zakonski
osnov i računovodstvena
evidencija
U članku će biti reči o zakonskom osnovu uvođenja samodoprinosa, kao i
na koju populaciju građana odluka o uvođenju samodoprinosa može da se
primenjuje, zatim o spornim pitanjima u vezi sa uvođenjem samodoprinosa i
računovodstvenom evidentiranju uplate samodoprinosa na određene račune
u skladu sa planom računa za uplatu javnih prihoda. Osim toga, biće prikazana
računovodstvena evidencija obustave samodoprinosa iz plata zaposlenih u
javnom i privatnom sektoru.
Uvod
Samodoprinos u pojmovnom smislu predsta-
vlja oblik javnih prihoda koji služi za ostvare-
nje ranije utvrđenog cilja. Uvode ga sami građani
i to putem referenduma, kao oblik ličnog i
tajnog izjašnjavanja građana. U tom smislu samo-
doprinos se razlikuje od fiskalnih oblika pri-
hoda, koji uvode jedinice lokalne samouprave.
Kada je uveden, samodoprinos ima snagu obave-
znosti za sve građane naselja, mesne zajednice,
opštine ili grada, u skladu sa kriterijumima
sadržanim u odluci o uvođenju samodoprinosa.
Samodoprinos u načelu može da bude u na-
turi ili u novcu, što zavisi od sredine u koju
se uvodi. On predstavlja strogo namenski pri-
hod. Kod nas se koristi u mesnim zajednicama
– indirektnim korisnicima opština odnosno
gradova, i to pretežno za izgradnju objekata
obrazovne, zdravstvene i kulturne delatnosti,
kao i za izgradnju infrastrukture naselja kao
što su vodovod, kanalizacija, ulice, ulična
osvetljenja i tome slično. Samodoprinos omo-
gućava realizaciju inicijative građana u reša-
vanju zajedničkih potreba, a naročito je značajan
za rešavanje zajedničkih potreba građana u pri-
vredno nerazvijenim područjima.
Tema uvođenja samodoprinosa, kao jednog
oblika izvornih prihoda, odabrana je zato što
je bilo prilike da se na internet stranicama
vidi da mnoge jedinice lokalne samouprave u
Republici Srbiji imaju uvedene samodoprinose
po raznim osnovama u cilju rešavanja potreba
od zajedničkog interesa za sve građane jednog
lokaliteta, bilo mesne zajednice, kao najnižeg
oblika mesne samouprave, bilo pak jedinice lo-
kalne samouprave (opštine, zajednice opština
u sastavu jednog grada). Isto tako moglo se vide-
ti da neke odluke o uvođenju samodoprinosa nisu
sprovedene na zakonit način, pa su građani even-
tualno u takvim slučajevima mogli da pokrenu
postupak o ukidanju odluke o uvedenom samodo-
prinosu, naročito kada je bilo očigledno da bi
sprovođenje takve odluke bilo u interesu užih
interesnih grupa. U tom smislu biće prikazane
i neke odluke referenduma o uvođenju samodo-
prinosa koje je Vrhovni sud Srbije osporio. U
celini gledano, smatramo da ova problematika
koja se odnosi na uvođenje samodoprinosa zavre-
đuje pažnju zato što je složena i osetljiva, kao
i svaka odluka vezana za izjašnjavanje građana o
rešavanju zajedničkih pitanja, imajući u vidu i
njihove materijalne mogućnosti da podrže ta-
kve akcije.
DECEMBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 195
BUDŽETSKI KORISNICI
Zakonski osnov uvođenja
samodoprinosa
Samodoprinos kao oblik javnih prihoda i
zakonski osnov njegovog uvođenja regulisalo je
više zakonskih propisa u Republici Srbiji:
XXZakon o budžetskom sistemu („Sl. glasnik RS”,
br. 54/2009 … 72/2019);
XXZakon o lokalnoj samoupravi („Sl. glasnik
RS”, br. 129/2007 … 47/2018);
XXZakon o finansiranju lokalne samouprave
(„Sl. glasnik RS”, br. 62/2006 … 95/2018);
XXZakon o referendumu i narodnoj inicijativi
(„Sl. glasnik RS”, br. 48/94 i 11/98);
XXZakon o komunalnim delatnostima („Sl. gla-
snik RS”, br. 88/2011 … 95/2018);
XXPravilnik o uslovima i načinu vođenja računa
za uplatu javnih prihoda i raspored sredstava
sa tih računa („Sl. glasnik RS”, br. 16/2016 …
68/2019);
XXPravilnik o standardnom klasifikacionom
okviru i Kontnom planu za budžetski sistem („Sl.
glasnik RS”, br. 16/2016 … 68/2019 – dalje: Kontni
plan za budžetski sistem);
XXPravilnik o Kontnom okviru i sadržini ra-
čuna u Kontnom okviru za privredna društva,
zadruge i preduzetnike („Sl. glasnik RS”, br.
95/2014 – dalje: Kontni okvir za preduzeća);
XXStatut jedinica lokalne samouprave u kontek-
stu odredbi o uvođenju samodoprinosa;
XXodluke o budžetu za budžetsku godinu jedinica
lokalne samouprave i izveštaji o izvršenju bu-
džeta jedinice lokalne samouprave, sa aspekta
planiranja i realizacije samodoprinosa u jav-
nim prihodima kao izvora finansiranja tekućih
rashoda i izdataka.
U nastavku će biti komentarisane najvažnije
odredbe navedenih zakonskih propisa i podza-
konskih akata koji regulišu pravni osnov uvođe-
nja samodoprinosa, kao i izražavanje slobodne
volje građana o pitanjima o kojima se odlučuje
na referendumu ličnim i tajnim izjašnjavanjem.
Zakon o budžetskom sistemu
Članom 14. Zakona o budžetskom sistemu samo-
doprinos je definisan kao vrsta javnih prihoda.
Pošto su ovim zakonom utvrđena tri nivoa fi-
nansiranja nadležnosti (Republika, autonomne
pokrajine i jedinice lokalne samouprave), shod-
no članu 25. Zakona propisano je da za finansi-
ranje nadležnosti jedinica lokalne samouprave
budžetu jedinica lokalne samouprave pripadaju
javni prihodi i primanja, u koje je svrstan i
samodoprinos. To istovremeno znači da samo-
doprinos, kao vrsta javnih prihoda, po svojoj
pripadnosti ne može biti javni prihod budžeta
Republike ili budžeta autonomne pokrajine.
Zakon o lokalnoj samoupravi
Prema ovom zakonu, shodno članu 18, opšti-
na je osnovna teritorijalna jedinica u kojoj se
ostvaruje lokalna samouprava, koja je sposobna
da preko svojih organa samostalno vrši sva
prava i dužnosti iz svoje nadležnosti, pri čemu
ima najmanje 10.000 stanovnika. Opština svojim
statutom i drugim opštim aktom (član 19. Zako-
na) bliže uređuje način, uslove i oblike vrše-
nja prava i dužnosti iz svoje nadležnosti.
U članu 20. ovog zakona uređena je nadležnost
opštine. Pored mnogo nabrojanih, u pomenute
nadležnosti spadaju i: donošenje budžeta i zavr-
šnog računa; utvrđivanje stopa izvornih priho-
da opštine, kao i način i merila za određivanje
visine lokalnih taksi i naknada. Kada se uzmu u
obzir akti odluka o budžetu opštine, kao i odlu-
ke o završnom računu budžeta opštine, vidi se
da u okviru javnih prihoda oni sadrže i samo-
doprinose, kao oblik javnih prihoda.
Važno je pomenuti i član 32. Zakona, koji
propisuje delokrug rada skupštine opštine. U
nadležnosti te skupštine je da, pored ostalog:
donosi statut opštine i poslovnik skupšti-
ne; donosi budžet i završni račun opštine; ras-
pisuje opštinski referendum i referendum na
delu teritorije opštine i izjašnjava se o pre-
dlozima sadržanim u građanskoj inicijativi i
utvrđuje predlog odluke o samodoprinosu.
Neposredno učešće građana u ostvarivanju
lokalne samouprave uređeno je članom 67. Zako-
na, kojim je propisano da su oblici neposrednog
učešća i građana u ostvarivanju lokalne samou-
prave: građanska inicijativa i referendum, koji
se uređuju zakonom i statutom.
Građani putem građanske inicijative (član
68) predlažu skupštini jedinice lokalne sa-
mouprave donošenje akata kojima će se urediti
određeno pitanje iz nadležnosti jedinice lo-
kalne samouprave, promenu statuta ili drugih
akata i raspisivanje referenduma u skladu sa
zakonom i statutom. Statutom jedinice lokal-
ne samouprave utvrđuje se broj potpisa građana
potreban za punovažno pokretanje građanske
196 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
inicijative, koji ne može da bude manji od 5%
birača.
Skupština jedinice lokalne samouprave
(član 70) na sopstvenu inicijativu može da
raspiše referendum o pitanjima iz svoje na-
dležnosti. Referendum o pitanju iz svoje nadle-
žnosti skupština jedinice lokalne samouprave
dužna je da raspiše na predlog koji podnese
najmanje 10% birača od ukupnog biračkog tela u
jedinici lokalne samouprave, na način utvrđen
zakonom i statutom. Odluka putem referenduma
je doneta ako se za nju izjasnila većina građana
koja je glasala, pod uslovom da je glasalo više
od polovine ukupnog broja građana. Odluka do-
neta na referendumu je obavezna, a skupština
jedinice lokalne samouprave ne može da je sta-
vi van snage izmenama i dopunama, niti može
da menja njenu suštinu u narednom periodu od
godinu dana od dana donošenja odluke.
Četvrti odeljak ovog zakona odnosi se na me-
snu samoupravu (čl. 72–77). Radi zadovoljavanja
potreba i interesa lokalnog stanovništva u se-
lima se osnivaju mesne zajednice i drugi obli-
ci mesne samouprave, a mogu da se obrazuju i u
gradskim naseljima (kvart, četvrt, rejon i sl.).
Aktima mesne zajednice, odnosno drugog oblika
mesne samouprave, u skladu sa statutom opšti-
ne odnosno grada i aktom o osnivanju, utvrđuju
se poslovi koje vrši, organi i postupak izbora,
organizacija i rad organa, način odlučivanja i
druga pitanja od značaja za rad mesne zajednice,
odnosno drugog oblika mesne samouprave.
Sredstva za rad mesne zajednice, odnosno dru-
gog oblika mesne samouprave obezbeđuju se iz:
„sredstava utvrđenih odlukom o budžetu opšti-
ne odnosno grada, uključujući i samodoprinos;
„donacija;
„prihoda koje mesna zajednica, odnosno drugi
oblik mesne samouprave ostvari svojom aktiv-
nošću.
Mesna zajednica, odnosno drugi oblik mesne
samouprave u skladu sa uputstvom nadležnog
organa opštine odnosno grada donosi predlog
finansijskog plana, koji postaje sastavni deo
odluke o budžetu opštine odnosno grada.
Zakon o finansiranju lokalne samouprave
U skladu sa odredbama ovog zakona, samo-
doprinos je jedan od oblika izvornih javnih
prihoda jedinice lokalne samouprave. Prema
odredbi člana 2. Zakona, izvorni prihodi su
oni prihodi čiju stopu, odnosno način i meri-
la za utvrđivanje visine iznosa utvrđuje jedi-
nica lokalne samouprave, pri čemu Zakonom
može da se ograniči visina poreske stope, od-
nosno utvrdi najviši i najniži iznos naknade,
odnosno takse. Takođe se daje definicija i za
ustupljene prihode, dakle one prihode čija se
osnovica i stopa, odnosno način i merila za
utvrđivanje visine iznosa utvrđuju Zakonom, a
prihod ostvaren na teritoriji jedinice lokal-
ne samouprave ustupa se u celosti ili delimično
toj jedinici lokalne samouprave. U skladu
sa članom 35. ovog zakona, jedinici lokalne sa-
mouprave pripadaju sledeći porezi ostvareni
na njenoj teritoriji: a) porez na dohodak gra-
đana, b) porez na nasleđe i poklon i c) porez
na prenos apsolutnih prava. Shodno tački 1.6.
člana 35. Zakona, 74% od poreza na zarade plaća
se prema prebivalištu zaposlenog, tj. prema te-
ritoriji jedinice lokalne samouprave na kojoj
je ostvarena zarada zaposlenog.
Samodoprinos, kao oblik izvornih javnih
prihoda, uređen je odredbama čl. 20–31. Zakona
o finansiranju lokalne samouprave. Rekli bi-
smo da je ovaj zakon najcelovitije uredio samo-
doprinos po svim elementima, tj. od donošenja
odluke o uvođenju samodoprinosa, preko njene
sadržine, do pitanja ko ima pravo da je donese,
gde se objavljuje, u kom obliku doprinos može
da se izrazi, šta je osnovica za uvođenje samo-
doprinosa, na koji vid primanja samodoprinos
ne može da se uvodi, u kojim rokovima se vrše
obračun i naplata samodoprinosa i drugo.
Odluka o uvođenju samodoprinosa
Građani donose ovu odluku referendumom, u
skladu sa propisima kojima je uređen postupak
neposrednog izjašnjavanja građana, ako ovim za-
konom nije drukčije određeno. Odluka i način
neposrednog izjašnjavanja građana uređuju se
statutom jedinice lokalne samouprave.
Sadržina odluke. U odluci moraju biti sadr-
žani podaci koji se odnose na:
1. potrebe, odnosno namene za koje se sredstva
prikupljaju,
2. područje na kome se sredstva prikupljaju,
3. vreme za koje se sredstva prikupljaju,
4. ukupan iznos sredstava koja se prikupljaju,
5. obveznike, način i rokove izvršavanja samo-
doprinosa, kao i lica koja se oslobađaju te oba-
veze,
DECEMBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 197
BUDŽETSKI KORISNICI
6. visinu samodoprinosa (osnovica, proporcio-
nalna stopa i dr.),
7. način vođenja evidencije o sredstvima,
8. iznos i jedinicu mere preračunavanja kada se
samodoprinos izražava u radu, prevozničkim i
drugim uslugama,
9. način ostvarivanja nadzora građana u namen-
skom trošenju sredstava i
10. način vraćanja sredstava koja se ostvare iz-
nad iznosa koji je odlukom određen.
Utvrđivanje predloga odluke
Skupština jedinice lokalne samouprave
utvrđuje predlog odluke na način i u postupku
predviđenom za donošenje statuta jedinice lo-
kalne samouprave.
Inicijativu za donošenje odluke podnose
građani, odnosno odbornici u skladu sa statu-
tom. Uz inicijativu se podnosi i program kojim
se utvrđuju izvori, namena i način obezbeđiva-
nja ukupnih finansijskih sredstava za realiza-
ciju projekta koji je predmet odluke.
Ko donosi odluku o uvođenju samodoprinosa?
Odluku donose građani koji imaju izborno
pravo i prebivalište na području na kome se
sredstva prikupljaju, kao i građani koji nema-
ju izborno pravo i prebivalište na području
na kome se prikupljaju sredstva ako na tom po-
dručju imaju nepokretnu imovinu, a sredstvima
se poboljšavaju uslovi korišćenja pomenute
imovine.
Odluka se smatra donetom kada se za nju iz-
jasni većina od ukupnog broja građana koji ima-
ju izborno pravo i prebivalište na području
na kome se sredstva prikupljaju, kao i građana
koji nemaju izborno pravo i prebivalište na
području na kome se sredstva prikupljaju ukoli-
ko na tom području imaju nepokretnu imovinu, a
sredstvima se poboljšavaju uslovi korišćenja
te imovine.
Obaveza objavljivanja odluke o uvođenju sa-
modoprinosa. Odluka se objavljuje na način na
koji se objavljuju akti jedinice lokalne samou-
prave. Objavljivanje akata jedinica lokalne sa-
mouprave vrši se u službenim glasilima tih
jedinica.
Odluka sa spiskom građana koji su u obavezi
da plaćaju samodoprinos dostavlja se isplatio-
cu čije je sedište van područja na kome se sred-
stva prikupljaju.
Vrsta izražavanja samodoprinosa
Odlukom o uvođenju samodoprinosa može biti
ustanovljeno da se samodoprinos izražava u nov-
cu, robi, radu, prevozničkim i drugim uslugama,
zavisno od potreba i mogućnosti građana. Za gra-
đane koji imaju nepokretnu imovinu na teritoriji
druge jedinice lokalne samouprave gde se uvodi
samodoprinos, a ne tamo gde imaju prebivalište,
samodoprinos se utvrđuje prema vrednosti imo-
vine, odnosno prihoda od te imovine.
Osnovica na koju se obračunava samodoprinos
Osnovica za obračun samodoprinosa utvrđu-
je se odlukom. Ako odlukom nije drukčije odre-
đeno, osnovicu samodoprinosa čine zarade
(plate) zaposlenih, prihodi od poljoprivrede
i šumarstva i prihodi od samostalne delatno-
sti, na koje se plaća porez na dohodak građana u
skladu sa zakonom koji uređuje porez na dohodak
građana, kao i penzije ostvarene u zemlji i ino-
stranstvu, odnosno vrednost imovine na koju se
plaća porez na imovinu u skladu sa zakonom koji
uređuje porez na imovinu.
Primanja na koja se samodoprinos ne može
uvoditi
Samodoprinos ne može da se uvodi na pri-
manja i imovinu koja je zakonom izuzeta od
oporezivanja. Primanja koja su izuzeta od opo-
rezivanja uređena su članom 9. Zakona o porezu
na dohodak građana („Sl. glasnik RS”, br. 24/2001
… i 4/2019), i to:
Ne plaća se porez na dohodak građana na prima-
nja ostvarena po osnovu:
1) propisa o pravima ratnih invalida;
2) primanja, osim naknade zarade (plate), koja se
ostvaruju u skladu sa zakonom kojim se uređuje fi-
nansijska podrška porodici sa decom;
3) naknada za pomoć i negu drugog lica i naknada za
telesno oštećenje;
4) naknada za vreme nezaposlenosti i druge vrste
naknada koje, u okviru programa i mera aktivne
politike zapošljavanja, plaća Nacionalna slu-
žba za zapošljavanje u skladu sa zakonom kojim
se uređuje zapošljavanje i osiguranje za slučaj ne-
zaposlenosti;
5) usluga socijalne zaštite i materijalne podr-
ške u skladu sa zakonom kojim se uređuje socijalna
zaštita;
6) naknada iz zdravstvenog osiguranja, osim nak-
nade zarade (plate);
198 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
7) naknada iz osiguranja imovine, izuzev naknada
iz osiguranja za izmaklu korist, kao i naknada
iz osiguranja lica kojima se nadoknađuje pretr-
pljena šteta, ukoliko ona nije nadoknađena od
štetnika;
8) naknada materijalne i nematerijalne štete,
izuzev naknade za izmaklu korist i naknade zara-
de (plate), odnosno naknade za izgubljenu zaradu
(platu);
9) pomoći u slučaju smrti zaposlenog, penzioni-
sanog bivšeg zaposlenog ili člana porodice zapo-
slenog – do 68.488 dinara;
10) pomoći zbog uništenja ili oštećenja imovi-
ne usled elementarnih nepogoda ili drugih van-
rednih događaja;
11) organizovane socijalne i humanitarne pomoći;
12) stipendija i kredita učenika i studenata – u
mesečnom iznosu do 11.741 dinara;
13) naknade za ishranu – hranarine koju sporti-
stima amaterima isplaćuju amaterski sport-
ski klubovi, u skladu sa zakonom kojim se uređuje
sport – u mesečnom iznosu do 9.784 dinara;
14) naknada i nagrada za rad osuđenih lica i malo-
letnih učinilaca krivičnih dela u kazneno-po-
pravnim ustanovama;
15) naknada i nagrada za rad pacijenata u psihija-
trijskim ustanovama;
16) uplate doprinosa za obavezno socijalno osigu-
ranje koje je privredno društvo dužno da plati
za osnivača, odnosno svog člana u skladu sa zako-
nom kojim se uređuju doprinosi za obavezno soci-
jalno osiguranje;
17) penzija, naknada uz penziju i invalidnina koje
se ostvaruju po osnovu prava iz obaveznog penzij-
skog i invalidskog osiguranja, odnosno vojnog osi-
guranja;
18) otpremnine pri odlasku u penziju – do iznosa
koji je kao najniži utvrđen zakonom kojim se ure-
đuje rad, odnosno radni odnosi;
19) otpremnine, odnosno novčane naknade koje po-
slodavac isplaćuje zaposlenom za čijim je radom
prestala potreba, u skladu sa zakonom kojim se
uređuje rad, odnosno radni odnosi, odnosno za-
poslenom koji radi na poslovima za koje više ne
postoji potreba ili postoji potreba smanjenja
broja izvršilaca u skladu sa zakonom kojim se
uređuje način određivanja maksimalnog broja za-
poslenih u javnom sektoru – do iznosa koji je kao
najniži utvrđen tim zakonima;
20) otpremnina koja se isplaćuje licu kome pre-
staje radni odnos u procesu rešavanja viška za-
poslenih u postupku privatizacije u skladu sa
aktom Vlade kojim se utvrđuje program za reša-
vanje viška zaposlenih u postupku privatizaci-
je – do iznosa utvrđenog tim programom;
21) naknada za rad hranitelja i naknada za izdr-
žavanje korisnika u hraniteljskoj porodici;
22) naknada koje se, u skladu sa propisima kojima
se uređuje Vojska Srbije, isplaćuju vojnicima na
služenju vojnog roka, učenicima i kadetima voj-
noškolske ustanove i licima na drugom stručnom
osposobljavanju za oficire i podoficire;
23) naknade koje se, u skladu sa propisima kojima
se uređuju unutrašnji poslovi, isplaćuju stu-
dentima visokoškolske ustanove osnovane za
ostvarivanje studijskih programa za potrebe
policijskog obrazovanja;
23a) naknade koje, u skladu sa zakonom kojim se
uređuje dualno obrazovanje, kao materijalno i
finansijsko obezbeđenje učenika ostvaruju uče-
nici koji obavljaju učenje kroz rad;
24) premija, subvencija, regresa i drugih sredsta-
va koja se u svrhu podsticanja razvoja poljopri-
vrede, iz budžeta Republike, autonomne pokrajine
i lokalne samouprave plaćaju, odnosno isplaćuju
na poseban namenski račun nosiocu porodičnog
poljoprivrednog gazdinstva koji je upisan u re-
gistar poljoprivrednih gazdinstava, u skladu s
propisima koji uređuju tu oblast;
25) PDV nadoknade, u skladu sa zakonom kojim se
uređuje porez na dodatu vrednost;
26) nagrada učenicima i studentima ostvarenim
za postignute rezultate tokom školovanja i
obrazovanja, kao i osvojenih na takmičenjima u
okviru obrazovnog sistema;
27) naknade troškova volontiranja koju ostva-
ruje volonter, u skladu sa zakonom kojim se ure-
đuje volontiranje;
28) novčane pomoći fizičkim licima koja nisu u
radnom odnosu kod davaoca koji služi za lečenje
u zemlji ili inostranstvu, u visini stvarnih
troškova lečenja, dokumentovano računima za
zdravstvenu ustanovu koja je lečenje izvršila,
kao i dokumentovani troškovi prevoza i sme-
štaja za potrebe lečenja tog lica;
29) naknada za rad članova izbornih komisi-
ja, osim članova Republičke izborne komisije,
biračkih
i glasačkih odbora za sprovođenje nepo-
srednih izbora i drugih oblika neposrednog izja-
šnjavanja građana, kao i naknada za rad na popisu
stanovništva – do 5.253 dinara u okviru istog
izbornog ciklusa, odnosno popisa stanovništva;
DECEMBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 199
BUDŽETSKI KORISNICI
30) novčane pomoći fizičkim licima koja nisu za-
poslena kod davaoca, a koja ne predstavlja ekvi-
valent za neki njihov rad, odnosno protivuslugu
ili protivčinidbu za neku njihovu aktivnost u
odnosu na davaoca – u iznosu od 13.001 dinara godi-
šnje, ostvarene od jednog isplatioca.
Samodoprinos ne može da se uvodi ni na imo-
vinu utvrđenu članom 12. Zakona o porezima na
imovinu („Sl. glasnik RS”, br. 26/2001, „Sl. list
SRJ”, br. 42/2002 – odluka SUS … 99/2018), koji
glasi:
Porez na imovinu ne plaća se na nepokretno-
sti:
1) u javnoj svojini koje koriste direktni i in-
direktni korisnici budžetskih sredstava,
korisnici sredstava organizacija za obavezno
socijalno osiguranje i drugi korisnici javnih
sredstava koji su uključeni u sistem konsolido-
vanog računa trezora, prema propisima kojima se
uređuje budžetski sistem, osim javnih preduzeća;
2) diplomatskih i konzularnih predstavništa-
va stranih država, pod uslovom reciprocite-
ta;
3) u svojini tradicionalnih crkava i verskih
zajednica i drugih crkava i verskih zajednica re-
gistrovanih u skladu sa zakonom kojim se uređuje
pravni položaj crkava i verskih zajednica, koje
su namenjene i isključivo se koriste za obavljanje
bogoslužbene delatnosti;
4) koje su od nadležnog organa proglašene spome-
nicima kulture ili istorijskim spomenicima –
na nepokretnosti u celini, odnosno na posebne
delove, koji služe za ove namene;
5) (brisana)
6) poljoprivredno i šumsko zemljište koje se
ponovo privodi nameni – pet godina, računajući
od početka privođenja nameni;
7) puteve u javnoj svojini (uključujući putno ze-
mljište i putne objekte, osim funkcionalnih
sadržaja za potrebe korisnika puta, u skladu sa
zakonom kojim se uređuju putevi), pruge u javnoj
svojini (uključujući zemljišni pojas ispod pruge
i sa obe strane pruge koji se smatra pružnim po-
jasom u skladu sa zakonom kojim se uređuje žele-
znica), na druga dobra u opštoj upotrebi u javnoj
svojini, prema propisima kojima se uređuje javna
svojina, kao i na izgrađene obale za pristajanje
plovila (kejske zidove i slično), brodske pre-
vodnice, manevarsku površinu i poletno slet-
ne staze na aerodromima (uključujući zemljište
ispod njih;
7a) vodno zemljište i vodne objekte koji su upi-
sani u registar katastra vodnog dobra, odnosno
katastra vodnih objekata, osim na objekte za
uzgoj ribe (ribnjake);
8) zemljište – za površinu pod objektom na koji
se porez plaća, osim na zemljište pod skladi-
šnim i stovarišnim objektom ili objektom iz
člana 2b stav 1. ovog zakona;
9) skloništa ljudi i dobara od ratnih dejstava;
10) objekte obveznika poreza na dohodak građana
na prihode od poljoprivrede i šumarstva, odno-
sno obveznika kome je poljoprivreda pretežna
registrovana delatnost, koji su namenjeni i ko-
riste se isključivo za primarnu poljoprivrednu
proizvodnju, u skladu sa zakonom kojim se uređuje
poljoprivredno zemljište;
11) objekte, odnosno delove objekata koji u skla-
du sa propisima neposredno služe za obavljanje
komunalnih delatnosti;
12) za koje je međunarodnim ugovorom koji je zaklju-
čila Republika Srbija uređeno da se neće plaćati
porez na imovinu;
13) u svojini privatnog partnera, odnosno dru-
štva za posebne namene, u smislu propisa kojima
se uređuje javno-privatno partnerstvo (u daljem
tekstu: privatni partner), i to na zemljište
koje je privatni partner stekao nakon zaključe-
nja ugovora o koncesiji prema kome je procenjena
vrednost koncesije najmanje 50 miliona evra (u
daljem tekstu: naknadno stečeno zemljište) i
na objekte izgrađene na naknadno stečenom ze-
mljištu, ako:
(1) privatni partner je naknadno stečeno ze-
mljište pribavio u cilju ispunjenja obaveza iz
ugovora o koncesiji;
(2) privatni partner je naknadno stečeno
zemljište pribavio uz saglasnost davaoca kon-
cesije;
(3) naknadno stečeno zemljište i na njemu iz-
građeni objekti koriste se isključivo za svrhu
izvršenja obaveza iz ugovora o koncesiji;
(4) privatni partner se, u skladu sa ugovorom
o koncesiji, obavezao da naknadno stečeno ze-
mljište i na njemu izgrađene objekte bez naknade
prenese u svojinu Republike Srbije ili drugog lica
koje je davalac koncesije u skladu sa ugovorom o
koncesiji, kao i da taj prenos izvrši najkasnije
do dana prestanka ugovora o koncesiji po bilo
kom osnovu;
14) za koje je obveznik Crveni krst Srbije, odno-
sno pokrajinska, gradska ili opštinska organi-
200 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
zacija Crvenog krsta osnovana na teritoriji
Republike Srbije, koji je isključivo koriste za
obavljanje delatnosti te organizacije Crvenog
krsta.
Porez na imovinu na teritoriji jedinice lo-
kalne samouprave ne plaća obveznik kad ukupna
osnovica za sve njegove nepokretnosti na toj
teritoriji ne prelazi iznos od 400.000 dinara.
Odredbe stava 1. t. 2) do 11), t. 13) i 14) i stava
2. ovog člana ne primenjuju se na nepokretnosti
koje se trajno daju drugim licima radi ostvari-
vanja prihoda.
Trajnim davanjem drugim licima, u smislu sta-
va 3. ovog člana, smatra se svako ustupanje nepo-
kretnosti drugom licu uz naknadu, koje u toku
12 meseci, neprekidno ili sa prekidima, traje
duže od 183 dana.
Porez na imovinu ne plaća obveznik – imalac
prava na nepokretnosti iz člana 2. ovog zakona,
koju bez naknade ustupi na korišćenje licu pro-
gnanom posle 1. avgusta 1995. godine, ako prognano
lice i članovi njegovog porodičnog domaćinstva
ne ostvaruju prihode, izuzev prihoda od zemlji-
šta koje je predmet oporezivanja.
Porez na imovinu na nepokretnosti obve-
znika koji vodi poslovne knjige, koje od nastanka
poreske obaveze iskazuje u svojim poslovnim knji-
gama kao dobro isključivo namenjeno daljoj proda-
ji, koje se ne koriste, ne plaća se za godinu u kojoj
je poreska obaveza nastala, kao ni za godinu koja
sledi toj godini.
U slučaju iz člana 7. stav 7. ovog zakona obve-
znik nema pravo na poresko oslobođenje iz stava
1. tačka 8) ovog člana.
Penzioneri mogu dobrovoljno da uplaćuju
samodoprinos po osnovu penzija ostvarenih u
zemlji i inostranstvu.
Obračun i naplata samodoprinosa
Samodoprinos se obračunava i naplaćuje na
način i u rokovima određenim odlukom, osim u
slučaju kada se obračun vrši sistemom poreza
po odbitku. Kada je to u pitanju, isplatilac ima
obavezu da prilikom svake isplate odgovaraju-
ćeg prihoda obračuna i uplati samodoprinos na
taj prihod na osnovu pisane izjave.
Ako se obračun i izvršenje naplate samo-
doprinosa odlukom ne urede na drugi način,
obračun i naplatu samodoprinosa iz ličnog pri-
manja, od autorskih prava, patenata i tehničkih
unapređenja i drugih ličnih primanja, odnosno
prihoda na koje se plaća porez u procentu od
svakog ostvarenog bruto prihoda, dužni su da
vrše isplatioci tih ličnih primanja odnosno
prihoda, istovremeno sa uplatom odgovarajućih
poreza i doprinosa, i to iz penzija prilikom nji-
hovog obračuna.
Stopa samodoprinosa je proporcionalna i
određena je odlukom.
Olakšice i oslobođenja u vezi sa plaćanjem
samodoprinosa utvrđuju se takođe odlukom.
Shodna primena odredbi zakona kojima se
uređuje poreski postupak i poreska administra-
cija. U pogledu načina utvrđivanja samodoprino-
sa, obračunavanja, zastarelosti, naplate, rokova
za plaćanje, obračuna kamate i ostalog što nije
propisano Zakonom o finansiranju lokalne sa-
mouprave, primenjivaće se odredbe Zakona o
poreskom postupku i poreskoj administraciji
(„Sl. glasnik RS”, br. 80/2002 … i 95/2018).
Novčana sredstva prikupljena po osnovu
odluke o samodoprinosu predstavljaju prihod
budžeta jedinice lokalne samouprave i strogo
su namenskog karaktera.
Zakon o referendumu i narodnoj
inicijativi
Kada skupština jedinice lokalne samouprave
donosi odluku o uvođenju samodoprinosa, treba
da ima u vidu da statut te jedinice, kao i odluka
o uvođenju samodoprinosa, moraju da budu potpu-
no u skladu sa odredbama Zakona o referendumu
i narodnoj inicijativi. To konkretno podrazu-
meva da referendum, kao oblik neposrednog
izjašnjavanja građana, predstavlja lično i tajno
izjašnjavanje na glasačkim listićima. Pošto je
donošenje odluke o uvođenju samodoprinosa u
skladu sa odredbama Zakona o finansiranju lo-
kalne samouprave predviđeno referendumom,
onda moraju dosledno da se primenjuju odredbe
iz tog zakona koje regulišu uvođenje samodopri-
nosa. Međutim, moraju da se poštuju i odredbe
iz Zakona o referendumu i narodnoj inicijativi
koje regulišu sprovođenje referenduma (akt o
raspisivanju referenduma, vreme od dana ras-
pisivanja do dana sprovođenja referenduma – ne
manje od petnaest, a ni više od devedeset dana,
imenovanje organa za sprovođenje referenduma
– komisija i glasački odbor i njihovi zadaci i
nadležnosti, jasnost izjašnjavanja o pitanjima
o kome se građani izjašnjavaju na referendumu,
glasački listići – sadržaj, izgled i štampanje,
DECEMBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 201
BUDŽETSKI KORISNICI
izveštaj o sprovođenju referenduma, proglaše-
nje rezultata referenduma).
Mora se imati u vidu da je referendum puno-
važan ako je glasala većina građana koji imaju
biračko pravo i koji su upisani u birački spisak
u skladu sa ovim zakonom.
Odluka o pitanju koje je bilo predmet izjašnja-
vanja na referendumu smatra se donetom ukoliko
je za nju glasala većina građana koji imaju birač-
ko pravo i upisani su u birački spisak, ako Usta-
vom, zakonom ili statutom nije za to predviđen
veći broj. Tako na primer, članom 23. st. 3. Zako-
na o finansiranju lokalne samouprave u vezi sa
sprovođenjem odluke o uvođenju samodoprinosa
propisano je da se odluka smatra donetom kada
se za nju izjasni većina od ukupnog broja građana
i to onih koji su glasali na teritoriji jedinice
lokalne samouprave gde je uveden samodopri-
nos, kao i građana koji imaju nepokretnost na
toj jedinici lokalne samouprave u kojoj se uvodi
samodoprinos, a svoje biračko
pravo prema me-
stu prebivališta ostvaruju na teritoriji druge
jedinice lokalne samouprave.
Važno je napomenuti i to da u praksi neret-
ko imamo i slučajeve kada građani koji su uče-
stvovali na referendumu osporavaju rezultate
referenduma i ulažu žalbe Ustavnom sudu da
referendum nije uspeo.
Ostvarivanje narodne inicijative
U Zakonu o referendumu i narodnoj inicija-
tivi u trećem odeljku regulisano je ostvarivanje
narodne inicijative. Građani zbog ostvarivanja
narodne inicijative obrazuju inicijativni od-
bor od najmanje tri člana koji imaju biračko
pravo. Inicijativni odbor može da obrazuje
posebne odbore za prikupljanje potpisa na poje-
dinim mestima. Pokretanje narodne inicijative
može se ilustrovati na primeru građana u me-
snoj zajednici koja inicira uvođenje samodopri-
nosa za uređenje seoskog groblja. Inicijativni
odbor dostavlja predlog organu nadležnom za
donošenje akta, odnosno za rešavanje o pitanju
na koje se predlog odnosi radi obaveštenja da
se za taj predlog prikupljaju potpisi građana.
Nadležni organ (skupština opštine) potvrđuje
prijem predloga za koji se prikupljaju potpisi
na prvoj stranici tekst predloga i overava sva-
ku stranicu teksta predloga u onolikom broju
kopija koliko podnese inicijativni odbor. Na-
dležni organ zadržava jednu kopiju predloga za
koju se prikupljaju potpisi. Od trenutka kada je
podnesen, predlog za koji se prikupljaju potpisi
ne može da se menja ni dopunjuje. Inicijativni
odbor prikupljanje potpisa mora da prijavi Mi-
nistarstvu unutrašnjih poslova – organizacio-
noj jedinici u opštini na čijoj će se teritoriji
potpisi prikupljati (dakle u mesnoj zajednici
koja je inicirala uvođenje referenduma za ure-
đenje seoskog groblja). Naravno, sve ovo treba da
se poveže sa odredbama Zakona o lokalnoj samo-
upravi, gde je članom 32. stav 1. tačka 7) propisa-
no da skupština opštine raspisuje referendum
i referendum na delu teritorije opštine, iz-
jašnjava se o predlozima sadržanim u građanskoj
inicijativi i utvrđuje predlog odluke o samodo-
prinosu.
Zakon o komunalnim delatnostima
Shodno članu 2. ovog zakona, komunalne de-
latnosti su, u smislu ovog zakona, delatnosti
pružanja komunalnih usluga od značaja za ostva-
renje životnih potreba fizičkih i pravnih
lica kod kojih je jedinica lokalne samouprave
dužna da stvori uslove za obezbeđenje odgova-
rajućeg kvaliteta, obima, dostupnosti i konti-
nuiteta, kao i nadzor nad njihovim vršenjem.
Za ovo razmatranje važno je osvrnuti se na one
odredbe Zakona koje regulišu način finansira-
nja komunalne delatnosti. U tom kontekstu važno
je spomenuti odredbe člana 24. Zakona, kojima se
uređuju izvori sredstava za razvoj i obavljanje
delatnosti, kao i član 30, koji propisuje način
finansiranja komunalne infrastrukture i sred-
stva za obavljanje komunalne delatnosti.
Shodno članu 24. Zakona, sredstva za obavlja-
nje i razvoj komunalnih delatnosti obezbeđuju
se iz:
1) prihoda od prodaje komunalnih usluga;
2) prihoda od komunalne naknade;
3) prihoda od koncesione naknade, odnosno nakna-
de koju plaća privatni partner na osnovu javnog
ugovora, ako je ima;
4) prihoda budžeta jedinice lokalne samouprave;
5) namenskih sredstava drugih nivoa vlasti;
6) drugih izvora, u skladu sa zakonom.
Komunalne delatnosti kod kojih se krajnji
korisnik može utvrditi prevashodno se finan-
siraju iz cena komunalnih usluga, a komunalne de-
latnosti kod kojih se krajnji korisnik ne može
utvrditi finansiraju se iz budžeta jedinice lo-
kalne samouprave, odnosno komunalne naknade.
202 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Što se tiče finansiranja komunalne infra-
strukture, građenje objekata u skladu sa članom
30. Zakona finansira se iz sledećih izvora:
1) prihoda od davanja u zakup, odnosno na korišće-
nje komunalne infrastrukture i drugih sredsta-
va za obavljanje komunalne delatnosti u javnoj
svojini;
2) dela naknade za pravo na obavljanje komunalne
delatnosti;
3) dela cene komunalne usluge namenjene amorti-
zaciji sredstava za obavljanje komunalne delat-
nosti;
4) budžeta jedinice lokalne samouprave;
5) sredstava vršioca komunalne delatnosti;
6) sredstava prikupljenih emitovanjem dugoročnih
hartija od vrednosti (municipalnih obve-
znica);
7) kredita i drugih oblika zaduživanja;
8) transfera drugih nivoa vlasti;
9) donacija;
10) drugih izvora utvrđenih posebnim propisima.
Naknada za davanje sredstava za obavljanje
komunalne delatnosti u javnoj svojini u zakup
ili na korišćenje ne može biti niža od iznosa
amortizacije za sredstva koja su predmet nak-
nade.
Sredstva iz stava 1. tačke 1) ovog člana prihod
su budžeta jedinice lokalne samouprave i koriste
se preko Budžetskog fonda za komunalnu infra-
strukturu za izgradnju i investiciono održa-
vanje objekata komunalne infrastrukture, koji
osniva jedinica lokalne samouprave u skladu sa
zakonom kojim se uređuje budžetski sistem.
Prilikom obezbeđivanja transfernih sred-
stava drugih nivoa vlasti za izgradnju komunalne
infrastrukture vodi se računa o tome da li se
poštuju načela sadržana u ovom zakonu, a naro-
čito da cena komunalnih usluga pokriva odgova-
rajuće troškove, kao i da se delatnost obavlja
na načelu efikasnosti koje uključuje i ekonomiju
obima, odnosno udruživanje jedinica lokalne sa-
mouprave u svim slučajevima kada je to ekonom-
ski opravdano.
Iz prethodno navedenih odredbi Zakona vi-
dljivo je da se finansiranje komunalne delat-
nosti, kao i komunalna infrastruktura jednim
delom finansiraju (ili mogu da se finansiraju)
iz prihoda budžeta jedinica lokalne samouprave.
Moglo se uočiti u prethodnom delu izlaganja da
je samodoprinos izvorni javni prihod koji pri-
pada jedinici lokalne samouprave. Kasnije se
pak može videti da su u budžetu jedinice lokalne
samouprave u strukturi prihoda predviđeni i
samodoprinosi koji se uplaćuju na konsolidova-
ni račun trezora jedinice lokalne samouprave,
uz napomenu da je prethodno doneta odluka na re-
ferendumu o uvođenju samodoprinosa sa predvi-
đenim periodom početka i završetka obračuna
i plaćanja samodoprinosa.
Pravilnik o uslovima i načinu vođenja
računa za uplatu javnih prihoda i raspored
sredstava sa tih računa
U skladu sa članom 3. Pravilnika, sredstva
za čiju su uplatu propisani računi uplaćuju se u
budžet Republike, odnosno lokalne vlasti, or-
ganizacijama obaveznog socijalnog osiguranja
i drugim korisnicima isključivo preko tih
uplatnih računa. Što se tiče uplatnih računa
za plaćanje samodoprinosa u prilogu 1 ovog pra-
vilnika – Plana računa za uplatu javnih prihoda,
vidljivo je da su uplatni računi za samodopri-
nos navedeni od rednog broja 18 do rednog broja
22, i to:
XX840 711181 843 84 – Samodoprinos prema zarada-
ma zaposlenih i po osnovu penzija na teritoriji
mesne zajednice i opštine,
XX840 711182 843 64 – Samodoprinos prema zarada-
ma zaposlenih i po osnovu penzija na teritoriji
grada,
XX840 711183 843 71 – Samodoprinos od prihoda iz
poljoprivrede i šumarstva,
XX840 711184 843 78 – Samodoprinos iz prihoda
lica koja se bave samostalnom delatnošću,
XX840 711185 843 85 – Samodoprinos na vrednost
imovine.
Prema članu 6. Pravilnika, prilikom uplate
obavezno se u instrumentima platnog prometa
popunjavaju sledeći elementi: naziv platioca,
naziv primaoca plaćanja, broj tekućeg računa
platioca (kod naloga za prenos), šifra plaća-
nja, broj tekućeg računa primaoca plaćanja, iz-
nos, poziv na broj odobrenja po modelu 97, mesto
i datum prijema, potpis, odnosno saglasnost pla-
tioca/primaoca.
U skladu sa članom 34. Zakona o platnim uslu-
gama („Sl. glasnik RS”, br.139/2014 i 44/2018), re-
gulisano je da Narodna banka Srbije propisuje
oblik, sadržinu i način korišćenja obrazaca
platnih naloga za izvršenje platnih transakcija
u dinarima. Shodno iznetom, guverner Narodne
banke Srbije doneo je Odluku o obliku, sadržini
DECEMBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 203
BUDŽETSKI KORISNICI
i načinu korišćenja obrazaca platnih naloga za
izvršenje platnih transakcija u dinarima („Sl.
glasnik RS”, br. 55/2015 … i 22/2019).
Pravilnik o standardnom klasifikacionom
okviru i Kontnom planu za budžetski sistem
U Kontom planu, klase 700000 – Tekući priho-
di (prilog 2) ovog pravilnika, u okviru katego-
rije 710000 – Porezi i grupe konta 711000 – Porez
na dohodak, dobit i kapitalne dobitke, propi-
san je sintetički konto 711100 – Porezi na doho-
dak i kapitalne dobitke koje plaćaju fizička
lica. Ovaj sintetički konto, koji je raščlanjen
na više analitičkih konta, sadrži i analitički
konto 711180 – Samodoprinosi, koji obuhvata
sledeća subanalitička konta:
„711181 – Samodoprinos prema zaradama zaposle-
nih i po osnovu penzija na teritoriji mesne za-
jednice i opštine,
„711182 – Samodoprinos prema zaradama zaposle-
nih i po osnovu penzija na teritoriji grada,
„711183 – Samodoprinos od prihoda poljoprivre-
de i šumarstva,
„711184 – Samodoprinos iz prihoda lica koji se
bave samostalnom delatnošću i
„711185 – Samodoprinos na vrednost imovine.
Za svaki od navedenih subanalitičkih konta
u Planu računa za uplatu javnih prihoda (prilog
1 Pravilnika o uslovima i načinu vođenja računa
za uplatu javnih prihoda i raspored sredstava
sa tih računa) postoje uplatni računi koji su na-
vedeni u prethodnoj tački ovog komentara.
Kada se izvrši uplata samodoprinosa na evi-
dencioni račun konsolidovanog računa trezora
lokalne vlasti, duguje subanalitički konto 121112
– Tekući računi, a isti iznos potražuju odgova-
rajuća subanalitička konta unutar analitičkog
konta 711180 – Samodoprinosi.
Pravilnik o Kontnom planu i sadržini
računa u Kontnom okviru za privredna
društva, zadruge, druga pravna lica i
preduzetnike
U kontekstu teme o kojoj se ovde raspravlja
ovaj pravilnik je naveden da bi bilo prikazano
na kojim se kontima Kontnog okvira za privred-
na društva, zadruge i preduzetnike evidentira
obaveza za uplatu samodoprinosa kada treba da
se prikažu kao odbitna stavka od neto zarada
zaposlenih, koja obično predstavlja osnovicu na
koju se obračunava i plaća samodoprinos.
Budući da nema propisan konto za iskaziva-
nje obaveze za samodoprinos, po našem mišlje-
nju to bi mogao da bude sintetički konto 469
– Ostale obaveze, odnosno analitički konto
4693 – Druge nepomenute obaveze.
Statuti jedinica lokalne samouprave u
kontekstu odredbi o uvođenju samodoprinosa
Budući da je odluka o uvođenju samodoprinosa
u nadležnosti organa jedinica lokalne samou-
prave, Zakonom je predviđeno, kao što se moglo
videti, da u statutima opština moraju da budu
predviđene odredbe o referendumu. Važno je
podsetiti da je Zakonom o finansiranju lokalne
samouprave propisano da se odluka o uvođenju
samodoprinosa donosi referendumom, a oblik
i način neposrednog izjašnjavanja građana ure-
đuju se statutom jedinice lokalne samouprave.
Primer: Odredba o referendumu
definisana u statutu jedne opštine
Za zadovoljavanje potreba građana u opštini
ili njenom delu sredstva se mogu prikupljati sa-
modoprinosom.
Inicijativu za uvođenje samodoprinosa za te-
ritoriju opštine mogu pokrenuti predsednik
opštine, 1/3 odbornika, savet mesne zajednice,
odnosno zbor građana za područje mesne zajednice.
Uz inicijativu za uvođenje samodoprinosa
podnosi se program kojim se utvrđuju izvori,
namene i način obezbeđivanja ukupnih finansij-
skih sredstava za realizaciju samodoprinosa.
Skupština utvrđuje Predlog odluke o samo-
doprinosu većinom od ukupnog broja odbornika.
O Predlogu odluke da se uvede samodoprinos
građani se izjašnjavaju na referendumu.
Ovde još jednom naglašavamo složenost i
osetljivost poslova u vezi sa sprovođenjem re-
ferenduma o uvođenju samodoprinosa u mesnim
zajednicama kao obliku mesne samouprave.
Dakle, referendum se sprovodi u mesnoj za-
jednici koja je pokrenula inicijativu za uvođenje
samodoprinosa, ali uloga skupštine opštine je
da se posle sprovedenog referenduma rezulta-
ti proglase važećim, kao i da od dana pravosna-
žnosti te odluke, koja se objavljuje u službenom
glasilu jedinice lokalne samouprave, počinje
period obračuna i plaćanja samodoprinosa za
period predviđen pomenutom odlukom, u skladu
sa kriterijumima koji su takođe predviđenim
njom.
204 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Odluke o budžetu za budžetsku godinu jedinice
lokalne samouprave i izveštaj o izvršenju
budžeta jedinice lokalne samouprave
Kada su stvoreni svi preduslovi da može
da se računa na planiranje samodoprinosa
kao javnog prihoda u budžetu jedinice lokalne
samouprave, tj. kada je odluka o uvođenju samo-
doprinosa postala punovažna i objavljena u slu-
žbenom glasilu jedinice lokalne samouprave,
u pripremnom postupku izrade budžeta jedinice
lokalne samouprave u predlog budžeta unosi se i
samodoprinos u okviru ukupnih prihoda i pri-
manja.
Prilikom razmatranja odluke o završnom
računu budžeta vidljivo je koliki je planirani
iznos ukupnih prihoda i primanja po strukturi,
kao i koliki iznos je ostvaren. To su u suštini
podaci koji se unose u obrazac 5 – Izveštaj o
izvršenju budžeta. U nastavku teksta, gledajući
i analizirajući podatke sa interneta, za jednu
opštinu biće prikazan primer Odluke o budžetu
za 2019. godinu i Odluke o izvršenju budžeta za
2019. godinu.
U Odluci o budžetu Opštine za 2019. godinu
ukupni prihodi i primanja od prodaje nefinan-
sijske imovine (iskazani u 000 dinara) planira-
ni su u iznosu od 1.879.990 dinara, a na poreske
prihode otpada 1.154.600 ili 61,41%. Samodopri-
nos je planiran i iskazan na analitičkom kontu
711180 – Samodoprinos u iznosu od 11.700 dinara,
odnosno 9,61% od poreskih prihoda ili 5,91% od
ukupnih prihoda i primanja.
U Odluci o izvršenju budžeta Opštine prika-
zani su podaci tako da je samodoprinos iskazan
kao veličina u budžetu od 7.202 dinara, odnosno
za 4.498 dinara manje nego što je to bilo iska-
zano u Odluci o budžetu Opštine. Ta razlika je
vidljiva i kod drugih stavki prihoda i primanja,
rashoda i izdataka, ali nigde nije navedena na-
pomena da je u pitanju bio rebalans budžeta. Oči-
to da je Odluka o budžetu za 2019. godinu imala
izmene i dopune koje u ovom primeru nisu uskla-
đene sa rebalansom budžeta pomenute opštine.
To se svakako ne bi smelo događati za podatke
koji su zvanično objavljeni na veb-sajtu.
Zapravo, komentarom u okviru ove tačke hte-
li smo da naglasimo da se samodoprinos tretira
kao budžet jedinice lokalne samouprave i pred-
stavlja stavku u ukupnim prihodima i primanji-
ma koja je u funkciji jednog od izvora sredstava
iz kojih se finansira pokriće tekućih prihoda
i izdataka za određenu budžetsku godinu.
Računovodstvena evidencija obračuna
i plaćanja samodoprinosa u korist
računa javnih prihoda budžeta jedinice
lokalne samouprave
Kada se u službenom glasilu neke jedinice
lokalne samouprave objavi i postane pravosna-
žna odluka o uvođenju samodoprinosa za određe-
ni period i jasno postavljenim kriterijumima
na koga se sve odnosi obaveza obračuna i pla-
ćanja samodoprinosa, poslodavci zaposlenih
treba da primene pomenutu odluku. Međutim,
uplata samodoprinosa može da se odnosi i na
penzionere ako su dali pisanu izjavu da su sagla-
sni sa tom odlukom.
Napomena: Jedan deo korisnika javnih
sredstava, a tu je i jedan deo javnih preduze-
ća, vodi poslovne knjige prema Kontom okviru
za preduzeća, pa će, shodno tome, evidencija
obračuna i plaćanja samodoprinosa za takve
korisnike javnih sredstava biti u skladu sa
pomenutim pravilnikom. Kada je reč o pen-
zionerima, kao građanima koji su se na refe-
rendumu u vezi sa uvođenjem samodoprinosa
pisano izjasnili da prihvataju takvu odluku,
obračun i plaćanje samodoprinosa vrši slu-
žba računovodstva filijale Republičkog
fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje u
jedinici lokalne samouprave gde je samodo-
prinos uveden, u skladu sa kriterijumima iz
Odluke o visini obustave samodoprinosa u
apsolutnom ili procentualnom iznosu, a evi-
dentiranje se vrši u skladu sa Kontnim pla-
nom za budžetski sistem.
Obračun, obustava i plaćanje samodoprinosa
zaposlenih kod poslodavca koji poslovne
knjige vodi prema Kontnom okviru za
preduzeća
Poslodavac je dužan da vrši obračun i pla-
ćanje samodoprinosa u skladu sa Odlukom o
uvođenju samodoprinosa za zaposlene. Ako su
poslodavac i zaposleni na istoj adresi prebiva-
lišta, tj. u jedinici lokalne samouprave u kojoj
je uveden samodoprinos, poslodavac će vršiti
DECEMBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 205
BUDŽETSKI KORISNICI
obračun i plaćanje samodoprinosa za zaposlene
dosledno poštujući sve kriterijume za vrste
zarade i drugih naknada na koje se taj obračun i
plaćanje samodoprinosa odnosi.
Ukoliko zaposleni ima prebivalište na
drugoj jedinici lokalne samouprave, a ima ne-
pokretnost na jedinici lokalne samouprave
koja je uvela samodoprinos, jedinica lokalne
samouprave službeno će obavestiti poslodav-
ca zaposlenog, koji je u obavezi da plaća samo-
doprinos za nepokretnu imovinu koja se nalazi
na jedinici lokalne samouprave koja je uvela
samodoprinos. Za takve slučajeve, po našem
mišljenju, u odluci o uvođenju samodoprinosa
morala bi da budu naznačena imena i prezimena
zaposlenih i nazivi njihovih poslodavaca koji
su dužni da vrše obračun i plaćanje samodopri-
nosa od zarada zaposlenih na koje se ta odluka
odnosi.
Primer: Obračun i knjiženje obustave
samodoprinosa
Na osnovu Odluke o izjašnjavanju građana pu-
tem referenduma o uvođenju samodoprinosa za
završetak izgradnje nove bolnice u Zrenjaninu
na teritoriji Opštine Sečanj („Sl. list Opšti-
ne Sečanj”, br. X/Y) za period od 1. oktobra 2016.
godine do 30. septembra 2020. godine posloda-
vac – Poljoprivredna zadruga obračunala je sa-
modoprinos od 2% od neto zarade.
Obračun zarade Marku Markoviću za mesec
oktobar 2019. godine:
Red.
br. Opis Iznos
1. Mogući broj časova 184
2. Časovi provedeni na radu 184
3. Osnovna (bruto) zarada 92.000,00
4. Osnovna zarada (bruto) po radnom
času 500,00
5. Osnovna zarada (bruto) za vreme
provedeno na radu (red. br. 4 x red.
br. 2) 92.000,00
6. Radni učinak (bruto) → 20% od red.
br. 5. 18.400,00
7. Uvećanje zarade za minuli rad (red.
br. 5 x 10%) → 25 godina staža x 0,4% za
svaku godinu 9.200,00
8. Topli obrok (bruto) 5.200,00
9. Regres (koristi se u mesecu kada se
ide na godišnji odmor ) –
10. Ukupna zarada za vreme provedeno na
radu (red. br. 5 + red. br. 6 + red. br. 7
+ red. br. 8 + red. br. 9) 124.800,00
Red.
br. Opis Iznos
11 Osnovica za porez (red. br. 10 –
15.300,00 dinara važeći neoporezivi
iznos) 109.500,00
12. Porez na zarade (red. br. 11 x 10%) 10.950,00
13. Doprinosi za obavezno socijalno
osiguranje na teret zaposlenog (red.
br. 10 x 19,90%) 24.835,00
14. Neto zarada (red. br. 10 – red. br. 12 –
red. br. 13) 89.015,00
15. Samodoprinos 2% od red. br. 14 1.780.00
16. Neto zarada nakon odbitka
samodoprinosa (red. br. 14 – red. br.
15) 87.235,00
17. Doprinosi za obavezno socijalno
osiguranje na teret poslodavca (red.
br. 10 x 17,15%) 21.403,00
Knjiženje:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
520 Troškovi zarada i
naknada zarada 124.800,00
450 Obaveze za neto
zarade i naknade
zarada 89.015,00
451 Obaveze za porez
na zarade i
naknade zarada na
teret zaposlenog 10.950,00
452 Obaveze za
doprinose na
zarade i naknade
zarada na teret
zaposlenog 24.835,00
– za obračunatu zaradu za mesec oktobar 2019. god.
1a
521 Troškovi poreza
i doprinosa na
zarade i naknade
zarada na teret
poslodavca 21.403,00
453 Obaveze za porez
i doprinose na
zarade i naknade
zarada na teret
poslodavca 21.403,00
– za obračunate doprinose na teret poslodavca za mesec
oktobar 2019. god.
1b
450 Obaveze za neto
zarade i naknade
zarada 1.780,00
4693 Druge nepomenute
obaveze 1.780,00
– za obračunati samodoprinos od 2% od neto zarade za
mesec oktobar 2019. godine
206 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
2.
450 Obaveze za neto
zarade i naknade
zarada 87.235,00
451 Obaveze za porez
na zarade i
naknade zarada na
teret zaposlenog 10.950,00
452 Obaveze za
doprinose na
zarade i naknade
zarada na teret
zaposlenog 24.835,00
453 Obaveze za porez
i doprinose na
zarade i naknade
zarada na teret
poslodavca 21.403,00
4693 Druge nepomenute
obaveze 1.780,00
241 Tekući poslovni
računi 146.203,00
– za isplatu neto zarada i uplatu poreza, doprinosa i
samodoprinosa za mesec oktobar 2019. g.
Obračun, obustava i plaćanje samodoprinosa
zaposlenih kod poslodavca koji poslovne
knjige vodi prema Kontnom planu za budžetski
sistem
Primer: Obračun i knjiženje obustave
samodoprinosa
Na zaposlenog u javnom sektoru odnosi se oba-
veza obračuna i plaćanja samodoprinosa. Njegov
poslodavac je indirektni korisnik budžetskih
sredstava (srednja tehnička škola) koji ima te-
kući račun otvoren u okviru konsolidovanog
računa trezora Republike Srbije, a poslovne
knjige vodi prema Kontnom planu za budžetski
sistem.
Obračun zarada zaposlenog za mesec oktobar
2019. godine
Red.
br. Opis Iznos
1. Obračunata neto zarada (sa uvećanjem
za topli obrok, regres, minuli rad i
dr. → red. br 1a + red. br. 1b + red. br.
1v + red. br. 1g) 65.000,00
1a Plate po osnovu cene rada 59.917,00
1b Dodatak za rad duži od punog radnog
vremena 1.196,00
1v Dodatak za rad na dan državnog i
verskog praznika 3.146,00
Red.
br. Opis Iznos
1g Dodatak za vreme provedeno na radu
(minuli rad) 741,00
2. Obračunata bruto zarada (bruto =
(65.000,00 – 1.530,00) : 0,701 90.542,00
3. Osnovica za porez (90.542,00 – 15.300) 75.242,00
4. Osnovica za plaćanje doprinosa (red.
br. 2) 90.542,00
5. Porez na zarade (red. br. 3 h 10%) 7.524,00
6. Doprinosi na teret zaposlenog –
zbirno (red. br. 4 h 19.90% ili 6a + 6b
+ 6v) 18.018,00
6a Doprinos za PIO (red. br. 4 h 14%) 12.676,00
6b Doprinos za zdravstvo (red. br. 4 h
5,15%) 4.663,00
6v Doprinos za nezaposlenost (red. br. 4
h 0,75%) 679,00
7. Ukupna neto zarada (red. br. 2 – red.
br. 5 – red. br. 6) = red. br. 1 65.000,00
8. Administrativna zabrana –
samodoprinos 7.000,00
9. Neto za isplatu zaposlenom (red. br.
7 – red. br. 8) 58.000,00
10. Doprinosi na teret poslodavca –
zbirno (red. br. 4 h 17,15% ili 10a +
10b) 15.528,00
10a Doprinos za PIO (red. br. 4 h 12%) 10.865,00
10b Doprinos za zdravstvo (red. br. 4 h
5,15%) 4.663,00
11. Ukupno tekući rashodi poslodavca za
zarade (red. br. 7 + red. br. 5 + red. br.
6 + red. br. 10) 106.070,00
Neto zarada zaposlenog radnika, umanjena za
samodoprinos, za mesec oktobar 2019. godine
utvrđena je prema navedenom obračunu u izno-
su od 58.000,00 dinara. Zarada je uplaćena na
tekući račun zaposlenog i izvršena je uplata
pripadajućeg poreza i doprinosa. Primljen je
izvod Uprave za trezor. Stavovi za knjiženje su
sledeći:
3
DECENIJE
DECEMBAR 2019. ● POSLOVNI SAVETNIK 207
BUDŽETSKI KORISNICI
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
131211 Obračunati neplaćeni rashodi 106.070,00
231111 Obaveze za neto plate i dodatke 58.000,00
231211 Obaveze po osnovu poreza na plate i dodatke 7.524,00
231311 Obaveze po osnovu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na plate i
dodatke 12.676,00
231411 Obaveze po osnovu doprinosa za zdravstveno osiguranje na plate i dodatke 4.663,00
231511 Obaveze po osnovu doprinosa za nezaposlenost na plate i dodatke 679,00
234111 Obaveze po osnovu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na teret
poslodavca 10.865,00
234211 Obaveze po osnovu doprinosa za zdravstveno osiguranje na teret poslodavca 4.663,00
254911 Obaveze po sudskim i administrativnim zabranama 7.000,00
– obračun zarade zaposlenog radnika za mesec oktobar 2019. godine
2.
231111 Obaveze za neto plate i dodatke 58.000,00
231211 Obaveze po osnovu poreza na plate i dodatke 7.524,00
231311 Obaveze po osnovu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na plate i
dodatke 12.676,00
231411 Obaveze po osnovu doprinosa za zdravstveno osiguranje na plate i dodatke 4.663,00
231511 Obaveze po osnovu doprinosa za nezaposlenost na plate i dodatke 679,00
234111 Obaveze po osnovu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na teret
poslodavca 10.865,00
234211 Obaveze po osnovu doprinosa za zdravstveno osiguranje na teret poslodavca 4.663,00
254911 Obaveze po sudskim i administrativnim zabranama 7.000,00
121112 Tekući računi 106.070,00
– za isplatu zarade zaposlenom radniku za mesec oktobar 2019. godine
3.
411110 Plate, dodaci i naknade zaposlenih 90.542,00
412111 Doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje 10.865,00
412211 Doprinos za zdravstveno osiguranje 4.663,00
131211 Obračunati neplaćeni rashodi 106.070,00
– za tekući rashodi po osnovu isplate zarade zaposlenom radniku za mesec oktobar 2019. g.
Zaposlenom radniku je na ime administrativ-
ne zabrane po osnovu obaveze za samodoprinos
obustavljen mesečni iznos u visini od 7.000,00
dinara. Obaveze na ime mesečnog iznosa samo-
doprinosa zaposlenog knjižene su na subana-
litičkom kontu 254911 – Obaveze po sudskim i
administrativnim zabranama. Zatvaranje te
obaveze izvršeno je prilikom isplate zarade,
pri čemu je zaposleni koji je imao obavezu za
samodoprinos dobio umanjenu neto zaradu za
7.000,00 dinara.
Obračun, obustava i plaćanje samodoprinosa
penzionerima
Prema članu 9. tačka 17) Zakona o porezu na
dohodak građana, jedno od primanja na koje sa-
modoprinos ne može da se uvodi jesu penzije i
invalidnine koje se ostvaruju po osnovu prava iz
obaveznog penzijskog i invalidskog osiguranja,
odnosno vojnog osiguranja. Kao što je već rečeno,
penzioneri mogu da uplaćuju samodoprinos na
osnovu pisane izjave da su prihvatili tu obavezu.
Pisana izjava, po našem mišljenju, trebalo
bi da sadrži sledeće podatke:
XXiznos samodoprinosa u apsolutnom iznosu
koji će se uplaćivati ili iznos samodoprinosa
u relativnom ili procentualnom iznosu od me-
sečne penzije,
XXuplatu samodoprinosa jednom ili dva puta
mesečno, budući da se penzije isplaćuju dva puta
mesečno (10. i 25. u tekućem mesecu za protekli
mesec),
XXda li će penzioner – obveznik uplate samodo-
prinosa vršiti uplatu sam ili će to raditi na-
dležna filijala Republičkog fonda za penzijsko
i invalidsko osiguranje.
Primer: Obračun i knjiženje obustave
samodoprinosa penzionerima
Penzioner je odlučio i dao pisanu izjavu
da mu se samodoprinos od 2% na visinu penzije
obračunava i uplaćuje dva puta mesečno. Pen-
zioner Ivan Ivanović ima starosnu penziju od
60.000,00 dinara.
208 POSLOVNI SAVETNIK ● poslovnisavetnik.net
BUDŽETSKI KORISNICI
Filijala Republičkog Fonda vršiće obusta-
vu od penzija penzionerima na osnovu Odluke
o izjašnjavanju građana putem referenduma o
uvođenju samodoprinosa za završetak izgrad-
nje nove bolnice u Zrenjaninu na teritoriji Op-
štine Sečanj, kao i na osnovu dobijenog spiska
penzionera od nadležnog organa za finansije
Opštine Sečanj, koji su dobrovoljno, na osnovu
Zaključak
Ovaj članak posvećen je samodoprinosu kao
izvornom obliku javnih prihoda koji pripadaju
jedinicama lokalne samouprave. Ipak, ova stav-
ka u apsolutnom i relativnom odnosu popunjava
opštinski budžet uglavnom u marginalnom iznosu.
Međutim, on je važan zbog toga da bi građani re-
šavali u mesnoj samoupravi i neke goruće stvari,
koje zbog nedostatka sredstava ne mogu da se fi-
nansiraju iz budžeta jedinica lokalne samouprave.
Za samodoprinos može da se kaže i to da
predstavlja lokalni javni prihod koji se razli-
kuje od fiskalnih prihoda u sledećem:
„rezultat je odluke budućih obveznika;
„destiniran je javni prihod, što znači namen-
ski strogo određen, tj. opredeljen;
„uvodi se na nivou uže jedinice lokalne samo-
uprave, odnosno mesne samouprave;
Knjiženje:
Red.
br. Konto Opis Dug. Potr.
1.
131211 Obračunati neplaćeni rashodi 30.000,00
244251 Obaveze po osnovu prava iz redovnog penzijskog osiguranja iz budžeta 30.000,00
244251 Obaveze po osnovu prava iz redovnog penzijskog osiguranja iz budžeta 1.500,00
254911-1 Obaveze po sudskim i administrativnim zabranama – samodoprinos 1.500,00
– za obračun prvog dela penzije i samodoprinosa za oktobar 2019.
2.
244251 Obaveze po osnovu prava iz redovnog penzijskog osiguranja iz budžeta 28.500,00
254911-1 Obaveze po sudskim i administrativnim zabranama – samodoprinos 1.500,00
121112 Tekući računi 30.000,00
– za isplatu prvog dela penzije i uplatu samodoprinosa 10. 11. 2019. godine
3.
472511 Starosne penzije 30.000,00
131211 Obračunati neplaćeni rashodi 30.000,00
– za terećenje tekućih rashoda u visini obračunatih i isplaćenih penzija – oktobar 2019 – prvi deo
4.
131211 Obračunati neplaćeni rashodi 30.000,00
245251 Obaveze po osnovu prava iz redovnog penzijskog osiguranja iz budžeta 28.500,00
254911-1 Obaveze po sudskim i administrativnim zabranama – samodoprinos 1.500,00
– za obračun drugog dela penzije i samodoprinosa za oktobar 2019.
5.
245251 Obaveze po osnovu prava iz redovnog penzijskog osiguranja iz budžeta 28.500,00
254911-1 Obaveze po sudskim i administrativnim zabranama – samodoprinos 1.500,00
121112 Tekući računi 30.000,00
– za isplatu drugog dela penzije i uplatu samodoprinosa 10. 11. 2019. godine
6.
472511 Starosne penzije 30.000,00
131211 Obračunati neplaćeni rashodi 30.000,00
– za terećenje tekućih rashoda u visini obračunatih i isplaćenih penzija – oktobar 2019 – drugi deo
pisane izjave, pristali da uplaćuju samodopri-
nos u periodu od 1. oktobra 2016. godine do 30.
septembra 2020. godine.
U međuvremenu je dospela obaveza za uplatu
rate za oktobar 2019. godine u iznosu od 3.000,00
dinara, koja će biti uplaćena u novembru, i to:
jedna polovina treba da se uplati 10. 11. 2019. go-
dine, a druga 25. 10. 2019. godine.
„uplaćuje se na poseban račun;
„visinu određuju sami građani;
„plaća se u novcu, naturi ili činidbom;
„uvodi se na određeno vreme.
Kada se sagledaju svi aspekti u vezi sa uvođe-
njem samodoprinosa, neizbežno je da se mora
poći i od socioekonomskog položaja građana
kako se ne bi dodatno stvaralo eventualno ne-
zadovoljstvo u njima, naročito ako steknu uti-
sak da im se nešto nameće i da nije dovoljno
transparentno. Zbog toga moraju da se poštuju
sve procedure u vezi sa neposrednim izjašnja-
vanjem građana o uvođenju samodoprinosa, kako
ne bi nepotrebno nastajali sudski sporovi i ne-
potrebno se trošila energija i vreme na pokre-
tanje onih aktivnosti od zajedničkog interesa
ako to većina građana u mesnoj samoupravi nije
u mogućnosti da prihvati. PS